De Bokkerijders

Inleiding: We moesten voor geschiedenis een werkstuk maken. De keuze van de onderwerpen was vrij, daarom koos ik voor het onderwerp: De Bokkerijders. Ik heb dit onderwerp dus gekozen, omdat het toch overal hier in de buurt wel voor kwam, maar vooral ook (en misschien is dit niet zo’n goed punt om op te noemen, maar het is wel waar) omdat de informatie makkelijk te vinden was en dan heb je er al meer zin in dan zo’n onderwerp waar je je murg voor moet zoeken, voordat je iets vindt.

Wat waren de bokkerijders? Allereerst noemden de bokkerijders zich zelf nooit bokkerijders, maar “gezellen” Ook in de processtukken werden ze zo nooit genoemd .

De bokkerijders waren volgens verhalen leden van een georganiseerde roversbende in Nederlands Zuid Limburg en Belgisch Limburg in de 18de eeuw. Ze kwamen aan hun naam omdat men van mening was dat zij met de duivel een verbond hadden gesloten en hierdoor op bokken in de nacht reden om ver weg te gaan stelen en te roven. Dit kwam omdat vaker op 1 nacht werd ingebroken en dit volgens getuigen alleen maar mogelijk kon zijn als ze op bokken reden. Ook merkten ze hun brandbrieven met hun gildenteken, een bokkenpoot.

Wie waren de bokkerijders? Wie waren de bokkerijders? Deze vraag is niet zo makkelijk te beantwoorden, omdat de bendes bestond uit een heel gemengd gezelschap, variërend van de armste dagloner via vilders, herbergiers, tot wellicht enkele personen van adel.

Hoe zagen de bokkerijders eruit? Er was geen bepaald uiterlijk hoe de bokkerijders eruit zagen soms hadden ze doeken voor hun gezicht om dus niet herkent te worden. Het beste bewijs dat hun uiterlijk niets bijzonders was, was omdat men vaak niet eens wist dat hun buurman een bokkerijder was. Op het moment dat iemand gearresteerd werd op verdenking van medeplichtigheid aan een bende was de omgeving vaak geschokt, omdat men dat nooit achter deze “respectabele” persoon had gezocht.

Wat deden de bokkerijders? De bokkerijders pleegden in bendevorm overvallen en diefstallen. Vaak waren afgelegen boerderijen het doelwit ook kerken en herbergen werden overvallen. Als men niet meteen het geld gaf of zei waar het zich bevond dan werd er niet bepaald rustig met deze mensen om gegaan oftewel er werd op los gemarteld.

Hadden hun ondernemingen succes? Vanuit het oogpunt van de bokkerijders gezien hadden hun ondernemingen wel degelijk succes, omdat ze wel degelijk buit kregen, maar als er gekeken wordt naar het aantal leden wat had moeten deelnemen aan de bende was de buit dus nog maar gering.

Hoe verliep een proces? Allereerst werd de verdachte opgepakt, daarna moesten ze voor het gerecht verschijnen. Het proces begon met de ondervraging, daarna werden de eventuele getuigen verhoord. Als men overtuigd was van zijn schuld, maar ontkende de verdachte dan werd overgegaan tot een marteling ( het z.g. scherper examen), want tenslotte werd niemand veroordeeld als men niet had bekend.

Aan het scherper examen ging de “territie” voor af, dit was een poging om de aangeklaagde schrik aan te jagen. Op een teken van de “aanklager”, in dit geval de schout, ging de beul (zie plaatje) naar de verdachte toe, liet hem de martelwerktuigen zien, legde hem de werking en toepassing uit en rammelde er tot slot nog eens met de ijzerstukken. Velen werden dan zo bang, dat ze al een bekentenis aflegden.

Als dit nog niet het geval was dan begon de marteling. De “eerste graad” bestond uit het aanzetten van de duimschroeven, waardoor de duimgewrichten werden samengeperst.

Werd er dan nog niet bekend dan kwam de “tweede graad”: het aantrekken van de “ Spaanse stevels”. Een van zijn benen werd in een ijzeren schacht geklemd, die door schroeven steeds heviger kon worden samengedrukt. Dit veroorzaakte helse pijnen. Werd er nog steeds ontkent dan werd hij op de tortuurstoel (een hoge stoel met een scherpe verhogingen) gezet Aan zijn voeten en op de rug gebonden handen werden zware gewichten gehangen. In die houding liet men de verdachte zitten tot hij bekende of zijn bewustzijn verloor. Kort na de bekentenis volgde het vonnis en de terechtstelling. Ieder misdadiger kreeg voldoende tijd om zich onder begeleiding van een priester op de dood voor te bereiden.

