Leonardo da Vinci

Meester der (Schilder)kunst
Leonardo da Vinci
Uitvinder, wetenschapper en kunstenaar uit de Renaissance

Inhoud: -Biografie Leonardo da Vinci -Bespreking van de Renaissance -Vergelijking met andere schilders van die tijd -Drie besprekingen van kunstwerken -Bronvermelding

Biografie van Leonardo da Vinci: Op zaterdag 15 april 1452 wordt in het kleine dorpje Vinci in Toscane een jongetje geboren. Hij is de onechtelijke zoon van een boerendochter Caterina en de notaris Ser Piero da Vinci. Zij noemen hem Leonardo of, zoals hij zelf schreef, Lionardo. Leonardo wordt geboren uit een liefdesuurtje tussen zijn vader en diens huishoud hulpje. Zijn vader trouwt snel daarna met de zestienjarige Albiera Amadori, een meisje van goede komaf. Zijn moeder vindt al snel een boer uit de omgeving en trouwt met hem. De eerste maanden van zijn leven is hij bij zijn moeder maar al snel daar na gaat hij naar zijn vader toe. Die werkt in Florence en Leonardo gaat vaak met hem mee. Daar wordt hij beziggehouden door zijn oom Florenco, die daar woont. Oom Florenco brengt Leonardo belangstelling bij voor de natuur. Leonardo gaat van de natuur houden en blijft zijn hele leven lang geboeid door de verschijnselen van het weer en de kracht van de natuur. Leonardo krijgt ook les. Hij krijgt muziek, taal en wiskunde. Hij is een snelle leerling die heel nieuwsgierig is naar alles en veel wilt weten. Hij stelt zijn leraren veel moeilijke vragen. Hij is heel goed in muziek en leert al snel heel mooi lier spelen
en zingen. Ook toont hij heel veel belangstelling
voor tekenen en al snel wordt dat zijn grote passie. Overal neemt hij een schriftje mee waarin hij van
alles opschrijft en tekent. Hij schrijft op
een hele bijzondere manier: van rechts naar links
en vanonder naar boven. Op het platte land maakt hij vaak tekeningen van planten en dieren en uiteindelijk ontdekt zijn vader, maar ook zijn leraar, dat Leonardo een heel bij zonder kind is en hij gaat samen met zijn vader naar Verrochio, een beeldhouder, schilder en werktuigbouwkundige, om te vragen of Leonardo bij hem in de leer mag. Als Verrochio de schetsen en tekeningen van Leonardo ziet, is hij erg enthousiast en belooft van Leonardo een groot kunstenaar te maken. In 1469 gaat Leonardo als leerling in het atelier van Verrochio aan de slag. Hij mag meteen met tekenen beginnen en onder leiding van Verrochio leert hij tekenen met pen, potlood en met inkt. Ook leert hij hoe je in perspectief moet tekenen en hoe je een sprekend portret moet maken. Verrochio krijgt vaak belangrijke opdrachten en de beste leerlingen mogen hem dan meehelpen delen van het schilderij te schilderen. Ook Leonardo mag meehelpen en hij krijgt de opdracht het hoofd van een engel te schilderen. Dit doe hij zo mooi en zorgvuldig, dat Verrochio zijn penseel in tweeën breekt om aan te geven dat hij buigt voor het superieure werk van zijn leerling. Uit die tijd komt ook het eerste door Leonardo gesigneerde tekening: een landschap, gedateerd op 5 augustus 1473. Door Verrochio leert Leonardo ook de wereld van machines en techniek kennen. Wanneer Verrochio aan het werk is met de machines, staat Leonardo toe te kijken terwijl hij aantekeningen maakt. Meer dat drieduizend bladzijden van zijn aantekenboeken zijn bewaard gebleven. In 1472 wordt Leonardo lid van een schildersgilde, maar hij blijft werken bij Verrochio. Daar leert hij ook nog beeldhouwden
Pas in 1476 verlaat hij op vierentwintig jarige leeftijd het atelier van Verrrochio maar als deze een opdracht krijgt om een groot ruiters standbeeld te maken, biedt Leonardo meteen aan om mee te helpen. Hij maakt dan heel veel schetsen van paardenhoofden, manen en gewrichten. In dit jaar wordt Leonardo ook aangeklaagd wegens homoseksuele relaties. De zaak wordt in juli als afgesloten verklaard. Leonardo ziet in 1482 kans om zijn diensten aan te bieden aan de hertog van Milaan. Hij gaat naar Milaan en wordt schilder, beeldhouwer, bouwkundige en muzikant aan het hof van Hertog Ludovico il Mono. Daar schildert hij ‘de dame met de hermelijn’ en ‘Madonna van de grot’ en leert hij beroemde architecten kennen die ook in Milaan werken en werkt met ze samen. Er wordt veel gesproken en gediscussieerd over wat voor een lantaarns er voor de dom van Milaan moeten staan. Leonardo maakt er een ontwerp van en op haast wetenschappelijke wijze werkt hij aan plannen over uitbreiding van Milaan en omwerpt hij een netwerk van kanalen die twee rivieren met elkaar moeten verbinden. Jaren gaan voorbij en Leonardo werkt nog steeds niet aan een opdracht die hij jaren geleden heeft gekregen, een bronzen paard, en Lucovico spreekt hem hier vele malen op aan. Leonardo stort zich dan vol energie op het maken van studies maar hij is zo perfectionistisch dat hij meerdere malen opnieuw begint. Uiteindelijk laat hij, in 1489, bronsgieters komen om aan de uitvoering te beginnen. Leonardo gaat zich interesseren in