Met een groepje vrienden sta ik in een kringetje. Met uitgestrekte tongen kijken we elkaar gespannen aan. Allemaal hebben we een blauw-witte capsule op onze tong liggen. Voor iedereen is het de eerste keer. Eén voor één slikken we de capsule met een grote slok water weg. "En nu wachten", zeg ik.
Even voor de duidelijkheid: we waren niet op een hardcore festival of in een club. Nee, we stonden in een toiletblok bij mij op school, een half uur voor een proefexamen. En nee, we slikten geen XTC, maar een capsule die je concentratie en je geheugen zou moeten verbeteren.
Steeds meer scholieren gebruiken doping voor het brein als ze een weekend moeten leren of tijdens het maken van een examen. Uit onderzoek blijkt dat in 2018 17,3 procent van de vwo-leerlingen in het eindexamenjaar Ritalin gebruikte. Bij de havisten was dat maar liefst 33,3 procent. Omdat Ritalin alleen op doktersrecept verkrijgbaar is én negatieve bijwerkingen heeft, zijn er tal van alternatieven ontwikkeld. Om te kijken of deze alternatieven werken, test ik samen met een paar vrienden een week lang de capsules van Braincaps.
Kwakzalverij
In een artikel van de NOS vertelt Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en Farmacologie aan de Wageningen Universiteit, dat de studiepillen meer met marketing te maken hebben dan dat ze echt iets doen met je slimme koppie."Cafeïne is eigenlijk de enige stof in de pillen waarvan het bewezen is dat het iets doet", zegt de hoogleraar. De consument zou volgens hem bedonderd worden zonder er ook maar iets voor terug te krijgen.
Een paar van mijn vrienden waren ook sceptisch over de werking van de capsule omdat zij geen verschil merkten na inname. Het is dan ook niet dat je je ineens heel anders voelt of dat je duidelijk merkt dat er een capsule in je buik zwemt, op de chemische boertjes na. Je moet niet verwachten dat je ineens een tien zal halen, want echt: dan valt het alleen maar tegen.
Wondermiddel
Aan de andere kant werkt de capsule voor een aantal scholieren wel degelijk. Zo ook in zekere mate voor mij. Waar ik anders na ongeveer anderhalf uur een 'toetsdip' heb, waarbij ik me door elk geluid en elke gedachte laat afleiden, was deze er nu niet. In een soort tunnelvisie heb ik mijn proefexamens geschiedenis en Frans gemaakt.
Wat het meest opvalt, is dat ik na het einde van de dag niet of veel minder moe ben, terwijl ik anders na het maken van twee proefexamens (zes uur concentreren) wel afgemat thuiskom. "Ik vond dat ik wel erg in een concentratiemodus kwam. Ik werd ook totaal niet moe en kon de hele tijd maar doorgaan", vertelt een van mijn vrienden.
Een andere vriend meent dat nadenken met de capsule niet per se beter gaat dan normaal, maar dat zijn concentratie drie uur lang achtereen top is. Toch wordt er opgemerkt dat je vooral in een soort concentratiemodus terechtkomt waarbij je door wil met het maken van de toets en waardoor je niet zo goed de rust kan nemen om stil te staan bij een lastige vraag. "Mijn hoofd wilde vooral vooruit, dus helderder nadenken lukte niet.'"
Placebo-effect
Of het middel nou wel of niet werkt, het idee dat je iets inneemt waar je beter van gaat presteren kan er al voor zorgen dat je je ook daadwerkelijk beter gaat focussen. Door het innemen van de capsule geef je jezelf een signaal waardoor je brein zich beter op één ding kan focussen: het maken van je toets of examen in dit geval.
Ook ik merkte dat het idee van een concentratiepil ervoor zorgde dat ik ook echt wilde dat ik er wat van zou voelen, waardoor ik mijn best deed om heel geconcentreerd mijn proefexamens te maken.
Wel of niet?
De één zal dus zeggen dat de Braincap wel werkt, terwijl de ander zo'n capsule de grootste bullshit vindt. Waarom zou je voor een pil betalen als je ook met een nacht goed slapen, gezond eten en gewoon hard leren je examens kan halen? Maar ja, als je nóg beter kan presteren met een legale blauw-witte capsule of in ieder geval denkt dat je er beter van gaat presteren…? Tja, waarom niet?
Deze blog werd oorspronkelijk gepubliceerd op 26 april 2019
