Srebrenica

Inleiding Sinds het begin der onze cultuur zijn er oorlogen, en met de recente gebeurtenis in gedachte denkt men dat er ook wel eeuwig oorlogen zullen blijven. De VN veiligheidsraad is opgericht om oorlogen te voorkomen, of wanneer noodzakelijk geordend te laten verlopen. Zij oordeelt of een oorlog gevoerd mag worden en handelt ook. De kwestie Srebrenica is voor de VN een geval apart geweest. Toen op 11 juli 1995 de stad Srebrenica, een moslimse enclave, viel, die door het Nederlandse bataljon Dutchbat beschermd werd in naam van de VN, begonnen Servische troepen vrijwel onmiddellijk met etnische zuivering. Het gebeurde onder de ogen van Dutchbat. Nog steeds is het niet duidelijk wat de rol van Dutchbat is geweest tijdens de val van de moslimenclave. Tijdens de val van de enclave op 11 juli 1995 waren er een kleine vierhonderd Nederlandse militairen gelegerd. Tijdens deze kritieke situatie zijn circa 7.400 moslimmannen verdwenen. Aangenomen wordt dat allen zijn vermoord. Ons onderzoek gaat over de rol van de VN in het Srebrenica conflict. We gaan kijken waar het fout is gegaan en wat de VN nog meer had kunnen doen. Onze hoofdvraag is dan ook: Welke rol speelde de VN in het Srebrenica conflict en hoe succesvol was deze rol? Ook hebben we om dichter tot de zaak te komen aanwezigen geinterviewd, die wij gevonden hadden door middel van de stichting oorlogsslachtoffer hulp
Omdat de missie naar Srebrencia door Nederland ondernomen werd, willen wij graag even een kanttekening maken: ´We willen graag een duidelijke tweedeling maken in ons verhaal. Ten eerste is er de VN, die zoals later zal blijken niet goed gefunctioneerd heeft. Ten tweede is er Nederland, die ook door ons word beschouwd als VN omdat ze onder de zogenaamde vlag van de VN opereerden. Er zijn van twee kanten fouten gemaakt, maar beiden onder de naam van de VN. Dus kortom, hoewel wij vaak zullen spreken ver de fouten van Nederland, bedoelen wij de fouten van de VN omdat Nederland opereerde onder de VN. Een ander punt dat wij nog even willen aanstippen is de Parlementaire enquête, die gehouden is naar aanleiding van de val van Srebrenica in de Nederlandse politiek. Deze zullen wij niet behandelen omdat zij losstaat van de VN en dit werkstuk over de verenigde naties gaat.

Inhoud

Inleiding
Inhoud
Wat is de VN? Wat speelde er in Srebrenica? Hoe is het conflict geëindigd? Was het verstandig dat de VN een veiligheidsmissie stuurden? Wat voor rol hebben de andere maatregelen (niet) gespeeld? Wat heeft dutchbat bereikt
Interview
Conclusie
Evaluatie
Logboek
Bronnen

Wat is de VN?

De volkenbond: de voorloper van de VN

Het begin van de volkenbond “In order to promote international cooperation and to achieve international peace and security by the acceptance of obligations not to resort to war, by the prescription of open, just and honourable relations between nations, by the firm establishment of the understanding of international law as the actual rule of conduct among Governments, and by the maintenance of justice and a scrupulous respect for all treaty obligations in the dealings of organised peoples with one another, Agree to this Covenant of the League of Nations” [dit moesten alle leden van de volkenbond ondertekenen en respecteren]

De volkenbond is ontstaan uit het Verdrag van Versailles. Hij kwam tot stand op 10.1.1920 en de zetel was in Genève. Het doel was de internationale vrede en veiligheid te handhaven en om de internationale samenwerking te bevorderen. Men wilde dat geschillen tussen landen niet meer zouden leiden tot een oorlog, maar dat men het probleem aan de volkenbondsraad zou voorleggen en dat men zich aan de beslissing ervan zou houden. Als men de beslissing niet naleefde konden er financiële, economische of militaire sancties volgen. Woodrow Wilson, de Amerikaanse president, bracht het eerste ontwerp voor de volkenbond op tafel. Toch werden de Verenigde Staten geen lid van de bond. De leden waren de geallieerde overwinnaars en nog 13 andere neutrale staten. Later treden ook de Sovjetunie en Duitsland toe. In totaal zijn 62 staten lid geweest.

Het einde van de volkenbond
Toch kon de volkenbond het vooropgestelde doel niet vrijwaren want een tweede wereldoorlog begon. De zwakke plek van de volkenbond was dat het geen militaire macht had en het afhankelijk was van de bijdrage van de leden. Ook andere factoren speelden nog mee: Amerika werd nooit lid, Duitsland en de Sovjet-Unie waren maar enkele jaren lid en Japan en Italië verlieten de bond in de jaren dertig. Het gevolg hiervan was dat Engeland en Frankrijk het zowat voor het zeggen hadden en zij kwamen nogal twijfelachtig over. De volkenbond was gedoemd om te mislukken en op 16.4.1946 werd hij dan ook opgedoekt en kwamen de Verenigde Naties in de plaats.

