Wist je dat jouw achternaam het verschil kan maken tussen een voldoende en een onvoldoende? Onderzoekers in de VS hebben ontdekt dat als je achternaam begint met een R, V of een andere letter die achteraan het alfabet staat, je meer kans hebt op lagere cijfers. Hoe dat komt? Simpelweg omdat toetsen vaak in alfabetische volgorde worden nagekeken.

Stel je eens voor: een docent zit daar, stapels toetsen voor zich, naam na naam te controleren, antwoord na antwoord te scannen. Op een gegeven moment slaat de vermoeidheid toe. De aandacht verslapt en het gevaar van oppervlakkige beoordelingen ligt op de loer. En wie is de pineut? Juist, de leerlingen van wie de achternaam het 'geluk' heeft achteraan in het alfabet te bungelen. Zij moeten het doen met minder nauwkeurige en eerlijke beoordelingen.

Maar dat is nog niet alles. Het onderzoek wijst ook op verveling als boosdoener. Yep, simpele verveling. Naarmate docenten zich door stapels toetsen werken, slaat de eentonigheid toe. Hun motivatie zakt weg als een plumpudding, wat de kans op vooroordelen en slordigheden vergroot.

Negatieve feedback

Met meer dan dertig miljoen beoordelingen van toetsen, was er voor de onderzoekers genoeg materiaal om een statistisch gezien waterdicht argument op te bouwen. En het is niet alleen het cijfer zelf dat wordt beïnvloed door de achternaam, maar óók de feedback. Scholieren met achternamen die later in het alfabet vallen, hebben vaker te maken met negatieve opmerkingen en minder beleefde feedback. 

Een sprekend voorbeeld uit het onderzoek laat zien hoe een docent eerst vriendelijk en behulpzaam kan zijn, maar aan het einde van het alfabet bijna vijandig overkomt. Van 'Please see the attached comments – contact me if you have questions for concerns' verandert de toon naar 'SUBMIT YOUR FILES HERE ASAP'. Een wereld van verschil, nietwaar?

Oplossing

En wie volgens de onderzoekers de schuldigen zijn? Leerlingvolgsystemen. In de Verenigde Staten is dit Canvas, maar in Nederland heb je Somtoday of Magister. Ze ordenen scholieren op basis van de eerste letter van hun achternaam, waardoor degenen met een achternaam aan het einde van het alfabet consequent als laatsten worden beoordeeld.

Maar gelukkig eindigt het niet allemaal in misère. De onderzoekers hebben ook oplossingen voorgesteld om dit onrecht te bestrijden. Ze suggereren dat leerlingvolgsystemen de standaardinstellingen moeten veranderen naar een willekeurige volgorde, in plaats van de traditionele alfabetische. Dit zou het speelveld gelijker maken voor alle studenten, ongeacht waar ze in het alfabet staan. Bovendien, om de subjectiviteit van docenten bij het beoordelen van toetsen te verminderen, zouden docenten voortaan elke vraag afzonderlijk kunnen beoordelen in plaats van de hele toets in één keer. Op die manier krijgt iedere leerling dezelfde portie strengheid, ongeacht hun achternaam of de volgorde waarin ze worden nagekeken.

Dit wil je ook lezen:

Magister: verboden terrein voor ouders?