Stichting Zinloosgeweld

Sinds eind jaren negentig kennen we het begrip ‘zinloos geweld’. Je hoort het op het nieuws en je leest erover in de krant. Mensen worden op straat zomaar aangevallen en in elkaar geslagen, soms met de dood tot gevolg. Nederland reageert onder andere met stille tochten. Een paar jaar geleden is zelfs landelijk een minuut stilte gehouden. Op radio en televisie, op straat, op school en kantoor, overal was het stil. Erg indrukwekkend en iedereen had het erover. De volgende dag echter is het rumoer al grotendeels verstomd en een week later was het geen nieuws meer. Wachtend tot het volgende slachtoffer valt. StichtingTegenZinloosGeweld De StichtingTegenZinloosGeweld is in september 1997 spontaan in het leven geroepen door Bart Wisbrun. Hij stond op een voetbalveld toen Nederland voor 1 minuut stil ging. Wat een impact: iedereen had het erover. Een paar dagen later verstomde het tumult. Om iedereen wakker te houden is de stichting opgericht, want één minuut stilte is niet genoeg. De StichtingTegenZinloosGeweld wil bijdragen aan een vreedzamere samenleving waarin minder ruimte is voor agressie en geweld. De stichting wordt vormgegeven door een symbool, het lieveheersbeestje, het symbool tegen geweld. Hoe meer mensen zich achter dit symbool scharen, des te luider wordt de stem tegen zinloos geweld. De StichtingTegenZinloosGeweld wil voor alle inwoners van Nederland de spreekbuis zijn. De Stichting, die zich vooral op jongeren richt, heeft de volgende doelstellingen:

¨ Het creëren van een mentaliteitsverandering, van onverschilligheid naar betrokkenheid, met als doel het toenemende zinloos geweld in de samenleving een halt toe te roepen. ¨ Het creëren van een zo groot mogelijke informatievoorziening op het terrein van geweld (in de breedst mogelijke zin van het woord). ¨ Het geven van een gevoel van betrokkenheid ten aanzien van slachtoffers en aanverwanten.

Het gebruik van foldermateriaal met het bekende lieveheersbeestje speelt hierbij een belangrijke rol. Door middel van het verspreiden van foldermateriaal, campagnes en projecten wil de StichtingTegenZinloosGeweld de problematiek rond zinloos geweld onder de aandacht blijven houden. Hierbij wordt gekozen voor een positieve benadering.

Instrumenten
1. Het symbool in de vorm van het Lieveheersbeestje
2. Het woord ‘zinloos’ 3. De media
4. Internet
5. Vrijwilligers
6. Netwerk van (ervaring) sprekers al dan niet in combinatie met politie of projecten
7. Landelijke campagnes
8. Kids tegen Geweld project
9. Deskundigen/ adviseurs
10. Het project Pesten, dat pikken wij niet
11. Het musical project Spike U! en: ik ben…*

Ad 1) De stichting is begonnen om een symbool tegen het geweld te lanceren in de vorm van een lieveheersbeestje. Dit symbool is al op vele manieren gebruikt, bij gemeentelijke campagnes, bij thema-avonden, bij televisiecampagnes van KinderNet 5, de AVRO, voor spotjes op radio en tv etc. Op dit moment is het symbool zelfs te vinden op stoeptegels, die geplaatst gaan worden in de gemeente Lelystad. Ook wordt het symbool op allerlei manieren verspreid, (postermateriaal, tv-spots, internet, etc.) Het lieveheersbeestje als symbool heeft inmiddels een bekendheid van 1 op 3.

Ad 2) Het begrip ‘zinloos geweld’ is door een journalist geïntroduceerd en heeft al vanaf het begin tot discussies geleid. Er is veel kritiek op het woord zinloos, omdat je zou kunnen denken dat er ook zinvol geweld bestaat. Sommige mensen vinden het beter om te praten over redeloos geweld. Deze discussie en de continue belangstelling voor de woordspeling is voor de StichtingTegen ZinloosGeweld juist de aanleiding om deze naam te blijven gebruiken. Daarmee is het nut van het woord direct aangetoond: op deze manier kun je reacties bij mensen ontlokken.

