Van het negatieve imago van de pil tot alternatieven als het spiraaltje, het anticonceptiestaafje en de prikpil. Hoe zit het met de mannenpil en wat is nou het ideale anticonceptiemiddel? Bij die vragen staan we vandaag stil op Wereld Anticonceptiedag.

Van twee maanden vlinders in je buik tot negen maanden met meer dan dat. Zonder anticonceptie verandert de  ̶s̶u̶m̶m̶e̶r̶ autumn of love in een hele andere periode dan je waarschijnlijk op de planning hebt staan. Om dat te voorkomen geeft dokter Olga Loeber antwoord op al jouw vragen.

De anticonceptiepil lijkt een relatief negatief imago te hebben. Door een ellenlange lijst met bijwerkingen zoals hoofdpijn, misselijkheid, acne en gewichtstoename lijken steeds meer mensen ervan af te stappen. Is dat negatieve imago terecht?

"Nou, eigenlijk niet. De pil kent namelijk weinig risicovolle bijwerkingen. Wel hebben sommige mensen last van irritante bijwerkingen. Toen ik begon had ik een enorm zware pil. Toch nam ik alle bijwerkingen voor lief omdat ik allang blij was dat er iets werkte. In de loop van de tijd is het gevoel van dat het zo heerlijk is dat het betrouwbaar is veranderd. Je ziet nu dat mensen ervan uitgaan dat het betrouwbaar is – het liefst 100 procent – en het ook 100 procent geen bijwerkingen mag hebben.

Het ideale anticonceptiemiddel bestaat echter niet. Ze hebben allemaal voors en tegens en je moet zoeken naar het minst vervelende middel. Je doet het niet voor je lol, je doet het omdat je niet zwanger wilt worden. Een zwangerschap heeft relatief gezien de meeste bijwerkingen. Zo is het risico op trombose vele malen groter als je zwanger bent dan wanneer je de pil gebruikt. Het is allemaal relatief."

Vrouwen die klaar zijn met de pil stappen bijvoorbeeld over op de hormoonspiraal. Is dat een beter alternatief? Of zitten daar nog steeds dezelfde hormonen in waar ze juist vanaf willen?

"Bij een hormoonspiraaltje hoef je niet zo bang te zijn voor een grote hoeveelheid hormonen. De hoeveelheid progestageen die erin zit is ongeveer vergelijkbaar met één pil per week en er zit geen oestrogeen in, een hormoon dat het risico op trombose kan verhogen. Het werkt anders en heeft dus ook andere bijwerkingen. Zo heeft een enkeling last van een extra pukkel en krijgt de ander er meer hoofdpijn van. Ook krijgen sommige vrouwen – die nog geen kinderen hebben gebaard – er buikpijn van. Het spiraaltje kan aan de brede kant zijn waardoor de zijarmpjes in de baarmoederwand kunnen prikken, en menstruatiepijn geven. 

Van die pijn heb je vaak minder last bij de koperspiraal omdat deze veel meer verschillende vormen kent. Ook smallere. Verder is het koperspiraaltje een alternatief voor vrouwen die helemaal geen hormonen willen of die weinig last hebben van hun menstruatie."

We hebben het over het spiraaltje en de pil gehad. Dat zijn – naast het condoom – een paar van de bekendste anticonceptiemiddelen. Waarom horen we minder vaak iets over andere middelen zoals het anticonceptiestaafje, de anticonceptiering en de prikpil?

"Je hoort minder over het staafje en de prikpil omdat ze veel minder gebruikt worden. Dat heeft verschillende redenen. De ring is vrij duur, de prikpil heeft relatief veel hormonen en ook het staafje is niet ideaal. Het staafje is één van de betrouwbaarste middelen, het werkt zelfs nog beter dan vrouwelijke sterilisatie. Wel kent het staafje irritante bijwerkingen. Ongeveer dertig procent van de gebruikers heeft storend regelmatig en onregelmatig bloedverlies. Soms langdurig, waardoor ze drie weken achter elkaar blijven druppen. Daarom laten veel gebruikers hem eruit halen."

Iets waar ook relatief weinig over wordt gesproken is de mannenpil en mannelijke anticonceptie in het algemeen. Waarom hebben we het daar zo weinig over? En waarom zijn er zoveel minder opties voor mannen?

"Er wordt weinig onderzoek naar gedaan doordat de industrie denkt dat ze er weinig of geen geld mee kunnen verdienen. Er komen namelijk verschillende problemen bij kijken. Zo is het lastig om iets te vinden wat mannen aanvaardbaar vinden. Als je mannen heel veel testosteron geeft gaat hun spermaproductie omlaag, maar kunnen ze niet meer meedoen aan de Tour de France (vanwege het dopingniveau, red.) én – wellicht iets belangrijker – hun libido gaat omlaag. Daar zitten veel mannen niet op te wachten.

Verder werkt mannelijke anticonceptie het beste in langdurige relaties omdat je er als vrouw op moet vertrouwen dat de man het (goed) gebruikt. Als man moet je er natuurlijk ook op vertrouwen dat de vrouw de pil goed slikt maar de man wordt niet zwanger als de vrouw het niet goed doet. Andersom wel.

Ondanks alle obstakels zijn er wel middelen in de ontwikkeling. Zo schreef ik afgelopen week een post op Instagram over een gel die na elke dag op de schouders te smeren de spermaproductie tijdelijk kan onderdrukken."

Heeft u tot slot nog een laatste boodschap die u studenten mee wilt geven?

"Twee dingen. Ten eerste, wees voorzichtig met alcoholgebruik en vrijen. Eigenlijk is alcoholgebruik de voornaamste reden waardoor dingen misgaan. Als het misgaat, neem dan de morning-afterpil. 

Dan tot slot: alles kan fout gaan want mensen zijn niet perfect en middelen ook niet. Ook met een goed gebruikt anticonceptiemiddel kan je zwanger worden. Het enige wat altijd 100 procent werkt, is de algehele onthouding." 

Goed, dat je dáár geen zin in hebt, kan ik me iets bij voorstellen. Dus heb je hulp nodig met uitzoeken welk anticonceptiemiddel bij jou past? Doe dan deze test. Fijne summer of love allemaal!

Dit wil je ook lezen:

'Alle anticonceptie moet gratis worden'