anatomie. Eerst vooral als beeldend kunstenaar maar later ook als echt wetenschapper. Zijn tekeningen zien er heel echt en natuurlijk uit, zelfs als hij anatomische kenmerken tekent die hij zelf verzinnen heeft. Om het lichaam van de figuren in zijn werk zo goed mogelijk te kunnen weergeven, ontleedt Leonardo maar dan dertig lijken! In 1488 sterft Verrochio in Venetië. Ondertussen in Leonardo druk bezig met van alles en nog wat. Hij organiseert fantastische schouwspelen aan het hof en ontwerpt de decors. Ook schildert hij rond die tijd, van ongeveer 1495 tot 1498, in opdracht van Ludovico il Mono, ‘het Laatste Avondmaal’. Hij schildert deze op de zuidelijke muur van een refter in Milaan, tegenover ‘De Kruisiging’ van Montorfano. Leonardo doet er erg lang over omdar hij te precies is en hierdoor is het werk nooit echt afgekomen. Het schilderij is één grote beweging en laat van alles zien. Iedere persoon die is afgebeeld doet wel iets of is op de één of andere manier in beweging. Er zitten hele duidelijke perspectieflijnen in en Montorfano, de schilder van dezelfde tijd, heeft dat ook geprobeerd maar bij hem is het niet gelukt. Dit zegt ook wat over Leonardo dat hij flink wat voorliep op zijn leeftijdsgenoten wat techniek betreft. Het grootste deel van de dag echter, verdiept hij zich in de wetenschap. Hij gaat ook veel om met wiskundigen
uit Milaan en dat vooral met Luca
Pacioli, met wie hij zijn aantekeningen
over lichtval, beweging, explosies en gewichten doorneemt. Samen berekenen ze de hoeveelheid brons dat er in het ruiters standbeeld moet komen. In 1499 vallen de Franse troepen van Lodewijk XII Milaan binnen. Het brons moet voor oorlogsmateriaal gebruikt worden en het monument kan nog steeds niet afgemaakt worden. Leonardo vlucht samen met Luca naar Mantua en daar tekent hij Isabelle d’Este. Als hij in 1500 naar Florence gaat, wordt hij gastvrij onthaald in een klooster en daar schildert hij ‘Sint Anna gedrieën’, waarmee hij grote indruk maakt op andere schilders. In 1503 begint Leonardo aan zijn misschien wel bekendste schilderij: ‘de Mona Lisa’. Dit schilderij wordt door raadsels omgeven. Zo wordt beweerd dat de afgebeelde vrouw een man is. Dit zou Leonardo hebben gedaan omdat hij, vanwege zijn homoseksualiteit, graag een man wilde schilderen maar omdat homoseksualiteit in die tijd niet werd gewaardeerd, deed hij net alsof het een vrouw was. Ook de achtergrond van het schilderij is fascinerend. Leonardo hield van nevelige landschappen en was er door geboeid. Dit laat hij mooi zien op het schilderij. Ook heeft hij de vrouw de vrouw een mysterieuze glimlach gegeven, die nog geen ander schilder hem na heeft kunnen doen. Voor dit schilderij zijn ook veel voorstudies aan vooraf gegaan en uiteindelijk heeft Leonardo er drie jaar over gedaan. In 1504 sterft Ser Piero di Antonio, Leonardo’s vader, op 78-jarige leeftijden en het kost Leonardo veel moeite zijn deel van de erfenis te krijgen. Ondertussen moet hij zich bewijzen tijdens een ‘prestatiestrijd’ tegen (zijn rivaal) Michelangelo. Hij laat een kunstwerk waar hij mee bezig was in de staak omdat het hem niet lukt het perfect te krijgen en daarmee krijgt hij de naam van de kunstenaar die nooit zijn werk afmaakt… Hij vertrekt in 1506 naar Milaan.waar de Fransen de macht in handen hebben. Leonardo stort zich weer op de wetenschap en hij maakt geometrische studies en houdt zich bezig met waterbouwkunde en met de vraag over sluizen en stuwdammen voor Lombardije. Ook maakt hij het schilderij Sint Anna gedrieën af. Verder is hij in de ban van het vliegen. En doet meerdere pogingen zelf te kunnen vliegen met behulp van zelfontworpen vleugels en vliegmachines. Hij observeert vogels tijdens het vliegen en bestudeerd hoe ze hun vleugels houden tijdens het opstijgen, dalen en als ze bijvoorbeeld rondjes vlogen. Nar veel uitproberen en knutselen kont hij erachter dat een mens met twee vleugels aan zijn armen vastgemaakt, niet de kracht heeft zichzelf de lucht in te krijgen. Ook ontdekt hij dat de atmosfeer, windsnelheid, windrichting en luchtdruk een hele belangrijke rol spelen tijdens het vliegen. Hij ontwerpt apparaten die wij nu kunnen vergelijken met een hangglider, helikopter en parachute. In 1512 heroveren de Sforza’s de macht in Milaan en een jaar later vertrekt de ondertussen 61-jarige Leonardo met een stel vrienden voorgoed uit Milaan, op weg naar Rome. Daar aangekomen treedt hij in dienst bij kardinaal Giulaino de Medici, de broer van paus Leo X. Veel beroemde kunstenaars zijn op dat moment in Rome bezig met hun opdrachten. Leonardo krijgt geen grote opdrachten en hij gaat weer verder met zijn studie over wiskunde. Ook maakt hij een zelfportret, het enige portret wat hij van zichzelf maakte, getekend met rood krijt. Rond 1514 krijgt hij de opdracht van paus Leo X een zeer ongezond moeras droog te leggen, een project waar hij zich twee jaar mee bezig houd. Als Lodewijk XII