Hoewel jongeren zich zelfverzekerd voelen over hun online vaardigheden (bijna 60% vindt dat zij verdachte online situaties goed kunnen inschatten), zijn ze toch vaak het slachtoffer van online oplichting. Dat blijkt uit een onderzoek van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) en Stemmingmakers, het onderzoeksbureau van Scholieren.com.

Het onderzoek werd verspreid onder middelbare scholieren via een jongerenpanel en een oproep op Scholieren.com. Ruim 600 jongeren tussen de 12 en 18 jaar namen deel aan het onderzoek. 

36% van de ondervraagde scholieren geeft aan ooit te zijn opgelicht. Dit is een zeer lichte stijging ten opzichte van 2017, toen 35% van de scholieren aangaf slachtoffer te zijn geweest van online oplichting. Vooral aankoopfraude via nepwebshops en tweedehands marktplaatsen komt veel voor onder jongeren. Daarnaast noemen veel jongeren het hacken van hun e-mail of social media-accounts als een vorm van oplichting die regelmatig voorkomt.

Ik had 3 rokjes besteld. Ik zag het op TikTok en heb het nooit binnen gekregen.

Opvallend is dat jongens vaker aangeven te zijn opgelicht dan meisjes, terwijl meisjes vaker twijfelen of hun ervaring daadwerkelijk als oplichting kan worden aangemerkt.

'Eigen schuld'?

Bijna de helft van de scholieren vindt dat het slachtoffer worden van online oplichting niet hun eigen schuld is (46%), en nog eens 41% staat hier neutraal in. Toch zou 41% van de ondervraagde jongeren zich schamen als ze slachtoffer worden van online oplichting. Voor anderen lijken scholieren milder te zijn, want zeggen dat slachtoffer worden van online oplichters ‘je eigen schuld is’ gaat de meesten toch te ver.

Bescherming tegen oplichters

Uit het onderzoek blijkt dat jongeren verschillende maatregelen nemen om zichzelf te beschermen tegen online oplichting. Zo geeft 77% aan altijd de reviews van een webshop te controleren, en deelt 74% nooit zomaar bankgegevens. Ook wordt regelmatig de hulp van ouder ingeschakeld (53%).

Andere belangrijke beschermingsmaatregelen zoals het instellen van tweestapsverificatie (47%) en het gebruik van verschillende wachtwoorden voor verschillende accounts (28%), worden minder vaak toegepast. Het instellen van verschillende wachtwoorden voor hun accounts vinden jongeren 'te veel moeite'.

Nieuwe campagne

Het onderzoek laat zien dat nog steeds veel jongeren te maken krijgen met online oplichting. Hoewel ze van zichzelf denken dat ze goed zijn in het herkennen van online risico’s, blijft de realiteit dat een aanzienlijk deel van hen toch slachtoffer wordt van oplichters. Het is daarom belangrijk om preventiecampagnes te ontwikkelen, die jongeren beter wapenen tegen de risico's online.