Ontstaan van de VN

Franklin Roosevelt en Winston Churchill maakten een ontwerp voor een wereld zonder oorlogen, niemand wist ergens van. Op 14 augustus 1941 maakten ze hun plan bekend onder de naam: Atlantisch Handvest. Op 1 januari 1942 verbonden 26 landen zich ertoe om de oorlog te winnen en het Atlantisch Handvest te erkennen. Deze verbintenis stond in de ‘Verklaring van de Verenigde Naties’ die door de 26 landen was ondertekend. In de volgende jaren ondertekenden nog eens 21 landen de verklaring.

De leiders van China, De Sovjetunie, Groot-Brittannië en Amerika komen samen in Moskou in oktober 1943. Deze landen waren akkoord om een organisatie van naties op te richten, die bedoeld was om de vrede te handhaven, onder de naam: Verklaring van Moskou. In 1944 werden de eerste plannen voor de internationale organisatie gemaakt. In 1945 ontstond een akkoord over de manier van stemmen in de Veiligheidsraad. Dit akkoord was bereikt op de bijeenkomst in Moskou. Ook kwamen ze tot de beslissing dat er een conferentie van verenigde naties in San Francisco moest plaatsvinden. Aan deze conferentie namen 50 landen deel. Zij riepen het Handvest en de rechtsregels van het Internationale Gerechtshof tot leven. Op 24 oktober 1945 bestonden de Verenigde Naties officieel. Daarom wordt er nu nog elk jaar op 24 oktober de Dag van de Verenigde Naties gevierd.

Het lidmaatschap staat open voor alle staten die vredelievend zijn en die het Handvest aanvaarden én in staat en bereid zijn deze verplichtingen na te komen. Nieuwe leden worden toegelaten na een besluit van de Algemene Vergadering op basis van een aanbeveling van de Veiligheidsraad. In 1996 waren 185 landen lid van de Verenigde Naties. Voorbeelden van niet-leden zijn Zwitserland en Taiwan.

Het systeem van de VN
De VN werd opgericht als een vredesorganisatie in plaats van de mislukte volkenbond. Enkele dingen werden veranderd tegenover de volkenbond om een nieuw fiasco te voorkomen. Zo kregen de grootmachten meer macht door vetorecht, dan konden ze beslissingen waarmee ze niet akkoord gaan tegen houden. De VN werd ook voorzien van een militaire macht: de blauwhelmen. Lange tijd waren ze ongewapend, maar na de historie van de blauwhelmen in Ruanda kwam daar enige verandering in. De volkenbondsraad werd omgevormd tot de Veiligheidsraad. De reeds bestaande organisaties van de volkenbond, zoals in onderwijs, gezondheid, landbouw, ontwikkeling en vele andere, worden voortgezet en gecoördineerd door het VN systeem.

Het maken van beslissingen in de Verenigde Naties is niet zo makkelijk als in vele andere organisaties. Het is geen onafhankelijke organisatie, maar is opgebouwd uit staten waar de organisatie afhankelijk van is. Vooral het behouden van de vrede vraagt om een moeilijk en vaak traag proces van de aanvaarding en om eraan te willen werken. De VN is ook afhankelijk van haar leden om de nodige geldsommen bij elkaar te krijgen. Als de staten geen geld geven, hebben ze geen middelen om te werken. De VN mag nog zoveel beslissingen nemen, als haar leden deze niet uitvoeren gebeurt er niets. Maar sinds de Earth Summit in 1992 zijn de leden meer geneigd om de beslissingen ook uit te hoofdorganen

De VN bestaat uit 6 hoofdorganen, elk met een eigen functie. Allen zijn ze gevestigd in New York, behalve het Internationaal Gerechtshof dat zich in Den Haag bevindt. Naast deze 6 hoofdorganen heeft de organisatie ook nog een aantal autonome programma’s en zo’n 16-tal organisaties met internationale verantwoordelijkheid op allerlei gebieden. De VN, de programma’s en de organisaties worden samen de ‘VN-familie’ genoemd.

De Veiligheidsraad
Deze is verantwoordelijk voor vrede en veiligheid. De raad kan dag en nacht bijeen geroepen worden als de vrede in gevaar is. De raad bestaat uit 11 leden. 5 daarvan zijn permanente leden met vetorecht (Amerika, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en China). En dit vetorecht is toch wel raar omdat de raad verantwoordelijk is voor de vrede en ook de enige is waar de beslissingen bindend zijn. De andere 10 leden worden om de 2 jaar gekozen door de Algemene Vergadering. Elk lid van de Raad heeft 1 vertegenwoordiger, een ambassadeur, en die is steeds in New York aanwezig. Zo kan er altijd een crisisvergadering gehouden worden.

