Afgelopen jaar was het al groot in het nieuws: ruimteorganisatie NASA wil in 2030 de eerste mensen naar Mars laten reizen en laten wonen. Een groot probleem daarbij is alleen: hoe gaan die mensen op Mars zichzelf voeden? Wouter van As ging met dit ingewikkelde vraagstuk aan de slag voor zijn profielwerkstuk.

Wouter kwam op dit bijzondere onderwerp door de onderzoeken van ecoloog Wieger Wamelink van Wageningen University. En dus niet door de film 'The Martian', zoals veel mensen denken. "Wamelink had al meerdere experimenten gedaan met het groeien van groenten en zaden op vulkaanzand, wat vergelijkbaar is met de grond op Mars. Daardoor raakte ik geïnspireerd."

Interesse in sterrenkunde had Wouter al heel lang: "Ik ben bestuurslid van de sterrenkundeclub op mijn school en we houden ook lezingen voor leerlingen. Tegelijkertijd vind ik biologie en planten ook leuk. Met dit onderwerp kon ik die drie dingen combineren."

Voorbereiding

Zijn experiment, waarin hij dus voedsel probeerde te verbouwen op 'Mars', kostte wel de nodige voorbereiding. "Het is natuurlijk onmogelijk om even grond van Mars zelf te halen. Ik had dus hetzelfde vulkaanzand nodig als dat Wamelink had gebruikt. Dit zand is alleen erg duur (30 euro per kilo), omdat het van Hawaï komt. Zelf kon ik het niet betalen, dus heb ik veel moeite moeten doen via onderzoeksvoorstellen om het mee te krijgen. In oktober lukte dat eindelijk. De zaden had ik al thuis liggen en het materiaal kon ik van school lenen."

Het eindresultaat was verrassend, vindt Wouter: "De verwachting was dat alle planten matig zouden groeien op de nagemaakte Marsbodem. De grond op Mars bevat namelijk nauwelijks voedingsstoffen, maar wel zware metalen, waardoor het groeien minder vlot zou gaan dan in potgrond. Maar de bonenplant groeide razendsnel: bonenplanten nemen namelijk makkelijk stikstof op uit de bodem en de lucht, wat het groeien versnelt. Ook past de plant zich aan de lichtomstandigheden op Mars aan door grotere bladeren, dit is dus een perfecte plant om te laten groeien op de planeet Mars."

Glazen kas

De tegenvaller was de tomatenplant: daar gebeurde vrijwel niets mee. Wouter: "Die plant heeft ook meststoffen nodig en die zitten voor deze plant te weinig in de Marsgrond. In een lab in Veghel heb ik getest of er niet teveel zware metalen in de planten zaten: daar kun je ernstig ziek van worden. Dit was niet het geval in de bladeren, maar de vruchten moeten nog getest worden. Wageningen University gaat dat laatste verder uitzoeken."

Toch kun je niet zomaar bonen kweken op Mars, vertelt Wouter. "Het telen van gewassen op Mars zonder glazen kas eromheen is per definitie uitgesloten. Op Mars overleven planten niet: die gaan letterlijk binnen een paar seconden dood. Dat komt doordat de omstandigheden daar heel anders zijn." Vandaar dat zo'n kas dus nodig is.

Prijs

Zijn profielwerkstuk heeft Wouter ver gebracht: "Bij de landelijke profielwerkstukwedstrijd in Groningen werd ik dit jaar tweede. Daarom mag ik nu naar een internationale wetenschapsconferentie (I.C.Y.S) in Roemenië, om in het Engels voor een jury mijn werkstuk te presenteren. Die conferentie is bedoeld voor jongeren die iets bijzonders in de wetenschap hebben gedaan. Ook gaat Wamelink mijn experiment met de bonen voortzetten."

Als tip voor aanstaande profielwerkstukmakers geeft Wouter daarom ook: bedenk iets origineels. "Ik heb in de zomervakantie voor het schooljaar begon al veel prijswinnende profielwerkstukken gelezen. Iets origineels doet het veel beter dan iets waar al veel werkstukken over bestaan, zoals biobrandstoffen. Ook moet je het écht leuk vinden. Als je dat vindt, ben je ook bereid om er veel energie in te stoppen."