Cito, CvTE en DUO, allemaal doen ze iets met de centrale examens, maar niemand lijkt te weten wat de rolverdeling precies is. Ik ging even buurten op het kantoor van het CvTE (voluit: Het College voor Toetsen en Examens) en kwam terug met antwoorden. Even opletten dus.
De korte versie is simpel. CvTE is opdrachtgever en eindverantwoordelijke, Cito is opdrachtnemer en levert de opgaven en analyseert alle resultaten, DUO neemt het logistieke deel voor zijn rekening. Maar wat houdt dat concreet in? Ik leg het uit aan de hand van de totstandkoming van een examen.
1. Examenprogramma en syllabus
Zoals gezegd: het CvTE is de opdrachtgever en brengt het balletje dus aan het rollen. Dit College bepaalt - vanuit de examenprogramma's van de minister - de eisen waaraan elk examen moet voldoen. Overigens zijn deze examenprogramma's ook interessant: hierin staat duidelijk opgeschreven wat elke leerling voor elk examen moet kennen en kunnen.
Bij wiskunde verplicht het CvTE de examenmakers bijvoorbeeld tot het opnemen van een aantal opgaven over kansberekening, statistiek en algebra. Hierbij wordt ook een richtlijn gegeven over de verdeling tussen het aantal open vragen en meerkeuzevragen. Het CvTE overhandigt als het ware een blauwdruk van het examen aan het Cito. In vaktermen wordt deze blauwdruk overigens 'de syllabus' genoemd.
2. Examenvragen
Een poule van leraren bedenkt in opdracht van Cito, conform de syllabus, examenvragen. Dit is het meest creatieve onderdeel van de totstandkoming van een eindexamen. Docent A bedenkt een vraag tijdens het douchen, Docent B tijdens een ongemakkelijke blind-date. Inspiratie laat zich niet dwingen.
Het opstellen van het correctievoorschrift bij het examen gebeurt gelijktijdig. Welke stappen moet een kandidaat nemen? Hoeveel punten zijn die stappen waard? Waaraan voldoet een goed antwoord? Zijn er uitzonderingen die ook meegewogen moeten worden?
3. Check check dubbel check
Heeft Cito een volledig voorstel, dan gaat men om tafel zitten met de leraren bij het CvTE, om te kijken of de eerdergenoemde examenprogramma's en syllabus voldoende tot hun recht komen in de examens en bijbehorende correctiemodellen. Bij conflicten heeft het CvTE het laatste woord, aangezien zij dit proces coördineren. Bij een 'examenakkoord' gaat de toets naar de drukker.
4. Bezorgdienst DUO
Pas in dit stadium komt DUO (voluit: Dienst Uitvoering Onderwijs) om de hoek kijken. DUO is in principe alleen verantwoordelijk voor de logistieke handelingen in dit proces. Alle word-documentjes naar de drukker sturen, zorgen dat het papieren eindproduct in plastic geseald wordt en dat de juiste aantallen examens aan de middelbare scholen geleverd worden. Tegelijk is DUO ook verantwoordelijk voor de digitale examens, deze worden via computerexamensysteem Facet beschikbaar gesteld aan scholen. Hierna kan het examen in principe afgenomen worden.
5. Klagen geblazen
Maar het proces gaat verder na het zwoegen van de leerling. Pas dan wordt duidelijk of de examenmakers er echt in zijn geslaagd om een goed examen op te stellen. Via diverse instanties als de LAKS klachtenlijn, de CvTE klachtenlijn en diverse vakverenigingen komen eventuele onvolkomenheden aan het licht.
Deze klachten worden in overleg met het CvTE behandeld en op basis daarvan worden er eventuele aanpassingen of toevoegingen aan het correctiemodel gedaan. Gebeurt dit niet bijtijds, dan kan het CvTE er nog voor kiezen om de leerlingen te compenseren voor de gevonden fout door een aanpassing in de N-term door te voeren.
De N-term handhaaft een constant niveau in dit proces. Het zorgt ervoor dat elk examen te vergelijken is met zijn voorgangers. Is het examen van 2018 een stuk moeilijker dan dat van 2017, zie je dit misschien terug in een verhoogde N-term.
6. Twee jaar
Dit volledige proces duurt zo'n twee jaar. Hierdoor is het voor de examenmakers moeilijk om actuele onderwerpen of teksten in het examen te stoppen. Voor vakken als muziek en kunst is de cyclus overigens wat korter.
Nu weet je wie je verantwoordelijk kunt houden voor welke klacht. Tijd tekort? --> CvTE. Geen nietjes in je examen? --> DUO! Maar voor alle klachten geldt: klagen doe je bij het LAKS.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op 4 mei 2018.
