Steeds meer jongeren hebben last van burn-outklachten: volgens de studentenvakbond LSVb kampt de helft van alle studenten met bijvoorbeeld stress of vermoeidheid. En op het forum van Scholieren.com melden overspannen scholieren - 16 jaar oud! - zich.

Is zo'n burn-out onmogelijk te voorkomen in ons ziekelijk drukke leven vol school, sport en sociale media? Fout, vindt filosoof en cabaretier Paul Smit. Volgens hem hoef je helemaal niet burn-out te raken, zeker niet als scholier, als je maar goed begrijpt dat je perfect bent zoals je bent.

Smit ziet dat mensen op steeds jongere leeftijd burn-out raken. "Het wieltje van de ratrace draait zo snel! Vroeger kreeg iemand een burn-out op z'n vijfenveertigste. Op een gegeven moment werden dat mensen van mijn leeftijd, rond de vijfendertig, en vervolgens begonnen eind-twintigers al om te vallen."

En nu zijn wij de klos. "Ook studenten en scholieren gaan onder die giga-hoeveelheid prikkels en verwachtingen gebukt." We denken dat we alles moeten weten en aan allerlei verwachtingen moeten voldoen. Maar da's helemaal niet nodig, want je bent nu eigenlijk al prima. Dan hoef je je toch niet per se te verbeteren op ieder vlak?

Nondualiteit

Smit geeft trainingen in nondualiteit, een eeuwenoude filosofie uit India. De denkwijze van - om er maar één te noemen - Albert Einstein.

Korte samenvatting: jij bestaat niet en de keuzes die je maakt, maak je niet zelf. Alles is bewustzijn, en dat bewustzijn bestuurt alles en iedereen: mensen, maar ook bijvoorbeeld planten en bomen. Zelf kun je er he-le-maal niets aan veranderen, dus je kunt net zo goed ontspannen achterover leunen.

95% = flauwekul

Smit: "Wij denken dat als je iemand niet pusht, dat-'ie niet goed functioneert. Dus vertellen ouders tegen hun kinderen dat ze hoog moeten scoren op het atheneum. Dat ze dokter moeten worden. Je moet dit. Je moet dat. Het moet altijd beter. Jongeren geloven vervolgens dat ze aan al deze verwachtingen moeten voldoen. Daar word je echt heel ongelukkig van." En overspannen, dus. "Nergens voor nodig."

Een mens heeft namelijk ongeveer dertigduizend gedachten per dag, waarvan volgens de filosoof maar liefst 95 procent flauwekul is. "Stel: je komt mij interviewen. Dan heb je functionele gedachten: ik neem een kaartje mee zodat ik het adres weet, en een telefoon om het interview mee op te nemen." Die zijn nuttig.

Maar de 'Muppets die commentaar leveren in je hoofd' zijn verantwoordelijk voor het overgrote deel van je gedachten. "Die ruisgedachten, en daarvan hebben we er gigaveel, zijn flauwekul. Wat als m'n telefoon het begeeft? Stel dat ik te laat kom? Wat zullen ze van mij vinden... Je moet beseffen dat dat allemaal onzin is, net als dat de gedachten van anderen over jou ook onzin zijn."

Voorbeeldje!

"Iemand hoeft maar tegen jou te zeggen: 'wat een stomme blouse heb je aan', en je hebt gelijk pijn! Au, au! En als je dan iets nieuws hebt gekocht, zet je dat meteen op Facebook en hoop je dat iedereen jou bevestigt in het idee dat je goed genoeg bent. Like! Dat is echt allemaal onzin."

"De meeste mensen leven 80 jaar lang denkend dat ze nooit goed genoeg zullen zijn. Maar al die tijd zijn ze perfect zoals ze zijn! En dat wordt je nooit verteld."

Verkrampt vs. verlicht

Maar hoe raak je dan ontspannen? Hoe raak je 'verlicht'? Daarvoor hoef je heus niet naar India om maandenlang op een matje te mediteren, vindt Smit. “Nee, zeker niet,” lacht hij. “Door stress, angst en frustratie raak je verkrampt. En verlicht zijn is gewoon het tegenovergestelde daarvan: je bent ontspannen.”

“Bijvoorbeeld als je opgaat in het kijken van een film, in sport of in het lezen van een boek. Dan heb je helemaal geen piekergedachten in je hoofd. Daarom gaan mensen ook naar het theater en de bioscoop. Ontspannen, dat is het. Meer niet.”

Een burn-out in aantocht? Luister gewoon niet naar al die flauwekulgedachten in je hoofd en relax, zodat je parasympatisch zenuwstelsel weer op gang komt. "Die rust brengt het weer in balans. Ga chillen. Ga muziek maken, of sporten, met kunst aan de slag..." Lachend: "En het is fijn als je dat niet pas doet als je al een burn-out hebt."

Meer weten over Paul Smit, of geïnteresseerd in nondualiteit? Op z'n website lees je er alles over.