Ad 3) Om een discussie landelijk te krijgen, kun je niet om de media heen. Tot dusverre heeft de stichting een behoorlijke media-coverage gekregen. Dit heeft in grote mate bijgedragen tot de grote naamsbekendheid en de ‘vlucht’ van het lieveheersbeestje.

Ad 4) De stichting heeft sinds januari ’99 een eigen website: www.zinloosgeweld.nl. In januari 2001 had de stichting al meer dan 105.000 bezoekers en 1.000.000 hits. Er zijn al duizenden links/ banners naar onze site gelegd. De site blijkt een ideaal medium voor informatievoorziening e.a. zaken. De site wordt wekelijks geüpdate en geprofessionaliseerd.

Ad 5) Tijdens bepaalde evenementen zet de stichting haar vrijwilligers in om de mensen te attenderen op het bestaan, de doelstelling en de activiteiten van de stichting.

Ad 6) De StichtingTegenZinloosGeweld heeft een netwerk van sprekers, die eventueel in combinatie met andere projecten, op scholen, jongerencentra e.d. hun ervaringen kunnen delen. Niemand kan het verhaal beter vertellen, dan degene die er daadwerkelijk middenin heeft gezeten of erbij betrokken is geweest.

Ad 7) Landelijke campagnes organiseren is nog een manier om de aandacht vast te blijven houden. De stichting is bezig met een horeca-uitgaans-campagne, alsmede een landelijke campagne tegen agressie in het verkeer. Ook gaat er een landelijke scholen ontwerpwedstrijd van start en een kleurplaatwedstrijd via lokale pers.

Ad 8) Kids Tegen Geweld is een groot project waar kinderen zelf veel eigen ideeën en initiatieven voor kunnen ontwikkelen. Er worden Kids Teams gevormd van minimaal 5 leden. Samen komen zij in actie om hun omgeving wakker te schudden en ervoor te zorgen dat zinloos geweld onder de aandacht blijft. Samen komen ze in actie om duidelijk te maken dat elke vorm van agressie, pesten en geweld niet normaal en vanzelfsprekend is.

Ad 9) De StichtingTegenZinloosGeweld heeft inmiddels al diverse deskundigen/ adviseurs aan haar zijde die haar zo nodig van advies dienen. Denk hierbij aan communicatieadviseurs, designers, politie, hoogleraren.

Ad 10) ‘Pesten, dat pikken wij niet’ is een project dat is ontwikkeld door Antrocine Produktiesmet medewerking van de StichtingTegenZinloosGeweld. Het is een lespakket, voorzien van een videoband en een begeleidingsboekje voor de leerkracht. Het project is geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar tot ongeveer 15 jaar, maar is ook uitermate geschikt om te gebruiken voor ouderavonden of lerarenopleidingen.

Ad 11) Het musicalproject ‘Spike U’ is ontwikkeld door de stichting Soul Summit. Het is een musical gespeeld door jongeren voor jongeren, gericht tegen zinloos geweld en racisme. Scholen kunnen de musical aanvragen compleet met cast, maar het is ook als ‘musicalkit’ te bestellen, zodat de leerlingen het zelf kunnen uitvoeren. De StichtingTegenZinloosGeweld heeft in samenwerking met de stichting Soul Summit de musicalkit ontwikkeld. * de musical ‘Ik ben…’ is nog in ontwikkelingsstadium.

De structuur van de Stichting Op het moment bestaat de Stichting uit een bestuur van 5 personen, een directie van 2 personen, en een Raad van Advies. Deze worden ondersteund door een secretariaat. Verder bestaat er een netwerk van vrijwilligers door het hele land heen. De bedoeling is dat de Stichting een aantal ambassadeurs zal krijgen en diverse officiële steunpunten verdeeld over het land. Deze steunpunten verzorgen onder andere de coördinatie van vrijwilligers in hun regio.