Om besluiten te kunnen nemen moeten 9 leden voor stemmen. Enkel als een permanent lid negatief stemt bij een procedurekwestie kan er geen besluit genomen worden. De raad zal altijd eerst proberen problemen vreedzaam op te lossen, wanneer het echter tot wapengeweld komt dan zal de raad proberen een staakt-het-vuren te bereiken. De Veiligheidsraad geeft ook aanbeveling aan de Algemene Vergadering in verband met de benoeming van een Secretaris-Generaal en bij de toelating van nieuwe leden.

De Algemene Vergadering
In de Algemene Vergadering zijn alle lidstaten vertegenwoordigd, met elk 1 stem.Om te besluiten over belangrijke kwesties is een tweederde meerderheid verplicht.Voor andere zaken is een gewone meerderheid voldoende. De jaarlijkse zitting is van september tot december, maar buitengewone zittingen zijn wel mogelijk. Als het niet in zitting is worden de taken overgenomen door 6 hoofdcommissies, andere suborganen en het VN-secretariaat. Een zitting is eigenlijk een soort van een discussievoorronde, alle lidstaten komen aan het woord en vertellen hoe zij de wereld zien en welke oplossingen zij hebben. Maar praktisch gaat er weinig van uit, want er kunnen geen echte beslissingen genomen worden. Zo kan men bijvoorbeeld niet overgaan tot een embargo.

De zaal waar de vergadering bijeenkomt is de grootste zaal van de VN en biedt plaats aan 1800 mensen. Deze zaal is ook de enige waar het logo van de VN hangt. Het logo bestaat uit een wereldkaart, gezien van boven de Noordpool, met errond een tak van een olijfboom als teken van vrede.

· Het Secretariaat · De Economische en Sociale Raad Of gewoon kortweg de Ecosoc. · De Trustschapsraad · Het internationale gerechtshof.

Gespecialiseerde organisaties van de VN

De VN heeft vele verschillende organisaties, allen hebben het doel de wereld een beetje te verbeteren. Een paar zijn bekender dan de andere: Unicef (het Kinderfonds van de VN). UNHCR, de vluchtelingenorganisatie.

Wat speelde er in Srebrenica?

Het conflict Srebrenica was in 1995. Toen was Milosevic de president. Hij wilde dat de mensen die in ‘zijn’ land leefden Serviër waren. Bosniërs moesten worden onderdrukt of vermoord. Door de welbekende etnische zuivering. De VN zag dit aankomen en betitelde een paar gebieden waaronder Srebrenica als ‘Safe Area’. Naar deze gebieden gingen militairen met een VN-mandaat. Eerst was dit Canbat (de militairen uit Canada) later zijn zij opgevolgd door Dutchbat. (de militairen uit Nederland). In de periode dat Dutchbat in Srebrenica was is het misgegaan. Op 11 juli 1995 viel de enclave Srebrenica, vrijwel onmiddellijk begonnen Servische troepen met etnische zuivering. Het gebeurde onder de ogen van Dutchbat. Hieronder staat een tijdbalk met wat wanneer gebeurde.

1991: In mei/juni vinden de eerste gevechten plaats tussen Serviërs en Kroaten in Krajina, Banija en Slavonië. In november rept de toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Van den Broek (CDA) voor het eerst van de noodzaak voor een internationale vredesmacht voor de regio. 1992: Nederland stelt een verbindingseenheid van driehonderd man (later uitgebreid tot 840) beschikbaar. 1993: De VN-Veiligheidsraad roept zes moslimenclaves in Bosnie, waaronder Srebrenica, uit tot \'veilige gebieden\'. 1994: In maart arriveert Dutchbat I in Srebrenica. 1995: Op 6 juli opent het Bosnisch-Servische leger de aanval op Srebrenica. Het verzet is gering. Vijf dagen later neemt de Servische legerleider Mladic de hele enclave in. In de dagen na de val vermoorden de Bosnische Serviërs zeker 7000 moslimmannen. Het is de grootste genocide in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. 1998: In augustus steekt het verloren fotorolletje van Dutchbat weer de kop op. De nieuwe minister van Defensie, De Grave, stelt een onderzoek in. Onderzoeksleider Van Kemenade concludeert dat er geen sprake is van een doofpotaffaire bij de Landmacht. 1999: Een eigen onderoek van de VN pleit Dutchbat vrij van schuld aan de slachting onder moslims. Wel vindt secretaris-generaal Annan dat de Nederlandse militairen eerder melding hadden moeten maken van de wandaden in Srebrenica. 2001: Een Franse parlementaire onderzoekscommissie schuift de VN-Veiligheidsraad de meeste verantwoordelijkheid in de schoenen voor het drama in Srebrenica. De Nederlandse generaal Nicolai heeft grove inschattingsfouten gemaakt, aldus de onderzoekers. 2002: Op 10 april komt het NIOD eindelijk met de resultaten van het historisch onderzoek. Vooral de landmacht moet het in het NIOD-rapport ontgelden. De landmachttop heeft welbewust informatie achtergehouden. Het onderzoek is mild over Dutchbat. Het rapport leidt tot het aftreden van premier Kok en zijn kabinet.

