Der Untergang
Door Mari
Films over de Tweede Wereldoorlog zijn meestal of bloedstollend goed, of vreselijk slecht. Gelukkig behoort Der Untergang tot de eerste categorie.
Regisseur Oliver Hirschbiegel is een meester in het aannemelijk maken van bizarre situaties. Eerder maakte hij de -inmiddels cult- film Das Expiriment, waarin hij op een ijzersterke manier laat zien wat het plotseling hebben van macht met een mens kan doen. In Der Untergang pakt hij het allemaal een stuk grootster aan; hij waagt zich aan de laatste dagen van Adolf Hitler. In Duitsland heeft de film veel ophef veroorzaakt, aangezien de dictator door Hirschbiegel niet enkel wordt neergezet als een meedogenloos monster. Zo is de Hitler in de film dol op zijn hond en vriendin, en waakt hij vaderlijk over zijn secretaresse Traudl. Dit maakt de film er niet gemakkelijker, maar wel een stuk interessanter op dan het doorsnee Nazi-vehikel.
Zoals al eerder gezegd volgen we in Der Untergang Adolf Hitler (Bruno Ganz) in de laatste dagen voor zijn zelfmoord. Het verhaal wordt echter niet verteld vanuit zijn ogen, maar eerder vanuit zijn secretaresse, Traudl Junge (Alexandra Maria Lara). Een vast vertelperspectief is er echter niet, we komen een beetje te weten van alle hoofdpersonen uit de film; de vertrouwelingen en/of loopjongens van Hitler. De meesten van hen zijn in het begin van de film nog geheel in de ban van der Fuhrer, alhoewel ze wel de hopeloosheid van de Duitse situatie inzien. Duitsland heeft de oorlog zo goed als verloren. Het duurt dan ook niet lang voordat Hitler en gevolg zich terugtrekken in de noodbunker onder de Rijkskanselarij. Daar zitten ze voorlopig veilig. Ook binnenin de bunker zijn echter de Russische bommen die op Berlijn vallen hoor- en voelbaar. Terwijl het volk bovengronds voor haar leven vecht en rent, wordt Hitler steeds waanzinniger en de sfeer in de bunker steeds meer gespannen. Het einde nadert, maar wanneer zal het er werkelijk zijn? En wat gebeurt er dan met de inzittenden?
[Afbeelding:584]
Schokkend aan deze film is voor sommige mensen misschien het menselijke gezicht dat de Nationaal Socialisten krijgen. Het is echter niet onterecht, want hoe fout hun denkbeelden ook waren, het bleven mensen. Bommen en een naderende dood gaan niemand in de koude kleren zitten. Neemt niet weg, dat Hitler zich natuurlijk hoofdzakelijk omringde met mensen die net als hij behoorlijk geschift waren. Wanneer Hitler spreekt over zijn nalatenschap, namelijk onder andere "Duitsland gezuiverd hebben van het Jodengif", kan je als kijker niets anders dan walging voelen. Daar doet het feit dat hij zo leuk met zijn hond omgaat niets aan af.
[Afbeelding:585]
Ik zou der Untergang willen omschrijven als een 'must see'. Niemand kan gedwongen worden een film te zien, maar ik zou hem ten zeerste aanraden. De briljante acteerprestaties, de aankleding, de levensechte bombardementen, de sfeer, en natuurlijk Hitler. Het is interessant, maar ook doodeng. Geeft stof tot nadenken. Het prikkelt. En prikkeling is iets waar het bij films helaas maar al te vaak aan ontbreekt.
Gepubliceerd op 9 november 2004