De Stichting wordt mede ondersteund door accountantskantoor Deloitte & Touche, die de boekhoudkundige administratie voor zijn rekening neemt. Verder is het de bedoeling dat de Stichting ook onder toezicht van het CBF komt. (Planning CBF-Keurmerk 2003) Financiering van de Stichting Momenteel wordt de Stichting voor het grootste gedeelte gefinancierd uit de opbrengst van verkochte artikelen. Verder zijn er diverse donaties geweest, variërend van kwartjes, rijksdaalders tot enkele honderden guldens. Ook op subsidiegebied is het een en ander binnengekomen. Het gaat hierbij overigens niet om enorme bedragen. Verder zal in de toekomst nog geprobeerd worden door o.a. fondsenwerving grote projecten te financieren. Momenteel wordt de StichtingTegenZinloosGeweld gesponsord door bijvoorbeeld drukkerijen, die belangeloos het drukwerk verzorgen. Ook radio- en tv stations dragen hun steentje bij door onze uitingen (spotjes e.d.) belangeloos uit te zenden. Toekomstvisie De StichtingTegenZinloosGeweld wil op de huidige voet door blijven gaan om een gevoel van betrokkenheid te creëren in de samenleving. We willen onze werkzaamheden versterken door gebruik te gaan maken van media en samenwerking: 1) De media
Het contact met de media wordt vooral onderhouden door Bart Wisbrun. Verdere uitspraken/optredens namens de Stichting zouden door aandachtstrekkers moeten gebeuren. Te denken valt hier aan BN\'ers (Bekende Nederlanders) of mensen die ervaring op het betreffende gebied hebben en het vermogen hebben hier op een goede manier mee naar buiten te treden. Zeker ten aanzien van de media is het van belang, dat er niets naar buiten wordt gebracht, zonder dat het van tevoren overlegd is. Uitspraken worden in principe ook altijd onder eigen noemer gedaan, tenzij het een duidelijke stellingname van de Stichting zelf is. 2) Samenwerking: Als er om samenwerking wordt gevraagd, dan kan de stichting daarop ingespringen, mits de gedachten in grote lijnen overeenkomen met die van de Stichting. Daarbij moet natuurlijk altijd bekeken worden of een samenwerking überhaupt haalbaar is. Het moet maar net passen in de strategie van dat moment. Verder is er dan nog de kwestie van financiering. De Stichting heeft op dit moment geen fondsen om derden op dit gebied te steunen.

Geweld leeft als een mogelijkheid in ieder mens. Een van de voornaamste redenen voor de toenemende agressie en geweld in onze samenleving is het vervagen van normen en waarden. Een structurele ombuiging van mentaliteit is nodig: van groeiende onverschilligheid naar algehele betrokkenheid.

Veel gestelde vragen en de antwoorden
Zinloos Geweld
Wat verstaat men onder geweld? In de Dikke van Dalen staat onder andere het volgende: 1. Een uiting van macht, kracht
2. Kracht die met hevigheid wordt uitgeoefend
3. Misbruik van het recht van de sterkste … gewelddadigheid
Een veelgebruikte definitie is de volgende: Geweld waarbij de aanleiding in geen enkele verhouding staat tot het gebruikte geweld, en het gebruikte geweld in geen verhouding staat tot een te behalen doel. Geweld op straat: geweld zonder duidelijke aanleiding of doel, waarbij de dader en het slachtoffer elkaar niet of nauwelijks kennen. Wat verstaat men onder zinloos geweld? Alle vormen van geweld, behalve het geweld dat men moet (er is geen enkele andere mogelijkheid) toepassen om zichzelf of een derde uit een (levens)bedreigende positie te redden. Bestaat zinloos geweld wel? Literair gezien … nee, we denken van niet. Maar het woord is inmiddels ingeburgerd en daarom krijgen dit soort termen wel een bestaanswaarde. Welke vormen van geweld zijn er? 1. Lichamelijk geweld (er wordt dwang uitgeoefend met gebruik van het lichaam) 2. Psychisch geweld (er wordt dwang uitgeoefend, zonder lichamelijk middel) 3. Verbaal geweld (stortvloed van woorden) 4. Seksueel geweld (dwang die op seksueel gebied wordt uitgeoefend)

