Cijfers, cijfers en nog eens cijfers. Als scholier kom je erin om. Dit vindt Johannes Visser, oud-leraar op het Zaanlands Lyceum en journalist bij De Correspondent, ook. Hij besloot het boek Is het voor een cijfer? erover te schrijven. Voor leerlingen, ouders, de politiek en iedereen die met het onderwijs te maken heeft.

Johannes, wat is er zo interessant aan het onderwijs dat je er een boek over wilde schrijven?

"Haha! Gisteren was ik toevallig weer op de school waar ik leerling was en waar ik les heb gegeven, en dat was heel leuk. Een school is een hele dynamische omgeving, er gebeurt van alles. Daarnaast is het een voorrecht om te mogen vertellen over de dingen die je interesseren en dat jongeren daarvan kunnen leren. Maar ook de omgang met jongeren vind ik heel erg leuk. Ze kunnen je verrassen, zijn scherp, slim en ik kan ze daar nog iets in bijleren, en dat is ontzettend leuk."

Voor De Correspondent heb je een boek geschreven over het huidige schoolsysteem en hoe cijfers hierin een rol spelen. Hoe is dit idee tot stand gekomen?

"Ik weet nog dat ik aan het eind van het schooljaar eens telde hoeveel cijfers een leerling gekregen had. Het waren er 83 en bij een ander waren het er nog veel meer. Ik begon een beetje aan mezelf te twijfelen. Had ik dan geen cijfer moeten geven op die ene presentatie? Geen cijfer voor werkwoordspelling? En voor leesvaardigheid dan? Over een paar jaar krijgen ze een eindexamen over leesvaardigheid, dus dat moet ik ook maar gaan toetsen.

Als je voor de klas staat, heb je niet altijd door hoeveel een leerling te doen heeft naast je eigen vak. Het feit dat ik een toets pas over zes weken laat maken, betekent niet dat leerlingen niets hoeven te doen voor hun andere tien vakken. En dat blijkt wel uit dat aantal. Wat een cijfers, dacht ik. Daar wilde ik iets mee gaan doen."

Waarom heb je voor de titel Is het voor een cijfer? gekozen?

"Ik vind het een mooie vraag die leerlingen stellen. De ene leerling stelt die vraag om vervolgens heel hard te gaan leren om een zo hoog mogelijk cijfer te halen of een onvoldoende te voorkomen, maar voelt daar wel angst bij. Een andere leerling gaat berekenen welk cijfer 'ie moet gaan halen om nog een voldoende te blijven staan. Weer een andere leerling vindt het heel leuk om over een bepaald onderwerp te leren, maar baalt ervan dat het voor een cijfer is. De vraag, of meer de reactie van de leerling óp de vraag, laat zien hoe het geven van cijfers het leren verstoort. Dat moest de rode draad in mijn verhaal worden."

In het boek ga je uitgebreid in op hoe jij het onderwijs voor je ziet. Zou je dit willen toelichten?

"Er zijn veel manieren waarop onderwijs relaxter kan worden en leerlingen meer bezig kunnen zijn met de dingen die ze leuk vinden en bijdragen aan hun toekomst. Voor dit boek ben ik langs geweest bij een leraar die gestopt was met cijfers geven. Hij wilde ze beter begeleiden. Hij was veel meer bezig met in gesprek zijn met leerlingen en nam meer tijd voor ze. Het gevolg was wel dat hij een deel van de lesstof gewoon moest schrappen."

"Een leerling heeft soms wel twaalf vakken", gaat Johannes verder, "dat mag echt wel wat minder. Laat leerlingen zelf kiezen welke vakken zij willen volgen, minimaal vijf en maximaal zeven. Zo hebben leerlingen meer interesse, hoeven ze minder te stressen en kan de leraar meer aandacht geven aan zijn leerlingen. Op korte termijn kunnen scholen beginnen door anders om te gaan met het leerlingvolgsysteem. Vaak kunnen cijfers buiten schooltijd nog hierop worden gezet waardoor leerlingen constant bezig zijn met cijfers. Als school zou je ervoor kunnen kiezen om cijfers alleen op vrijdagochtend te publiceren, waardoor leerlingen er de rest van de week er niet mee bezig hoeft te zijn."

Tot slot, wat zou jij scholieren willen meegeven?

"Uiteindelijk gaat het niet om voldoen aan de verwachting van anderen. Hoe graag je ouders ook willen dat je geneeskunde gaat studeren, of voor een bepaald profiel kiest. Als jij Nederlands wil studeren, doe dat dan. En het is oké om een keer een onvoldoende te halen als iets je niet zo interesseert, ook al verwachten je ouders een 9. Houd niet te veel rekening met de verwachtingen van anderen, maar volg je eigen pad."

Dit wil je ook lezen:

Na schooltijd willen we rust, geen cijfers