Het is donker buiten. Ik lig met mijn rug naar mijn wekker toe, maar ik hoor al hoe laat het is. Ik heb al urenlang liggen piekeren over die ene blog die ik nog moet afmaken. En dat boek voor Nederlands dat ik al maanden uit moet lezen. En.. nog veel meer andere dingen. Je zou toch denken dat ik, na zo’n helse nacht vol gestress, actie zou ondernemen en die taken onder ogen zou zien. Maar nee. Die avond stap ik gewoon weer in bed met een to-do lijstje dat alleen maar langer is geworden.

Mijn moeder riep altijd al: van uitstel komt afstel! En dan rolde ik natuurlijk met mijn ogen, want ik vond dat dat nergens op sloeg. Eigenlijk is de uitdrukking ook fout, want afstel kreeg ik nooit. Die deadlines waren er immers. Wat ik wel kreeg was 'oeps-ik-moet-dit-vanavond-inleveren-en-het-is-een-taak-waar-twintig-uur-voor-staat-stress', gepaard met 'ik-ga-dit-nooit-redden-huilbuien'. Dan volgde uiteraard een preek van mijn ouders over te laat beginnen en vervolgens nog een huilbui omdat ik deels wist dat dat waar was en deels heel veel zelfmedelijden had, want 'het was toch niet helemaal mijn schuld!?' Eindigend met een 'o ja, eigenlijk had ik dit inderdaad makkelijk vorige week al kunnen doen, oeps, hihi, volgende keer beter.' (Het ging de volgende keer niet beter.)

Waarom ben ik zo’n uitsteller?

 Ik vermoed dat het onzekerheid is. Ik word verlamd door de gedachte 'dit lukt me toch niet'. Ik vind dat, wanneer ik ergens aan begin, ik het ook af moet maken. Op een goede manier. En als het niet meteen perfect kan dan doe ik het liever niet.

Het gekke is dat ik door uitstel altijd minder tijd overhoud dan ik zou willen waardoor het project alleen maar een slechter resultaat heeft. Hoe kan het dat ik daar niet van leer en de volgende keer gewoon wéér tot het allerlaatste moment wacht?

Beloning

Dat schijnt te maken te hebben met de beloning die uitstelgedrag opbrengt. Ons brein heeft eeuwen geleden geleerd om zich enkel te focussen op taken die in het moment uitgevoerd worden. Dit is de reden dat, als je aan jezelf over een jaar denkt, jezelf als een vreemde ziet. Dit betekent dat ons brein de taken die wij uitstellen dus niet als die van onszelf ziet, maar als die van een vreemdeling uit de toekomst. Dát is waarom uitstellen zo’n opgelucht gevoel geeft.

Leuk om te weten, maar.. wat kun je doen om je toekomstige jij niet met de problemen van de huidige jij op te zadelen?

Een échte beloning

Een effectieve oplossing is het vervangen van het neppe en tijdelijke beloningsgevoel door een échte beloning. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af dat je een aflevering Netflix mag kijken nadat je je wiskunde huiswerk hebt gedaan. Of dat je een reep chocola hebt verdiend als je je Nederlands boek hebt uitgelezen. Zorg er wel voor dat de beloning in verhouding staat tot de taak. Een Netflix-aflevering van een uur staat niet echt in verhouding met het lezen van twee bladzijdes uit je boek.

Daarnaast zijn er nog de klassieke tips: verdeel grote taken in kleinere en dus overzichtelijkere taken (dé tip voor de perfectionisten onder ons), stel tussentijdse deadlines en geef die ook door aan een vader/moeder/vriendin/klasgenoot die je kan controleren. Tot slot kun je jezelf afvragen waarom jij iets lastig vindt en of het wel écht zo'n onmogelijke opgave is als je denkt.

En nu maar hopen dat dat to-do lijstje een beetje korter gaat worden. Vanaf morgen dan. Nu eerst Netflix.