in 1515 sterft, volgt Frans I hem op. Deze man nodigt Leonardo uit om aan het Franse hof te komen werken. Na een jaar vertrekt Leonardo dan naar Frankrijk waar hij tot zijn dood blijft. In Frankrijk krijgt hij een groot landhuis tot zijn beschikking en hij krijgt een hoog salaris. Ook benoemt Frans I Leonardo tot zijn ‘eerste schilder, ingenieur en architect’. Ondanks dat hij verlamt raakt aan zijn rechterhand, werkt Leonardo stug door. Hij bouwt een mechanische leeuw voor op een feest, organiseert festiviteiten en maakt studies over irrigatieprojecten in verschillende Franse steden. In 1519 gaat zijn gezondheid erg snel achteruit en hij maakt zijn testament op waarin hij laat vastleggen dat Francesco Melzi, zijn vriend, al zijn manuscripten zal erven. Leonardo overlijdt op 2 mei 1519 en is voor zijn tijd een echte geniet geweest!!! Bespreking van de Renaissance (1400-1600): Aan het begin van de 15e eeuw ontstond er in Italië (Florence) opnieuw belangstelling voor de kunst en cultuur van de klassieke oudheid. Deze periode wordt de Renaissance genoemd, of ook wel wedergeboorte. In de Renaissance verandert het denken van de mensen ook heel erg. In de Middeleeuwen leefden ze nog heel erg naar het hiernamaals toe en leefden ze alleen maar zo goed mogelijk zodat ze er zeker van waren na de dood in de hemel te komen. In de Renaissance veranderde dat. De mensen waardeerde het leven op aarde ook en dachten niet alleen aan de dood en al dat gebeuren en om heen. Omdat de mensen zelf meer gingen nadenken, had de kerk ook minder te zeggen en waren de mensen ook een stuk onafhankelijker van de kerk. Ze konden nu zelf beslissingen maken en geloofden ook niet meteen alles wat de kerk zei en dat was in de Middeleeuwen nog wel eens anders geweest. De beeldhouwkunst in de Renaissance werd een stuk beweeglijker en echter. De personen die afgebeeld waren, waren heel erg realistisch en perfect. Ze hadden de ideale vormen en lieten zien hoe mooi en schoon en mens wel niet kon zijn. Dit was typisch iets wat uit de klassieke oudheid kwam. Ook werden de beelden in conta-pose gezet. Dit was een houding waarbij het beeld zijn gewicht naar een been verplaatste zodat het andere been er losjes bij hing. De romp was iets gedraaid. Dit zorgde voor bewegelijkheid en hierdoor was het beeld niet meer alleen en blok steen maar ook een echt persoon. Personen die afgebeeld waren hadden vaak niets of nauwelijks iets aan waardoor die ideale vormen er heel mooi uitkwamen. Als ze toch wel iets aan hadden, hing dat er vaak heel zwierig omheen, wat ook weer voor die bewegelijkheid zorgde. In de schilderkunst probeerde men de mensen zo echt mogelijk weer te geven. Ook werd er veel aandacht aan de natuur besteed en de achtergronden werden in een zo’n juist mogelijk perspectief getekend. In de Renaissance werden vooral portretschilderingen gemaakt waarin alle verhoudingen, net als bij de beeldhouwkunst, precies klopten en heel realistisch waren. Dat realistische werd extra versterkt doordat de afgebeelde personen er heel ontspannen uitzagen. De plooival, waar ook veel aandacht aan werd besteed, zag er heel natuurlijk uit. De architectuur in de Renaissance was heel ruimtelijk en stereometrisch. Men werkt vooral met organische vormen en er werd ook vaak vanuit een diagonaal of een vijfster gewerkt en er werden veel bolvormige daken gemaakt. Een voorbeeld hiervan is de domkerk in Florence. Dit is ook meteen het eerste renaissancistische bouwwerk. Veel klassieke elementen komen ook in de architectuur terug. Zo werd er een nieuw soort zuil ontworpen, de pilassus, die helemaal geen draagfunctie had omdat hij half was ingemetseld. Ook ontwikkelde langzaam het ‘collosseumschema’, een bouwstijl waar drie pilaren op elkaar werden gestapeld en werden afgewerkt met verschillende kapitelen. Twee bekende en belangrijke mensen van de hoog-Renaissance zijn: Donato Bramante en Michelangelo. Bramante maakte eerst ‘de Tempietto’, een tempeltje met een halve bol als bekroning. Toen dat goed gelukt was maakte hij o.a. de St. Pieter is Rome. Hiervoor gebruikte hij de techniek van de Romeinen en hij deed dat met materialen als baksteen en beton. Michelangelo werd gezien als ‘home universales’ omdat hij naast beeldhouwer ook architect, schilder, dichter en filosoof was. Hij ontwierp o.a. de St. Pieter en doorbrak de ideale maatverhoudingen van de renaissance doordat hij de ‘kolossale orde’ toepaste, of terwijl: een verdubbeling van zuilen, die over verschillende verdiepingen doorlopen (zie collosseum). Natuurlijk is Leonardo ook een belangrijk en bekend man uit de Renaissance! Een belangrijk punt uit de Renaissance is dat de mensen verlangden naar het inzien van de werkelijkheid van de wereld. In de filosofie en in de wetenschap kwam, voor het eerst in de geschiedenis, de mens centraal te staan. Hier was Leonardo ook heel bedrijvig in met al zijn wetenschappelijke en anatomische onderzoeken!