Voorbeelden van deze vier vormen zijn: ad. 1. Licht lichamelijk geweld: slaan of schoppen zonder iemand echt te verwonden
Zwaar lichamelijk geweld: opzettelijke verwonding van een derde
ad. 2. Pesten (lichte vorm), bedreigen, chanteren (zwaardere vorm) ad. 3. Iemand uitschelden (grenst ook wel aan psychisch geweld) ad. 4. Het ongevraagd tonen van de intieme ledenmaten (lichte vorm) Verkrachting (zware vorm) Is zinloos geweld iets van deze tijd? Het is niet zo dat we zinloos geweld nu opeens uitgevonden hebben. Geweld bestaat al sinds jaar en dag. Zinloos geweld en vooral het woord ‘zinloos’ heeft meer aandacht gekregen in de media, vandaar dat het iedereen meer opvalt. Is er sprake van een toename? Het is zo dat vanaf ongeveer 1990 het aantal geweldsdelicten toe lijken te nemen en vaak ernstiger van aard zijn. Zeker de geweldsdelicten gepleegd door jongeren.(Ook lijken de daders steeds jonger te worden.) Zijn er cijfers te noemen? In 1998 werd door het Centraal Bureau voor de Statistiek geregistreerd dat 5,3% van alle aangiften van misdrijven een aangifte van geweld betrof (mishandeling, misdrijven tegen de openbare orde of het openbaar gezag en (poging tot) moord en doodslag). Bij 2,6% van alle aangiften was er sprake van geweld op straat (dat is zo’n 20.000 – 25.000 gevallen). Ook blijkt er uit cijfers dat ambtenaren vaak de dupe zijn van geweld (vooral mensen in openbare beroepen), er is sprake van een toename van bedreigingen met geweld. Ook in het verkeer is er sprake van een toename. Hoe staat het met het wapengebruik? Er is een onderzoek verricht waaruit blijkt dat daders bijna altijd fysiek geweld gebruiken. De daders gebruiken vaak zwaar fysiek geweld (slachtoffers hebben medische nazorg nodig), dit meestal met toepassing van hun eigen ledematen. Van vuurwapens wordt relatief weinig gebruik gemaakt. Wel in meerdere mate slag- en steekwapens. Uit recentelijk onderzoek blijkt dat 1 op de 5 leerlingen uit het voortgezet onderwijs een wapen bezitten. Als slachtoffers al geweld gebruiken, gaat het meestal om licht fysiek geweld (afweren, van zich afduwen e.d.). Van wapengebruik is hier maar zelden sprake. Wordt er altijd aangifte gedaan? Er wordt lang niet altijd aangifte gedaan. Zeker niet als het om een minder erg vergrijp gaat. Een blauw oog, pesterijen …men ziet er het nut niet van in. Er wordt volgens hen toch niets mee gedaan. Bij zwaardere gevallen (kindermishandeling, seksueel geweld, intimidatie bijv.) speelt schaamte een grote rol. Is het zinvol om aangifte te doen? Het is raadzaam om zeker bij de ernstigere gevallen wel aangifte te doen. Al gebeurt het anoniem. Wellicht bij de politie, maar je kunt ook contact opnemen met een andere instantie, zoals de eigen huisarts of slachtofferhulp. Misschien kunnen zij wat tips geven over hoe te handelen. Als er niet ingegrepen wordt, kunnen de zaken erger worden.