Wat zijn de oorzaken van de val van de Enclave?

Er zijn verschillende oorzaken voor de val van de enclave Srebrenica. Wij zullen beginnen te vertellen hoe Dutchbat werd uitgezonden. Daarna zullen wij vertellen wat de andere oorzaken waren voor de val van de enclave.

Dutchbat werd in de praktijk op deze manier uitgezonden: · Op een missie met een zeer onhelder mandaat · Naar een gebied omschreven als een \'safe area\' zonder dat daarvan een duidelijke definitie bestond · Om vrede te handhaven waar geen vrede was · Zonder diepgaande informatie in te winnen bij de Canadese voorgangers in de enclave (Canbat) · Zonder adequaat te zijn opgeleid voor deze specifieke taak in die specifieke omstandigheden · Nagenoeg verstoken van militair-politiek inlichtingenwerk om de intenties van de strijdende partijen te peilen · Onder onvoldoende gefundeerd vertrouwen in de bereidheid om het luchtwapen in te zetten in geval van problemen · Zonder een duidelijke vertrekstrategie. · Met te lichte bewapening
Na al deze fouten vraag je je af het überhaupt mogelijk is dat er nog meer fouten zijn gemaakt. Het antwoord is ja. Zelfs de bevoorrading liep over Servies gebied. De enige troef die Dutchbat had was de luchtsteun van de Fransen die ze zouden krijgen als ze werden aangevallen door de Serviërs, maar uitgerekend dáárover maakte de regering geen sluitende afspraken met de VN. Uiteraard boden de VN en Nederland op die manier alleen maar de illusie van veiligheid aan de moslimbevolking van Srebrenica en geen echte veiligheid. Toenmalig minister van Defensie Ter Beek, als eerste verantwoordelijk voor het noodlottige besluit, droeg de tikkende tijdbom over aan Voorhoeve. Toen die zich op de hoogte stelde van de situatie begreep hij, anders dan Ter Beek, onmiddellijk dat Dutchbat samen met de moslimbevolking hopeloos in de val zat. Dat leidde echter tot geen enkele maatregel van de VN of van Nederland.

Hier een kort krantenartikel:

Wat is de aanleiding

Het tragische dieptepunt van de val van Srebrenica is de massamoord op duizenden Moslimmannen door Bosnisch-Servische eenheden. Het grootste deel van de vermoorde mannen bestond uit militairen van het Bosnische Moslimleger (ABiH) die in de nacht van 11 op12 juli met een deel van de manlijke bevolking een uitbraakpoging naar Tuzla ondernamen. Het besluit uit te breken en dus van verdere weerstand af te zien werd geheel buiten de VN en UNPROFOR om genomen. Hiernaa volgden naar aanleiding van dit incident de tocht naar Tuzla en de massa-executies
Het besluit tot massa-executies werd hoogstwaarschijnlijk genomen na 11 juli toen duidelijk werd dat de uitbraak onder leiding van de 28e divisie de voornoemde afhandeling van zaken onmogelijk maakte. Er is geen geschreven bevel gevonden. De uitbraak was een volledige verrassing, die de VRS heel slecht uitkwam. Tezamen met de reeds bestaande haat, wraakgevoelens en de wens tot etnische zuivering was ze een van de factoren die de Bosnische Serven ertoe bracht hard af te rekenen met de Moslimbevolking van de enclave, wat uitmondde in een georganiseerde massamoord. Het is niet waarschijnlijk dat ze in deze specifieke vorm en omvang ruim van te voren is beraamd. Aannemelijker is dat aan Bosnisch-Servische zijde werd gerekend op een overgave van de ABiH-militairen en een deportatie van de bevolking uit de enclave na \'screening op oorlogsmisdadigers\' en afvoer van de militairen naar kampen voor krijgsgevangenen.