Vergelijking met andere schilders van die tijd: De meest bekende schilders uit de Renaissance zijn toch wel Botticelli, Michelangelo, Rafaël en uit Nederland Bosch en Brueghel. Ik wil een paar van deze schilders vergelijken met Leonardo da Vinci. Om te beginnen met Michelangelo Buonartoti: Net als Leonardo hield hij zich met van alles rond de kunst en wetenschap bezig. Naast schilder was hij bedreven beeldhouwer, dichter en architect. Zijn grootste en naar ik weet beroemdste werk is de Sixtijnse kapel in het Vaticaan in Rome, waar hij jaren lang aan heeft gewerkt. Zelf zag Michelangelo zich meer als beeldhouwer. Zijn beelden waren enorme levensechte standbeelden van marmer, die een verschrikkelijk grote lichamelijke spirituele kracht uitstraalde… Leonardo en Michelangelo waren beiden erg perfectionistisch en konden ook allebei goed met het respectief overweg. De schilderijen van deze schilders kan je ook goed met elkaar vergelijken: heel fijn uitgewerkte taferelen vol details en er is heel veel te zien. Ook de kleuren zijn een veel licht en ‘zweverig’ en er zijn veel dingen uit de bijbel afgebeeld. Botticelli was ook een groot kunstenaar uit de Renaissance. Hij was een Florentijns schilder en werd met als Leonardo opgeleid in het atelier van Verrochio. Zijn grote schilderwerk is volgens mij toch wel ‘de geboorte van Venus’. Ook heeft hij een annunciatie gemaakt die erg op die van Leonardo lijkt. De schilderijen van Botticelli kan je ook goed vergelijken met die van Leonardo: veel details, mooi fijn uitgewerkte figuren en ook veel bijbelse taferelen. Ook heeft Botticelli geprobeerd perspectieflijnen in zijn schilderijen te verwerken en alles zo echt mogelijk te maken. Dat is hem, vind ik, ook heel goed gelukt want ook zijn schilderijen zijn levensecht, mooi uitgewerkt en ze kloppen gewoon heel goed… Verder had je nog Rafaello Sanzio (Rafaël). Hij wordt samen met Leonardo en Michelangelo gerekend tot grootste kunstenaar van zijn tijd. Rafaël is, net als Leonardo, een karakteristieke kunstenaar uit de Renaissance. Hij is 31 jaar jonger dan Leonardo maar werkt met dezelfde technieken als atmosferisch perspectief en lijnperspectief. Rafaël’s belangrijkste werken zijn de fresco’s in de pauselijke bibliotheek maar vooral ‘de school van Athene’ waarop alle filosofen uit de Griekse oudheid staan afgebeeld, zorgde veer zijn bekendheid. Net als Leonardo (maar ook als Michelangelo en Botticelli) zijn op zijn schilderijen voornamelijk bijbelse werken afgebeeld en werkt Rafaël veel met olieverf wat er voor zorgt dat alles mooi in detail is uitgewerkt en ook zijn schilderijen zitten vol symbolen, kleine bijfiguurtjes en is er van alles op te ontdekken. Als laatste wil ik nog wat zeggen over Jeroen Bosch. Deze Nederlandse schilder komt uit dezelfde tijd als Leonardo en hij werk ook met dezelfde materialen en technieken maar wat me opviel is dat Bosch in tegenstelling tot Leonardo voornamelijk donkere en slechte dingen uit de bijbel laat zien. Leonardo is licht, lief, perfect en goed en Bosch is juist heel donker, zwaar, slecht en zondig.