Daders en slachtoffers van (zinloos) geweld

Onder welke groepen vinden we de daders vooral? Geweld op straat is vooral een mannenaangelegenheid. Maar één op de tien daders is een vrouw, en dan gaat het meestal om een groepje meisjes, die een ander meisje in elkaar slaan. Bijna driekwart van de groep is jonger dan 25 jaar. De meeste van deze daders komen uit de groep van 12 tot en met 17 jaar. Deze geweldsmisdrijven vinden meestal groepsgewijs plaats. Bij de groep van 25 jaar en ouder is het juist andersom, dan worden de geweldsdelicten meestal alleen gepleegd. Hoe staat het met de slachtoffers? Mensen in openbare beroepen lopen vaker de kans om slachtoffer te worden. Te denken valt aan medewerkers van het openbaar vervoer, politiemensen, horecamedewerkers, ambtenaren. Wat betreft leeftijd of geslacht lijkt het niet zoveel uit te maken. Behalve bij seksueel geweld. Daar heb je meestal met vrouwelijke slachtoffers te maken en ook met een leeftijdsgroep van 25 jaar en jonger. Hoe staat het met de getalsverhouding tussen dader en slachtoffer? Bij ongeveer de helft van de geweldsmisdrijven hebben we te maken met een 1 tegen 1 situatie. Bij één op de drie gevallen hebben we te maken met meerdere daders tegenover een slachtoffer. En bij één op de tien gevallen is er sprake van meerdere daders tegenover meerdere slachtoffers. Hoe ernstig zijn de verwondingen? Tweederde van de slachtoffers hebben vooral te maken met schrammen en blauwe plekken. Eén op de vijf slachtoffers moeten zich op de Eerste Hulp laten behandelen. Eén op de twintig slachtoffers zijn ernstig gewond en hebben meerdere behandelingen nodig. Oorzaken van zinloos geweld Wat is de oorzaak van (zinloos) geweld? Er is vaak niet één oorzaak aan te wijzen. Er zijn diverse oorzaken. Een aantal op een rijtje: a. Gebruik van alcohol, vaak in combinatie met drugs/pillen. b. Gebrek aan goede opvoeding in normen en waarden
c. Toenemende bevolkingsdichtheid. d. Te veel lawaai. e. Geweld op televisie en computerspelletjes/gameboys. f. De 24-uursmaatschappij. g. De de-socialisering (gebrek aan sociale controle). h. Wellicht de voeding, het milieu … toename van allergieën. i. Gebrek aan psychische begeleiding. j. Gevoel van onveiligheid. k. Sociale ongelijkheid. l. Verschillende culturen. m. Gebrek aan communicatie.

Waarom plegen mensen geweld? Er moet nog een hoop onderzoek naar gedaan worden, maar toch zijn er wel wat motieven en achtergronden te onderscheiden:

Incidentele gebeurtenis: Dit komt het meest voor. Het gebeurt als iemand met een hoop irritaties en/of tegenslagen te maken heeft gehad en dan door vaak iets kleins op tilt slaat. De spreekwoordelijke druppel is dan over de emmer gelopen en de dader is zijn zelfbeheersing volledig kwijtgeraakt. Zulke situaties spelen zie je vaak terug in het verkeer. (Meestal hebben we hier te maken met volwassenen.)

Voor de ‘kick:’ Deze categorie vorm een goede tweede plaats. Over het algemeen hebben we te maken met jonge mannelijke daders. Vaak onder invloed van alcohol, of ze proberen zich tegenover de rest van de groep waar te maken, gewoon voor de lol (‘kick’). Ze zoeken een ruzie of vechtpartij gewoon op of lokken het uit. Meestal lopen dit soort situaties goed af, maar soms loopt het volledig uit de hand. Zeker als er wapens in het spel zijn, maar ook zonder wapens … Denk maar aan wat er met Joes Kloppenburg gebeurde. Als deze jongeren ouder worden, houdt dit gedrag meestal op.

