Ghost World
Door Rollo Tomasi
Terry Zwigoff, die met 'Ghost World' zijn speelfilmdebuut beleeft, brak door met de uitstekend ontvangen documentaire 'Crumb', over de legendarische cartoonist Robert Crumb. Nu is er Ghost World, gebaseerd op de comic (of graphic novel) van Daniel Clowes. Zwigoff en Clowes hebben intensief samengewerkt aan het scenario.
Ghost World is een satire over twee tieners, Enid (Thora Birch) en Rebecca (Scarlett Johansson) die als eigenzinnige buitenbeentjes door het leven gaan. Ze hebben genoeg van het moderne Amerika met winkelcentra en massale eetgelegenheden. Andere mensen zijn leeghoofden, losers en engerds. Ze hebben net hun highschool diploma behaald, en zijn van plan samen op kamers te gaan. Jammer genoeg heeft Enid haar diploma toch nog niet gehaald, ze moet nog een zomercursus doen. Wanneer de meisjes de contactadvertenties doorspitten, stuiten ze op die van Seymour (Steve Buscemi). Ze besluiten te reageren bij wijze van grap, en laten hem vervolgens de hele avond alleen zitten. Maar Enid raakt gefascineerd door Seymour en besluit meer over hem te weten te komen. Hij blijkt een eenzame buitenstaander te zijn die 78-toeren-platen (blues en jazz) en ander oud spul verzamelt. Ze krijgen een merkwaardige relatie, terwijl Rebecca begint met sparen voor het nieuwe appartement door een geestdodend baantje bij een koffieshop aan te nemen. In de strijd om het mysterie van volwassenheid te doorgronden, worstelen Enid en Rebecca met hun identiteit en de beloftes, lang geleden aan elkaar gedaan.
De wereld waarin Enid, Rebecca en Seymour leven is nep, en wordt bevolkt door neppe mensen. Ze zoeken iets echts, iets oprechts. De zon schijnt, de stad bestaat uit veel kleuren, maar dat betekent nog niet dat het fijn is om in te leven. Enid weet niet wat ze wil. Ze weet alleen wat ze niet wil doen en wat ze niet wil worden. Ze probeert een plaats in de wereld te vinden waar ze zich thuis voelt, maar die plaats moet wel aan haar normen voldoen. Ze wil niet conformeren. En Rebecca, ondertussen, gaat meer voor een geregeld leven voelen, compleet met kamer en baantje. Daar heeft Enid echt geen zin in, ze houdt zich liever met Seymour bezig. Hij is voor haar de laatste persoon in de wereld die haar kan begrijpen en de wereld zoals haar ziet. Zo groeien Enid en Rebecca langzaam uit elkaar. Dit is geen doorsnee Amerikaanse tienerfilm waar de personages alleen maar dienen als kapstok om grappen aan op te hangen. Een bestaan buiten de mainstream kan heel mooi zijn, maar als je je van de wereld afkeert, zorgt dat ook voor problemen.
Alle acteurs schitteren in hun rollen, die hen op het lijf geschreven lijken (in Buscemi’s geval is dat ook zo, zijn personage komt vrijwel niet voor in de comic, en de schrijvers hebben hem in ’t achterhoofd gehad). Thora Birch diept haar rol uit 'American Beauty' een stuk uit, Scarlett Johansson biedt goed tegenwicht (hoewel haar personage minder biedt, misschien omdat haar personage conformistischer is, en daardoor minder interessant voor Zwigoff en Clowes) en ook Steve Buscemi speelt misschien wel de beste rol van z’n leven. Seymour is iemand die eigenaardig is, zonder een karikatuur te worden. Daarnaast zijn er nog mooie rollen voor onder andere Illeana Douglas (als Enid’s pretentieuze kunstlerares), Bob Balaban (als Enid’s hulpeloze vader) en Brian George (als opvliegende winkeleigenaar).
Het einde zie je misschien van tevoren al aankomen, maar het is ook het enige bevredigende einde dat de film had kunnen krijgen, en kan tevens zowel positief als negatief worden uitgelegd. De problemen zijn misschien nog niet opgelost, maar dit is niet 'The Breakfast Club' waarin buitenbeentjes zich alleen maar de juiste pose en kleren hoeven aan te meten om te worden geaccepteerd door de boze buitenwereld.
Zwigoff en Clowes weten bijtende grappen en aparte anekdotes met bespiegelingen over de kwetsbaarheid van liefde en vriendschap en de illusie van een “normaal” leven te combineren. En dat is nogal een verschil met de doorsnee Amerikaanse tienerfilm.
En vergeet niet te blijven zitten tot na de eindcredits, er volgt nog een hilarische scène. Gepubliceerd op 2 maart 2002