Drie besprekingen met illustratie van kunstwerken: Bespreking nr. 1 Catalogus (informatie) Het kunstwerk is een schilderij. Het heet ‘De dame met de hermelijn’ en is geschilderd door Leonardo da Vinci. Het schilderij is van 1483-1490 en is te vinden in het Czartoyski museum in Krakow. De afmetingen zijn 53,4 x 39,3 cm.

Voorstelling
Op het schilderij is een vrouw te zien. Je ziet haar ongeveer tot haar middel. Ze is een beetje naar links gedraaid en ze kijkt opzij met grote bruine ogen. In haar linkerarm ligt een witte hermelijn die naar dezelfde kant kijkt als de vrouw. Zijn streelt hem met haar rechterhand. Het haar van de vrouw is bruin en ze heeft de achterste helft van het haar in een vlecht en de voorste helft zit onder haar kin. Ze heeft een donkerbruin bandje in het haar, over haar voorhooft en iets boven haar wenkbrauwen is nog een lijn. Waarschijnlijk is dit de boord van een doorzichtig lapje wat ze over haar hoofd heeft zitten. De jurk van de vrouw heeft rode, groene en gele kleuren. Hij zit vol borduursols en ingewikkelde stiksels en heeft pofmouwen. De hals is laar uitgesneden waardoor de nek, hals en schouders van de vrouw mooi uitkomen en heel vrouwelijk zijn. Om haar net draagt de vrouw een zwarte kralenketting die ze twee keer heeft omgeslagen. De vingers van de vrouw zijn lang en dun. De achtergrond is donker.