Doelgericht geweld
Het zogenaamde criminele circuit. Onderzoekers, politici en beleidsmakers omschrijven deze daders als ‘meelopers en de harde kern’. We hebben te maken met geweld met een doel. Het is van tevoren gepland en men wil er duidelijk iets mee bereiken. Anders dan de meeste daders is er hier geen sprake van emoties. Hier is sprake van berekening. Vaak wordt dit soort geweld ook wel instrumenteel geweld genoemd.

Gestoord gedrag
Dan heeft men te maken met daders die psychologische en/of psychiatrische problemen hebben. Vaak heb je dan ook te maken met uit de hand gelopen alcohol- en drugsgebruik. Deze daders worden bij rechtspraak regelmatig ontoerekeningsvatbaar verklaard. Bestrijding van zinloos geweld
Hoe kun je zinloos geweld bestrijden? Begin bij jezelf! Respecteer jezelf, respecteer een ander! Zit je lekker in je vel, dan doe je zulke dingen niet. Clichés….. maar toch! Men moet maar eens gaan erkennen dat een toenemende welvaart op economische grond niet zaligmakend is. Momenteel lijkt het materiele belang een stuk belangrijker gevonden te worden dan het sociale belang. Hierdoor krijgen bepaalde aspecten in het dagelijks leven veel te weinig aandacht, terwijl ze wel een essentiële factor spelen in de problematiek. Denk maar aan de psychologische zorg, begeleiding van allochtonen, goede opvang, het gebrek aan normen en waarden. ¨ Meer en betere voorlichting is aan te raden over het effect dat geweld op televisie en computerspelletjes op een kindergeest kan hebben. ¨ Ook moet men beter doordrongen zijn wat het effect kan zijn van alcohol al dan niet in combinatie met de pillen of drugs. ¨ Kinderen moeten van jongs af aan leren delen, voor elkaar opkomen, naar elkaar luisteren, begrip krijgen over het feit dat niet iedereen hetzelfde is, begrip krijgen over de minder leuke zaken in het leven zoals armoede, ziektes, het effect van pesten (zonder ze hierbij angst of een schuldgevoel aan te praten). Een duidelijke taak voor de opvoeders: ouders en onderwijs. ¨ Het is goed als er meer zichtbaar blauw komt en men het lik op stuk beleid door blijft zetten, zolang er wel nog steeds naar het menselijk aspect gekeken blijft worden. Nederland moet geen politiestaat worden, want ook dat kan weer agressie in de hand werken. De straffen zouden verzwaard kunnen worden, maar een verplichte confrontatie met de gevolgen van de daad, verplichte psychische begeleiding en het volgen van cursussen, laat de dader zelf inzien en veranderen. ¨ Psychische begeleiding. Het moet toegankelijker worden, makkelijker verplicht te stellen zijn en goedkoper worden. Men moet eigenlijk al op scholen beginnen om leerlingen eens in de zoveel tijd standaard op een consultatie te laten komen, zodat eventuele problemen al snel onderschept kunnen worden en waarbij ze bijvoorbeeld ook geholpen kunnen worden met het uitstippelen van hun toekomst. Kan (zinloos) geweld voorkomen worden? Het is te idealistisch om te stellen dat zinloos geweld altijd voorkomen kan worden. Maar men kan wel zoveel mogelijk in het werk stellen om de kans op (zinloos) geweld zo klein mogelijk te laten zijn. Wat doet de overheid aan dit probleem? Het directe voorkomen en bestrijden van het (zinloze) geweld valt vooral onder de verantwoordelijkheid van de lokale (gemeentelijke) besturen. Het lokale bestuur heeft hier vaak financiële steun voor nodig of er moeten bepaalde zaken wettelijk geregeld worden. Hierin ligt dan de rol van de overheid vastgelegd. Hoe staat het met het lokale beleid? Binnen gemeentes worden vaak allerlei partijen (gemeente, politie, horeca, buurtcentra, sportverenigingen etc.) aan elkaar gekoppeld om