Stel je voor, je moet je examens maken in een taal die je alléén op school spreekt, maar nooit thuis of met je vrienden. Dat gebeurt dus op Aruba. Vrijwel geen enkele Arubaanse scholier spreekt thuis of met vrienden nog Nederlands en toch moeten zij alle examens in het Nederlands afleggen.
Hoe is dat, en vooral, waarom is dat? Wij spraken met een aantal Arubaanse scholieren en docent Arnoud Kuijpers, die sinds enige tijd Nederlands geeft op een school op Aruba.
"Mijn Nederlands is een beetje dood", zegt Aaliyah Jack, een 18-jarige Arubaanse scholier uit 4 havo. Het liefst geeft ze haar antwoorden daarom in het Engels, want die taal beheerst ze veel beter. Op de vraag hoe Aaliyah het vindt om de examens in het Nederlands te maken, reageert ze een beetje gefrustreerd. "Ik vind het soms extreem moeilijk, want als je niet goed begrijpt wat er van je gevraagd wordt, kun je de vraag niet goed beantwoorden."
En dat is vooral irritant wanneer je de theorie op zich prima begrijpt. "We weten vaak genoeg over het onderwerp, bijvoorbeeld bij wiskunde, maar als we dan een examen maken lijkt het alsof we helemaal niet geleerd hebben. Onze resultaten zijn dan slechter omdat we de taal niet goed beheersen."
Papiaments
Ook Juliana Tromp (17, havo 4) praat met haar vrienden vooral Papiaments (de lokale taal, een mengeling van Spaans, Portugees, Engels en Nederlands) of Engels. "Soms als je het examen in het Nederlands krijgt, staan er moeilijke woorden in die we niet begrijpen en dat heeft als gevolg dat sommige mensen lagere cijfers of een onvoldoende krijgen."
John-Patrick, die dit jaar eindexamen havo doet, vindt vooral dat het taalniveau te hoog is voor iemand die niet vanaf zijn geboorte Nederlands spreekt. "Er zijn veel woorden die wij niet begrijpen. Op je examen heb je niet zo veel tijd om in een woordenboek alle moeilijke woorden op te zoeken, dus kost het je meer tijd om alleen het examen of de tekst te begrijpen en daarnaast moet je ook nog tijd over hebben om te antwoorden."
Oneerlijk
Docent Arnoud Kuijpers is een tijd geleden verhuisd naar Aruba om daar Nederlands te geven. Hij verbaasde zich over het taalniveau van zijn leerlingen. "Ik dacht dat ze het Nederlands prima zouden beheersen, ook omdat ik wist dat ze hun examens in het Nederlands maken. Maar dat viel tegen. De slagingspercentages op havo liggen hier dan ook een stuk lager dan in Nederland."
Net als Aaliyah al zegt, is volgens Arnoud het Nederlands echt een beetje dood op Aruba. "Bijna niemand spreekt Nederlands buiten het klaslokaal. En dan moet je dus het examen Nederlands maken, waarover scholieren in Nederland al massaal klagen ieder jaar. Ik vind dat onrechtvaardig voor deze leerlingen en wil daarom graag dit probleem op de agenda zetten, zodat we samen na kunnen denken over een oplossing."
Arnoud postte onlangs onderstaand bericht op Facebook, waarin hij uitlegt waarom er volgens hem iets moet veranderen. Zijn leerlingen zijn hier blij mee: "Arnoud for president, zeggen ze", lacht Arnoud.
Complex probleem
Een oplossing is echter niet zo snel gevonden. "Het is een complex probleem. De kern van het probleem zit 'm in het feit dat op Aruba het Nederlandse onderwijssysteem geldt, maar Aruba geen Nederland is. Het heeft zich ontwikkeld en het Papiaments is nu de voertaal. Veel ouders vinden het nog wel belangrijk om de Nederlandse taal te leren, omdat ze willen dat hun kinderen in Nederland gaan studeren. Inmiddels erkent de Arubaanse regering echter ook diploma's uit landen als Amerika, Canada en Colombia, waar veel scholieren naar uitwijken", vertelt Arnoud.
In een ideale wereld zouden de examens in het Papiaments afgenomen moeten worden, denkt Arnoud. "Maar ik begrijp dat het erg duur is om die examens te ontwikkelen en je kunt verder niet zoveel met die taal. Engels zou een optie kunnen zijn." Arnoud pleit er in ieder geval voor om het vak Nederlands aan te bieden als vreemde taal, net zoals je hier kunt kiezen voor Frans of Duits.
Aangepast examen?
De scholieren zijn het ook niet eens over de beste oplossing. Zo vindt Aaliyah dat het Nederlandse taalniveau omhoog moet. "Ik denk dat we meer moeten focussen op het Nederlands, ook al is het niet onze moedertaal. Misschien kunnen we het taalniveau verhogen door hier al op jonge leeftijd mee te beginnen." Ze is er geen voorstander van om examens in het Engels af te nemen. "Wanneer ik ga doorstuderen in Nederland, wil ik die taal toch kunnen spreken." Bij Juliana in de klas gaan echter bijna alle scholieren naar Canada. "Mij lijkt het daarom wel een goed idee om examens in het Engels of Papiaments af te nemen."
John-Patrick stelt voor om aangepaste examens te maken voor Arubaanse scholieren. "De examens mogen wel in het Nederlands zijn, maar gebruik dan eenvoudiger taalgebruik." Aaliyah kan zich hier ook wel in vinden. Allemaal vinden ze de situatie nu in ieder geval niet optimaal en willen ze dat er aandacht komt voor dit probleem. "Het is goed dat we erover praten en onze mening geven," aldus Juliana.
Arnoud vindt dit ook. "Taalverandering hou je niet tegen. Het Nederlands is hier gewoon minder belangrijk geworden en hoe de examens nu afgenomen worden, vind ik niet eerlijk voor de scholieren." Omdat Arubanen volgens Arnoud niet snel ergens tegen in actie komen, pakt hij de pen zelf op. "Misschien dat ik als Nederlander, die aangeeft dat examineren in het Nederlands misschien niet meer voldoet, serieuzer genomen word. Ook al zet ik daarmee mijn eigen baan hier op het spel", besluit Arnoud met een knipoog.
Klachten
We hebben ook nog even bij het LAKS gepolst of zij klachten krijgen over het feit dat op de Antillen de examens in het Nederlands worden afgenomen, terwijl dat van velen niet de moedertaal is. "We hebben hierover geen klachten ontvangen uit Aruba. Vorig jaar waren er wel een paar klachten uit Bonaire, maar die gingen over het examen Papiamento. We blijven het wel in de gaten houden", aldus Louis Stassen, beleidsmedewerker bij het LAKS.
Deze blog werd oorspronkelijk gepubliceerd op 11 mei 2018.