Compositie en vormgeving
Midden op het doek is de vrouw te zien en zij is over het hele doek ‘verdeeld’; ze neemt alle ruimte op het doek in beslag zoals (bijna) altijd bij een portret. Er zit niet echt perspectief in het schilderij maar de onderlinge verhoudingen kloppen heel goed. Het is dan ook een realistisch schilderij.

Kleur en toon
Het schilderij is redelijk donker. Dat komt vooral door de zwarte achtergrond. De meest gebruikte kleuren zijn rood, groen bruin en huidskleur. Ook is er een beetje geel te zien en wat zwarte dingen. Ze zijn fijn gebruikt; heel egaal en glad. Het licht komt van rechts opzij, van de kant waar de vrouw naar kijkt.

Materiaal en techniek
Er is voor dit kunstwerk olieverf op paneel gebruikt. Ze zijn heel fijn en teer gebruikt, heel mooi ook.

Interpretatie (eigen) Dit soort kunst vind ik heel erg mooi. Mooi fijn en heel levensecht. Echt heel mooi. Ik heb voor dit soort ‘echte’ schilderijen echt ontzag, vooral dan voor de schilder die zoiets moois kan maken. Heel knap (zou ik ook graag willen kunnen). De vrouw op het schilderij heet Cecilia Galleriana en zij beheerste tien jaar lang het hof van Ludovico il Moro in Milaan. Ze is zijn maîtresse en is een interessante en beeldschone vrouw. De strenge haardracht doet haar perfecte gezicht en mooie ogen beter uitkomen. De hermelijn die ze op haar schoot heeft is een symbool van zuiverheid. Het dier heet ‘galé’ in het Grieks en dat is een duidelijke verwijzing naar de naam Galleriana. Ik kon niet vinden voor wie het geschilderd is en ik zou het schilderij ook wel ‘Cecilia Galleriana’ kunnen noemen. Mijn mening over dit schilderij: heel mooi, levensecht en fijn geschilderd! Bespreking nr. 2 Catalogus (informatie) Het kunstwerk is een schilderij. Het heet ‘Annunciatie’ of ook wel ‘De Verkondiging’ en is geschilderd door Leonardo da Vinci. Het schilderij is van ca 1475 en is te vinden in Uffizi, Florence. De afmetingen zijn 98 x 217 cm.

Voorstelling
Er is verschrikkelijk veel op dit schilderij te zien. Centraal staan toch de twee afgebeelde personen. Links is een engel te zien. Zij zit op haar rechterknie en houdt haar rechterarm omhoog als een zegening gebaar. Dat doet ze in de richting van de tweede persoon. De andere hand steunt op de linkerknie en heeft een witte lelie vast. De engel heeft op hoogte van de schouders twee vleugels zitten. Ze heeft halflang golvend bruin haar en een aureool op het hoofd. Ze heeft een wijde, rode rok aan die mooi in plooien naar beneden valt. Verder heeft ze een groene doek om haar heupen hangen en een shirt met pofmouwen. De tweede persoon in een zittende vrouw. Haat rechterhand heeft ze op een boek liggen dat op een lessenaar ligt. De andere hand houdt ze lichtgebogen op voor de engel. Ze heeft lang blond krullend haar en ook een aureool boven haar hoofd. Ze draagt een soort jurk waarvan de rok blauw is en heel wijd over haar knieën valt en het bovendeel rood is en net onder haar borsten samen wordt ophouden met een geel touw. Ook om haar middel ligt een gele doek die ook nog om haar rechterarm hangt. De lessenaar voor haar heeft een grote witte sokkel die op pootjes staat. Hij is rijk versierd met schelpen, krullen en bladeren. De twee personen bevinden zich op een soort balkon/tuin bij een huis. Daarvan zie je een deel van een muur achter de rechter vrouw. De engel zit op gras waar bloemetjes in groeien en de vrouw zit op een houten vloer. Achter de personen in een rij bomen te zien van verschillende soorten en tussen die bomen slingert een pad. Achter die bomen kan je nog net de bergen zien en een meer waar boten op varen.