Hoe is het conflict geëindigd

Nadat Srebrenica in handen van de Serviërs was gekomen zijn er verschrikkelijke dingen gebeurt. Het verschrikkelijkste wat er gebeurt is dat er 7400 Bosniërs zijn vermoord. De grootste genocide in tijden. Mannen werden gescheiden van vrouwen. En de vrouwen werden vaak verkracht. Mannen werden soms gemarteld. Na al deze gruwelijkheden zijn er natuurlijk onderzoeken gedaan hoe dit had kunnen gebeuren. Het eerste onderzoek is een Frans onderzoek geweest. Dit omdat de Fransen luchtsteun hadden moeten geven. Later is ook een Nederlandse onderzoekscommissie geweest. Zij hebben verschillende betrokkenen onder ede ondervraagd. De voornaamste conclusie uit dit rapport is dat Dutchbat zelf alles heeft gedaan wat ze kon doen. De fouten zijn gemaakt door de politiek. De politiek wilde de reputatie van Nederland vergroten. Door dit voornemen is er veel fout gegaan. Er was een onduidelijk mandaat, geen goede definitie van het begrip ‘safe area’ en zelfs de bevoorrading liep over Servisch gebied. De politiek heeft hieruit ook haar conclusie getrokken en is opgestapt. Weliswaar zeven jaar na dato maar het is beter dan niet. In Nederland worden nu ook de oorlogscriminelen van die tijd berecht in het zogenaamde ‘tribunaal’ Hiermee is deze zwarte bladzijde van Nederland afgesloten, alhoewel dit drama altijd in de hoofden van de betrokkenen zal doorspelen.

Wat zijn de gevolgen

In het proces van desintegratie van Joegoslavië in de eerste helft van de jaren 90 is de massamoord op duizenden Bosnische Moslims in Srebrenica een huiveringwekkende en vermoedelijk de meest gewelddadige ontsporing geweest. In dit proces heeft het Groot-Servische streven een grote rol gespeeld. Dit legt een relatief zware verantwoordelijkheid bij de Servische politieke leiders, in het bijzonder bij ex-president Milosevic. De zeer grote verantwoordelijkheid van de Servische leiders voor het geweld waarmee het desintegratieproces gepaard ging, mag de ogen niet doen sluiten voor de verantwoordelijkheid van andere leiders voor de aanwending van geweld. Alle strijdende partijen maakten zich schuldig aan grove geweldsuitoefening. De berichten en beelden van dit geweld wekten in heel Europa afschuw en een sterke roep om ingrijpen door de internationale gemeenschap, waarbij Nederland voorop liep.

Ook bij Dutchbatters heeft hun verblijf diepe sporen achtergelaten. Velen hebben langdurig de psychische gevolgen van hun ervaringen in Srebrenica ondervonden. Sommigen in hevige mate tot op de dag van vandaag. Over de opvang en nazorg waren velen niet te spreken. De ontvangst in Nederland, in een atmosfeer van publiek debat waarin zeer negatieve aandacht voor Dutchbat frequent voorkwam, droeg niet bepaald bij tot een goede en evenwichtige verwerking aan het thuisfront. Van begrip hoe het volgens de Dutchbatters \'werkelijk\' was, kon in die atmosfeer weinig sprake zijn. Zij herkenden zich niet in het beeld dat in de media domineerde, van pikzwarte (vooral Bosnische) Serven en lelieblanke Moslims. Met dat beeld hadden de meeste Dutchbatters grote moeite, Zij hadden een andere wereld gekend tijdens hun verblijf in de enclave.

Was het verstandig dat de VN een veiligheidsmissie stuurden?

Het antwoord op deze deelvraag is ja, want er zouden als er niet werd ingegrepen verschrikkelijke dingen gebeuren, volkerenmoord en oorlogsmisdaden. Een tegenargument is echter dat deze gruwelijkheden uiteindelijk toch zijn gebeurd. Maar de VN kon natuurlijk niet weten dat dit zou gebeuren. Het was daarom wel verstandig om een veiligheidsmissie te sturen, maar deze had beter georganiseerd moeten worden. Er is natuurlijk ook nog het punt of het veilig was voor de militairen. Maar we vinden dat militairen zich moeten gedragen als militairen. Ze hebben gekozen om in het leger te gaan en weten dat een vroegtijdige dood een mogelijkheid is. Het is natuurlijk niet goed om 300 militairen te sturen als er 20.000 militairen tegenover hen staan maar dat was niet het geval. Bovendien hadden ze een evacuatieplan.

Wat voor rol hebben de andere maatregelen (niet) gespeeld?