Welke straffen werden er eigenlijk uitgesproken? Enkele voorbeelden van straffen zijn: -tijdelijke verbanning -eeuwige verbanning -wurging -ophanging -brandmerken -onthoofding -radbraken -verbranden

Diegene die tot dood gebracht werden mochten niet op het kerkhof worden begraven, maar de lijken bleven vaak aan de galg hangen tot de familie het had vrijgekocht.

Wie was Joseph Kerckhoffs en welke rol speelde hij? Joseph Kerckhoffs werd geboren te Herzogenrath tussen 1715 en 1720 hij overleed 11-05-1772 te Herzogenrath. Hij werd geboren met de naam Joseph Heinrich Kerckhoffs. Hij trouwde met Anna Elisabeth Mans, zij overleed op 01-07-1793 .( zijn broer Peter Balthasar Kerckhoffs overleed overigens ook aan de galg op 07-03-1771, omdat men van mening was dat hij een lid van de bokkerijdersbende was)

Joseph Jkerckhoffs was een chirurgijn (heelmeester) te Herzogenrath, hij trad in militaire dienst bij de Oostenrijkers. Op 28-02-1753 was hij weer burger.

De chirurgijn werd op 11-05-1772 opgehangen te Herzogenrath, omdat men hem beschouwde als de aanvoerder van de tweede bokkerijdersbende van Herzogenrath.

Joseph Kerckhoffs werd op 14-08-1771 gearresteerden woonde toen in de huidige Hindenburgstrasse van Herzogenrath. Voordat hij opgehangen werd had hij 3 torturen doorstaan, zonder te bekennen. Drie keer de pijnbank was het maximale wat je iemand aan kon doen, maar hij weigerde nog steeds wat hem was voorgelegd. En zoals ik al eerder gezegd heb kon je normaalgesproken niemand veroordelen zonder dat hij bekende. Eigenlijk kon hij dus vrij uitgaan, maar de rechter besliste anders hij moest nog 2 torturen doorstaan. Maar ook deze doorstond hij zonder te bekennen. Hij doorstond deze torturen met behulp van schietgebedjes ( of de verdovende middeltjes waar hij als chirurgijn makkelijk over kon beschikken)

De rechter zei echter het kan niet dat iemand dit zo kan doorstaan zonder de hulp van de duivel, hij is dus toch schuldig en dus werd hij opgehangen en overleed op 11-05-1772.

Net zoals bij andere bokkerijders zie je ook nu niet beschreven in de bokkerijdersprocessen dat er een advocaat aanwezig was, hoogstens kon je bijgestaan worden door een geestelijke, maar dit was ook niet het geval bij Joseph Kerckhoffs.

Dus toen hij stierf liet hij zijn vrouw met 6 jonge kinderen achter, waarvan 4 jongens en 2 meisjes. Zij bleven in Herzogenrath wonen, waar de moeder dus overleed op 3 juli 1793, voorzien van de heilige sacramenten.

Conclusie: Voor zover ik met mijn informatie kan beoordelen is dat men laat geloven dat de bokkerijders wel hebben bestaan, maar ik weet wel dat er andere meningen bestaan. Zo wordt onder andere door dhr. L Augustus uit Kerkrade het voorkomen van de bokkerijders hevig betwist. Als je echter moet afgaan op de gerechtelijke stukken waarin beschuldiging verhoor en veroordeling van talloze mensen duidelijk beschreven staat is er geen andere conclusie te trekken dan dat er een groot aantal misdaden door een groot aantal mensen is begaan, maar of dit nou een georganiseerde “bokkerijders”bende is, daarover moet iedereen zijn eigen mening maar vormen

Eigen mening: Het totaal gemaakte werkstuk leverde mij toch wat meer werk op dan ik van tevoren had gedacht.

Maar het bleek toch nog interessant te zijn, alhoewel ik het van tevoren niet had gedacht en het mij nou ook weer niet echt geweldig aantrok.

Mijn lering hiervan is dat ik erachter ben gekomen dat er toch op een bepaald, niet altijd even eerlijke, manier recht werd gesproken. Ook ontdekte ik dat de vonnissen heel wat harder waren dan tegenwoordig het geval is.

Bronvermelding: Naam boek: Naam schrijver: - Bokkerijders. drs.J.G.C. Venner -LGOG bokkerijders. Idem. -Ellendelingen voor galg en rad. Fernand van Hemelryck -Jaarboek 1999. Heemkunde- vereniging de veersjprunk. -Jaarboek 1996. idem. -De woeste avonturen van de bokkerijders. Ing.G. Ramaekers Theo Pasing.