Compositie en vormgeving
Het schilderij is langwerpig. Aan de linkerkant in het midden van het doek is de engel Gabriël te zien. Op dezelfde hoogte alleen dan aan de rechterkant in de maagd Maria te zien. Achter haar is een deel van een muur van een huis te zien en achter de engel is een landschap te zien met een rij bomen van allemaal verschillende soorten. Links van Maria, schuin voor haar, staat een lessenaar met een opengeslagen boek. In het schilderij zijn verschillende perspectief lijnen te zien. Zo maakt de muur van het huis achter Maria een lijn schuin naar beneden, dat voor het schilderij naar achter gaat. Ook het landschap achter de twee personen heeft een bepaald perspectief. Het is een verblauwings perspectief maar er is ook een lijn schuin naar achter te zien. Er is lijnperspectief en verblauwings perspectief in dit schilderij te zien. Omdat Leonardo het perspectief zo goed mogelijk wilde maken, maar het nog niet helemaal perfect kon, zijn er een paar fouten te zien in het perspectief. Zo blijkt de rechterarm van Maria helemaal niet te kloppen ten opzichte van de linkerhand. Hij is veelte lang en ligt er op een vreemde manier bij. Verder is er ook nog een geometrische compositie te ontdekken. De figuren vormen links en rechts vijf driehoeken die elkaars spiegelbeeld zijn… Als je in engelen gelooft, mensen met vleugels op hun rug, zou het een realistisch schilderij zijn. Ikzelf vind het wel een realistisch schilderij. Niet zozeer dat ik in engelen geloof maar meer omdat ik het verhaal van de verkondiging ken en dit schilderij daar gewoon een afbeelding van maakt. Alles wat er op het schilderij te zien is, is gewoon heel erg vanzelfsprekend.

Kleur en toon
Er zijn erg veel verschillende kleuren in voor dit schilderij gebruikt. Zelf vind ik de kleuren groen, rood en crème overheersen. Verder zijn de kleuren geel, blauw, zwart, wit, grijs en bruin gebruikt. Ze zijn heel fijn en gedetailleerd gebruikt. Er zijn hele kleine lijntjes te zien en ieder plooitje en ribbeltje is te zien. Het licht komt van links opzij.

Materiaal en techniek
Er is weer olieverf voor dit schilderij gebruikt en er staat ook in een boek: ‘Tempera op paneel’(?). Het materiaal is heel fijn en zorgvuldig gebruikt.

Interpretatie (eigen) Dit soort kunst vind ik heel erg mooi. Het is erg levensecht en ik kan me er prima in plaatsen. Soms is het net alsof je naar een foto kijkt zo echt is het, en dat kan ik erg waarderen. Vooral doordat ik bedenk dat iemand zoiets moois kán maken en dat vind ik echt super knap. Het kunstwerk gaat over dat de engel Gabriël naar Nazareth wordt gezonden om aan Maria te verkondigen dat ze in verwachting is van een baby. Het staat als volgt in de bijbel: ‘Vrees niet, Maria! Gij hebt genade bij God gevonden. Zie gij zult zwanger worden en een zoor baren, diens naam zult gij Jezus noemen.’ (evangelie van Lucas, 1: 28-31) hierop trekt Maria haastig naar de stad Juda. Het schilderij is gemaakt voor de broeders van San Bartolomeo in Monteoliveto. Er zijn erg veel traditionele symbolen gebruikt zoals een lelie in de hand van de engel als teken van reinheid en kuisheid, een opengeslagen boek op de lessenaar dat verwijst naar de voorspelling van Jasaja over de onbevlekte ontvangenis en de geboorte van een zoon en het gras en de bomen verwijzen naar de lente. Er zijn heel veel schilderijen over de verkondiging en ze lijken allemaal een beetje op elkaar en hebben vaak dezelfde composities. Zo heeft Botticelli ook zo’n schilderij gemaakt en op dat schilderij staan dezelfde bomen als op die van Leonardo. Ik vind het een erg mooi schilderij. Er is verschrikkelijk veel op te zien en er valt steeds weer iets nieuws te ontdekken. De afgebeelde personen vind ik heel erg mooi en trekken bij mij ook de grootste aandacht. Ook vind ik alle details zoals de lessenaar heel mooi en wekken bij mij een soort verbazing op want ik kan me nauwelijks voorstellen dat iemand daar zo mee bezig is geweest. Dat vind ik toch wel geniaal! Bespreking nr. 3 Catalogus
Het kunstwerk is een schilderij. Het heet ‘Madonna Litta’ (Madonna met het Kind) en is geschilderd door Leonardo da Vinci. Het schilderij is van 1490 en is te vinden in Hermitage, St-petersburg. De afmetingen zijn 42 x 33 cm.

