Zie je advertenties van influencers en merken voorbij komen die misleidend zijn? Plaats er dan een emoji van een kogelvis onder, zo roept de Stichting Reclame Code (SRC) op in een nieuwe campagne 🐡. De kogelvis, die zichzelf opblaast wanneer hij in gevaar is, geldt in dat geval als waarschuwingsteken.

Het gaat dan om advertenties waarin bijvoorbeeld wordt verteld hoe je snel rijk kan worden of om video's met valse gezondheidsclaims. "Iedereen moet kunnen vertrouwen op eerlijke en duidelijk herkenbare reclame, van zowel merken als influencers", zegt directeur Otto van der Harst van de SRC tegenover het Algemeen Nederland Persbureau (ANP). Volgens hem ligt online nog altijd misleiding op de loer, ondanks dat veel influencers zich aan de regels houden. Die "bad actors" ondermijnen het vertrouwen in reclame, vindt Van der Harst. "Met de kogelvis-emoji willen we jongeren een simpel instrument geven om dat kenbaar te maken."

'Wat schieten we er dan mee op?

Hoe enthousiast de SRC erover is, zo enthousiast zijn jongeren nog niet over dit idee. Dat blijkt uit een rondvraag van Scholieren.com. Mbo'er Angelina van Hunnik vindt de emoji handig om even iets snel te herkennen, maar denkt dat het niet zal aanslaan bij jongeren. "Ik denk dat er ook veel misbruik van zal worden gemaakt", zo vertelt ze. Dat denkt vwo'er Elise May Zuijdgeest ook: "Bijvoorbeeld door deze emoji te plaatsen onder berichten van influencers die producten verkopen, omdat ze die influencer irritant vinden. De bron van het idee is goed, maar ik denk dat het anders gebruikt zal worden dan de bedoeling is, waardoor er miscommunicatie ontstaat."

Hbo'er Benjamin Talma (17) denkt niet dat de campagne zal werken: "De emoji zal waarschijnlijk te pas en te onpas, zonder veel nadenken, gebruikt worden, waardoor het zijn waarde verliest. De kogelvis zal meer een soort persoonlijke mening over een product weergeven dan echt werken als een nuttige waarschuwing. Ook duurt het waarschijnlijk een hele tijd voordat mensen überhaupt doorhebben wat het betekent. Als niemand het kent of serieus neemt, wat schieten we er dan mee op?"

"Daarnaast is reclame letterlijk bedoeld om een product zo aantrekkelijk mogelijk te maken en bevat het daarom vaak een zekere mate van misleiding", gaat Benjamin verder. "Als je het mij vraagt, schuift de SRC met deze campagne haar verantwoordelijkheid af op de gebruikers - in dit geval zelfs jongeren - terwijl het juist háár taak is om misleidende informatie te voorkomen. Dus dat vind ik eerlijk gezegd nogal vreemd."

Dit wil je ook lezen:

Waarom elke school mediawijsheid zou moeten behandelen

Hoge drempel

Vwo'er Ashvin Kandiah (17) vindt het idee interessant, maar "het is vaak lastig om iets echt populair te maken onder jongeren. De drempel om een trend te starten ligt hoog en bijvoorbeeld alleen een paar reclamevideo's zullen waarschijnlijk niet voldoende zijn." Vwo'er Mathilde de Ronde (17) erkent die drempel, "zeker als je de eerste bent die op een bepaald bericht zo'n emoji plaatst. Maar als meerderen het doen, doen anderen het ook denk ik. Het moet langzaam op gang komen, maar uiteindelijk wordt het vast een groot iets."

"Ik denk eerlijk gezegd dat het wel zou kunnen aanslaan", aldus vwo'er Lotte Boele van Hensbroek (16). "Als een paar bekende influencers het aankaarten, zouden genoeg mensen het kunnen gaan doen. Maar ik weet niet helemaal wat het nut is als je ook gewoon onder een reclame in de comments iets kan zetten van 'dit is fake', of zo."

Officiële klacht

Voor wie liever geen kogelvis-emoji plaatst maar wel melding wil maken van misleidende online reclames, kan een officiële klacht indienen bij de Reclame Code Commissie (RCC). Die commissie valt onder de SRC en beoordeelt of reclames aan de regels voldoen.

Dit wil je ook lezen:

Jongeren over fake news: 'Ik heb hem nog gewaarschuwd'