De Franse generaal Bernard Janvier was bij de val van Srebrenica, in juli 1995, commandant van de VN-vredesmacht in voormalig Joegoslavië en daarmee de militair hoogst verantwoordelijke. Hem is verweten systematisch en ondanks verzoeken van Nederlandse VN-troepen geweigerd te hebben luchtaanvallen uit te voeren op Servische troepen rondom de enclave. Hij werd ervan verdacht de Servische opperbevelhebber Mladic de garantie te hebben gegeven geen luchtaanvallen uit te voeren in ruil voor vrijlating van een honderdtal gegijzelde VN-soldaten. Dit is een van de externe effecten waar Dutchbat niets aan kon doen
De vraag of een ander bataljon (in een andere conditie of met een zwaardere bewapening) anders zou hebben gereageerd, is onmogelijk te beantwoorden. Misschien was het denkbaar geweest dat de commandant van de VRS, generaal Mladic, zou zijn teruggeschrokken voor een gevecht dat slachtoffers aan UNPROFOR-zijde zou eisen, uit vrees voor een negatieve reputatie van de Bosnische Serven. Dat zijn besluit om door te zetten tot Srebrenica vooral werd ingegeven door het uitblijven van gewapende tegenstand van enige betekenis, geeft aan dat zulke overwegingen bij de VRS een rol speelden. Minister Voorhoeve constateerde al in de zomer van 1994 dat sprake was van een onuitvoerbare opdracht. De bataljons moesten dikwijls gefrustreerd en gedemotiveerd hun werk doen. Speciaal voor Dutchbat 3 gold dat het sterk aangeslagen en in zichzelf gekeerd raakte. Maar dat betekent niet dat zij disfunctioneerden. Zij voerden hun taak uit, maar dat had bij lange na niet het beoogde effect, hetgeen veeleer te wijten is aan de gebrekkige middelen en het beleid van de VN en UNPROFOR. Dutchbat was steeds minder in staat zijn taak uit te oefenen. Als met deze informatie eerder was gehandeld had de VN maatregelen kunnen treffen om dutchbat af te lossen. Er zijn ook achteraf geen aanwijzingen dat de verhoogde activiteit van de VRS in Oost Bosnië begin juli 1995 iets meer beoogde dan verkleining van de safe area Srebrenica en doorsnijding van de belangrijkste verbindingsweg naar Zepa. Het krijgsplan werd op 2 juli vastgesteld. Op 6 juli begon de aanval. Deze verliep zo succesvol en er werd zo weinig tegenstand geboden dat op 9 juli pas laat in de avond werd besloten door te stoten en te kijken of verovering van de hele enclave mogelijk was.

Dutchbat had vanuit militair perspectief weinig reden om op eigen initiatief een tegenaanval in te zetten, want: · Actieve verdediging van de enclave met militaire middelen lag niet in de lijn van het mandaat, de VN-politiek (onpartijdigheid handhaven) en de rules of engagement. · Vooral terughoudend met militaire middelen reageren, was de instructie (\"to deter by presence\"). · De militaire machtsverhoudingen waren zodanig dat Dutchbat bij een doelgericht gevecht zonder hulp van buiten kansloos was geweest. · Door de \'afknijpstrategie\' (de blokkadepolitiek van de VRS) was Dutchbat III qua mankracht, bevoorrading en qua moreel geen volwaardig opererend bataljon meer. · Inzet van militaire middelen mocht alleen als de eigen veiligheid van Dutchbatters in gevaar was en als er direct op hen werd geschoten - de vereiste \'smoking gun\' - hetgeen de VRS bewust vermeed. · De omstandigheden droegen niet bepaald bij tot een stemming voor een eigenmachtige tegenaanval, zoals uitblijven van luchtsteun en de dood van Dutchbatter Van Renssen door een actie van een Bosnische Moslim. De Verenigde Staten hadden in Bosnië de sterkste inlichtingenpositie. Nederland had hiervan kunnen profiteren, maar gebrek aan interesse en een negatieve houding van de militaire en politieke leiding hebben dit verhinderd. Een aanbod van de CIA om een aantal zogeheten Comint-koffertjes de enclave in te smokkelen met apparatuur om in de regio het communicatieverkeer van ABiH en VRS af te luisteren is door de top van de Koninklijke Landmacht herhaaldelijk afgewezen. Defensie liet daarmee de kans lopen om in ruil daarvoor de eigen informatiepositie op het gebied van intelligence te versterken. Dit resulteerde in een zwakke Nederlandse informatiepositie op het gebied van intelligence. Het afgeluisterde berichtenverkeer had Dutchbat op zijn minst \'oren\' gegeven en had de Landmacht in een sterke positie geplaatst ten opzichte van de Amerikaanse inlichtingen- en veiligheidsdiensten om uit Amerikaanse hoek additionele intelligence te verkrijgen.

Wat heeft dutchbat bereikt?

Dutchbat deed wat het kon en is niet verantwoordelijk voor de massamoord in Srebrenica, concludeert het NIOD. NIOd heeft met de beperkte middelen geprobeerd de moslimenclave overeind te houden, maar dit lukte niet. Eigenlijk hebben zij niets bereikt dus.