Voorstelling
Op het schilderij is een vrouw te zien die een naakt jongetje is haar armen heeft en hem de borst geeft. De vrouw is tot haar middel te zien. Het naakte jongetje heeft oranje krulletjes en hij houd met zij rechter handje de brost vast en in zijn andere handje heeft hij iets van een roodborstje vast. Dit is heel vaag te zien omdat zijn handje heet erg in de schaduw zit. Het jongetje kijkt niet naar zijn moeder maar een beetje lang haar heen, naar rechts. De vrouw kijkt wel met een schuin hoofd naar het jongetje, met neergeslagen ogen. Ze heeft een rode jurk aan en daar overheen een blauwe mantel met gele voering. Haar rechter borst in ontbloot. Met haat rechterhand ondersteund ze het kind bij zijn rug en met haar linkerhand houd ze het kind bij zijn billen vast. Op het hoofd van de vrouw ligt een donker doorschijnende doek met gouddraden en die valt een beetje over haat schouder. Op de achtergrond zijn twee raamkozijnen te zien met uitzicht op de heuvels en daarachter de bergen. De lucht is lichtbewolkt.

Compositie en vormgeving
De vrouw staat midden op het doek en het kind iets maar naar de linkerkant. De vrouw is over het hele doek ‘verdeeld’, ze is over de hele ruimte van het doek te zien. Links en rechtsboven zijn twee raamkozijnen. Er is niet echt perspectief te zien maar de onderlinge verhoudingen kloppen wel heel erg goed. Alles is dan ook heel erg realistisch en levensecht.

Kleur en toon
Er is heel veel huidskleur te zien op het schilderij. Dit zorgt er ook voor dat het niet zo donker wordt. Verder is er veel rood, blauw, geel, goud en bruin gebruikt. Ook is er (natuurlijk) zwart gebruikt voor o.a de achtergrond. De kleuren zijn heel egaal, fijn en subtiel gebruikt. Je kan hele fijne streepjes zien en zelfs nog de naden van de jurk van de vrouw. Het licht komt van linksonder.

Materiaal en techniek
Voor dit schilderij is olieverf gebruikt. In een boek staat ook ‘Tempera op paneel overgebracht op doek’ (?). Ze zijn heel precies, fijn en uitgewerkt gebruikt, tot in de detail.

Interpretatie (eigen) Ook dit vind ik een heel mooi kunstwerk. Het is weer zo levensecht en daar kan ik heel erg positief over praten, eigenlijk altijd wel. Er is van alles in te zien en je ontdekt, als je er heel goed naar kijkt, weer allemaal nieuwe dingen. Dat is iedere keer weer heel verrassend. Ik weet verder niet veel over dit schilderij te zeggen en ik weet ook niet of hij wel voor iemand geschilderd is. Ik zou het schilderij ook wel ‘kind aan de borst’ kunnen noemen en mijn mening over dit schilderij is weer lovend: heel mooi en steeds weer verrassend door de verschillende dingen die er te zien zijn.

Bronvermelding: Boeken: -Meester der (schilder)kunst Leonardo da Vinci, Kunstenaar, uitvinder en wetenschapper uit de Renaissance, door Francesca Romei. -Uitvinder, Wetenschapper en kunstenaar Leonardo da Vinci, Kunsthal Rotterdam, door Meinrad Maria Grewening en Otto Letze. -Leonardo da Vinci, door Jean-Claude Frère. -Beroemde Kinderen, Leonardo da Vinci, door Tony Hart.

Internet : -www.scholieren.com -www.google.nl voor de afbeeldingen/plaatjes