Hoofdrolspelers

Wie waren betrokken bij de val van Srebrenica? Een overzicht van hoofdrolspelers. Yasushi Akashi: De val van Srebrenica was tevens de val van Yasushi Akashi. De Japanse diplomaat, bijna twee jaar lang de speciale gezant van de Verenigde Naties in Bosnië, werd enkele weken later door de wereldgemeenschap aan de kant geschoven. Het was een roemloze aftocht van deze voormalige ambassadeur en ondersecretaris-generaal bij de VN. De publieke opinie in het westen zag hem als het symbool van de falende diplomatie en neutraliteitspolitiek van de VN. Vooral de Bosnische moslims en de Verenigde Staten reageerden furieus op zijn weigering luchtaanvallen in te zetten tegen de Bosnische Serviërs en zijn vermeende slapheid jegens verdachten van oorlogsmisdaden als Mladic en Karadzic. Radovan Karadzic :,,We zijn er niet op uit om Srebrenica in te nemen. We willen het alleen maar pacificeren\'\', zei Radovan Karadzic voor de val van de moslimenclave in het oosten van Bosnië, die onder bescherming van de Verenigde Naties stond. De geschiedenis heeft geleerd dat de president van de Servische Republiek in Bosnië loog. Op 11 juli 1995 werd Srebrenica ingenomen door Karadzic\' generaal Ratko Mladic. Karadzic was niet aanwezig bij de inname van de enclave. Hij moet er wel van geweten hebben, in zijn hoofdkwartier in het Bosnische stadje Pale, op zo\'n twee uur rijden van Srebrenica. Want Karadzic en Mladic mochten elkaars strategieen niet maar ze wisten wel van elkaars bezigheden.

Ratko Mladic: Generaal Ratko Mladic hongert de moslims in de enclave uit en gijzelt VN-soldaten. Hij schoffeert de leiding van Dutchbat. Thom Karremans is niet opgewassen tegen de bulderende, compromisloze generaal, die voorstelt de moslims te laten vertrekken - maar eerst zal hij de soldaten van moslimcommandant Naser Oric uit de enclave ,,levend roosteren als varkens aan het spit\'\'. Mladic is aanwezig bij de val van de enclave; er bestaan videobeelden waarop hij de enclave binnentrekt en zijn soldaten opdraagt de bordjes met moslimstraatnamen ,,onmiddellijk\'\' van de muur te halen. Zijn optreden, onder andere in Srebrenica, maakt hem mateloos populair onder de Serviërs in Bosnië en Servië. Dat de generaal regelmatig met zijn manschappen in het veld ligt en hun ontberingen deelt draagt bij aan zijn populariteit.

luitenant-generaal A.P.P.M. van Baal: Srebrenica is de bom onder het generaalspluche van luitenant-generaal A.P.P.M. van Baal. De huidige bevelhebber van de landmacht heeft overal op het Srebrenica-dossier zijn vingerafdrukken achtergelaten. In theorie was de Defensiestaf verantwoordelijk voor het toezien op Dutchbat. In de praktijk liep alle communicatie via de landmachtstaf. Van Baal was toen plaatsvervangend landmachtbevelhebber.

Interview

Om meerdere kanten van het Srebrenica conflict te ondervinden hebben we een tweetal veteranen uit de oorlog geinterviewd. De een moslim uit de enclave, die later naar Nederland is gekomen, de ander Dutchbat soldaat. We zijn met hen in contact gekomen via de stichting slachtofferhulp ICODO, aan de Maliebaan in Utrecht. We hebben hen enkele vragen gesteld over hun beleving van het Srebrenica conflict

We beginnen met meneer Jahmahad M. Mousgaza, een inwonder van de enclave ten tijde. N.B. We hebben wegens de slechte vaardigheden in de nederlandse taal van meneer Jahmahad zijn woorden moeten aanpassen.

Wat was uw eerste reactie op het overdragen van de situatie van de VN aan Nederland? Nou, iedereen leefde in angst in de enclave, een dagelijks angs, dus het woord verspreide zich snel. Persoonlijk was ik blij dat we geholpen werden door een geciviliseerd land als Nederland. Ik zag het als een soort redding en had me daaropvolgende gebeurtenissen zelf nooit kunnen voorspellen.

En toen de Nederlanders er waren, hoe ging het toen? Op het eerste gezicht gaf het een veilig gevoel, bescherming. Net zoals onder de tijd van Canbat. Later ontstonden er allemaal verhalen over de Nederlanders, dat ze er te makkelijk mee omgingen. Maar je geloofde toen niet alles, want het draaide wel om hoop. Als je in een situatie van 24 uur per dag drijging leeft denk je wel twee keer na voordat je zoiets serieus neemt.

Waren er veel tekenen later dat het mis zou gaan? Nee, op een paar oproermakers na geloofden ik en mijn vrienden niet veel van de roddels, maar dat is een kwestie van selectieve preceptie geweest denk ik nu.

Wat was uw rol tijdens de evacuatie? Zelf heb ik kunnen ontsnappen, ik ben de enige overgeblevene van mijn familie, ik wil het er niet graag over hebben (meneer Jahmahad krijgt het even moeilijk, we vragen niet door op dit onderdeel)

Als u terugkijkt op het conflict, waar denkt u dat de VN gefaald heeft? Het beleid van de VN is constant te mild geweest, de daadkracht heeft gemist. Hierdoor heeft de verdediging ook gefaald. Als de VN in het begin duidelijk had laten merken aan Mladic dat zij de situatie kwamen veranderen, was dit nooit gebeurd.

Vind u dat Nederland gestraft moet worden voor haar falen? Nee, dat niet. Het is duidelijk dat er verschrikkelijke dingen gebeurd zijn, maar toch was het een missie om te helpen. Ik ben blij dat het oorlogs tribunaal nu aan de gang is om de schuldige te straffen.

Wilt u nog iets toevoegen? Het lijkt mij beter om deze zaak achter ons te laten als een donkere pagina in het verleden. Als de schuldige zijn gestraft moet de zaak rusten. Bedankt voor het interview
Wat is uw naam? Peter Janssen

Wat is uw rang? Sergeant

Hoe lang bent u in Srebrenica geweest? 15 maanden

Vond u dat er een helder mandaat was? Nee, we moesten de vrede bewaren maar we mochten geen geweld gebruiken. Ze verwachtten kennelijk dat we gezag uitstraalden en dat men dan niet meer durfden.

Hoe vond u de sfeer in Srebrenica? Er heerste een grimmige sfeer. Je voelde dat de serviers buiten de enclave je haatten en je het liefst meteen wilde wegjagen. Ze moesten alleen wachten op het bevel.

Rekende u op luchtsteun als jullie werden aangevallen? Ja, het was ons verteld dat we daar op konden rekenen. Ik vond het dus ook vreemd dat we dat eindelijk niet kregen.

Wat zijn volgens u de oorzaken van de val van de enclave? Ik denk dat de niet gegeven luchtsteun de belangrijkste oorzaak is, als we die wel gekregen zouden hebben hadden we de enclave kunnen behouden en zouden wellicht de massamoorden niet gebeurt zijn.

Is de conclusie van het NIOD-rapport een opluchting voor u? Jazeker, wij werden eerst door het eerder uitgekomen Franse rapport helemaal afgekraakt. Nu is er gerechtigheid gekomen.

Wat denkt u dat de oorzaak is in het verschil van conclusies tussen het NIOD-rapport en het Franse rapport? Ik denk dat het Franse rapport de Franse generaal in bescherming wilde nemen en alle schuld op de Nederlanders wilden schuiven.

Bedankt voor dit interview. Graag gedaan.

Conclusie

We zijn tot de meest logische conclusie gekomen die men uit het conflict kan halen: \'Dutchbat heeft gefaald\'. en met Dutchbat heeft dus ook de VN gefaald. Vele externe toestanden stonden Dutchbat tegen, maar ook gewoon dommigheid en slechte voorbereiding speelden hen parten. De vraag of een ander, beter bewapend bataljon het beter had gedaan, blijft onbeantwoord. Volgens het NIOD rapport is Dutchbat niet schuldig, en deze conclusie willen wij ook niet veranderen, doch is hun moeite tevergeefs geweest. Welke rol speelde de VN in het Srebrenica conflict en hoe succesvol was deze rol, was onze hoofdvraag. Hierop kunnen wij het volgende antwoord geven: ‘De VN heeft een veiligheidsmissie naar Srebrenica gestuurt om daar de vrede te handhaven. Dit hebben ze echter maar een jaar volgehouden. De grootste genocide van de jaren negentig was het gevolg. Wat was begonnen in eerzucht van Nederland, werd afgesloten als een zwarte bladzijde in onze geschiedenis. De falende rol van de VN, heeft het leven gekost van 7400 mensen.

Evaluatie

Hoewel we het werk nog op tijd af hebben gekregen vinden we dat er veel te weinig tijd aan besteed is in het nieuwe kwintaal. Hoewel dit systeem natuurlijk bij de 2e fase hoort hebben wij niet doorgehad dat de inleverdatum steeds dichterbij kwam, en hebben we ons de laatste weken enorm moeten haasten, ten kosten van ander werk. Gelukkig hebben we dit tijdstekort kunnen compenseren met goede samenwerking die de werktijd weer verkorte. Een ander probleem punt was voor ons het vinden van informatie. Omdat de Srebrenica gebeurtenissen niet meer zo recent zijn (ondanks het NIOD rapport) konden wij weinig gedetailleerde beschrijvingen vinden of notuleringen van VN debatten, omdat het VN archief maar tot 2000 gaat. Dit vermoeilijkte het zoeken naar de rol van de vn in de hele kwestie. Nog een goed punt was de voorinformatie die we gelukkig al tijdens het vorige kwintaal hadden verzameld, zodat we ons niet helemaal opnieuw hoefden in te lezen. We vinden persoonlijk dat we een serieuze en betrouwbare conclusie hebben kunnen trekken uit het verslag. Robin Blijde, Reinier Povel

Bronnen Internet: www.srebrenica.nl
www.sp.nl www.nrc.nl
www.schoolweb.nl
www.UN.org
www.google.

Boeken: Niod rapport
Encyclopedie der geschiedenis
Pharos, geschiedeniswerkboek
Overigen: Ooggetuigen
Discovery documentaire over Srebrenica