het geweldsaspect te lijf gegaan. Er wordt tussen deze partijen overleg gepleegd en afspraken gemaakt over wat te doen en wie welke verantwoordelijkheid draagt. Dit wordt dan op papier vastgelegd. Zo’n document wordt ook wel een veiligheidsconvenant genoemd. Daarna draagt de gemeente de verantwoordelijkheid om na te gaan of iedereen zich wel aan de regels en/of afspraken houdt en zo niet hier iets aan te doen. Zo kan de gemeente allerlei regels vastleggen in de APV (Algemene Plaatselijke Verordening) en als die regels overtreden worden, heeft de gemeente de mogelijkheid om de overtreders via boetes en/of het intrekken van vergunningen te bestraffen. Wat is de rol van de politie en justitie? De politie en justitie hebben tot taak de burger te beschermen en de orde te handhaven. Zij spelen dus een primaire rol in de geweldsproblematiek. Het is van belang dat de politie ‘daadwerkelijk’ aanwezig is (zichtbaar blauw), zeker op de zgn. risico-plaatsen, zoals voetbalstadia of uitgangscentra. Verder lijkt het lik-op-stuk beleid (overtredingen direct bestraffen) uitgevoerd door de politie zijn effect te hebben. Wat ook belangrijk is, voor toekomstig beleid, om de zaken goed te registreren. Waar, wanneer en hoe vaak vinden de geweldsdelicten plaats. Wat is de toedracht? Speelt alcohol of drugs in het spel. Wie zijn de daders c.q. slachtoffers. Van dit soort gegevens kan men een hoop leren en daarmee consequenties trekken voor het beleid in de toekomst. Zo kan de politie een belangrijk adviserende rol spelen bij het beleid van de andere ‘partners’, zoals justitie, gemeente, sportverenigingen, scholen of zelfs ouders. Justitie heeft een belangrijke rol in de rechtsvervolging en de zwaarte van de uit te delen straffen. Het is dus van belang dat zij de juiste afwegingen maken, zodat men tot een beleid komt dat potentiële daders tot nadenken stemt voordat ze actie ondernemen en dat kans op herhaling bij daders minimaliseert. Heeft de horeca nog een verantwoordelijkheid? Omdat bij geweldsdelicten vaak alcohol in het spel speelt, voelt de horeca zich al snel aangevallen als hoofdverantwoordelijke. Dit is natuurlijk niet reëel. Toch is het ook in het belang van de horeca zelf dat zij een bijdrage levert in het beleid om het geweld te beteugelen. Zo is het handig als er goede afspraken zijn met de politie. Snelle meldingen met een snelle respons kunnen een hoop narigheid voorkomen. Een zekere alertheid van het barpersoneel om excessief drankgebruik tegen te gaan kan een bijdrage leveren of de portier kan helpen door bijvoorbeeld mensen onder invloed toegang (een duidelijk deurbeleid) te weigeren. Hierbij moet wel in de gaten gehouden worden dat men niet kan verwachten dat in de drukte alles in de gaten kan worden gehouden. Sommige horecabedrijven werken met een zwarte lijst. Hierop staan de namen van de grootste probleemveroorzakers. Deze mensen worden dan bij de diverse horeca-aangelegenheden toegang geweigerd. Dit werkt echter niet als de lijst te lang wordt. Ieder heeft zijn eigen methoden, als er maar iets gedaan wordt. Wat kunnen scholen doen? Voor scholen bestaan er diverse mogelijkheden. Ze kunnen meedoen aan het schooladoptieplan: een vast contactpersoon van de politie wordt aangesteld, die ook af en toe voorlichting komt geven. Er zijn meerdere voorlichtingsmogelijkheden, waarmee wellicht gecombineerd kan worden. Docenten kunnen als vertrouwenspersonen aangesteld worden, zodat leerlingen daar met hun problemen terechtkunnen. Maar ook kunnen leerlingen, ouders en docenten zelf initiatieven/ projecten opzetten om hun school veiliger te maken. In de schoolreglementen kunnen bepaalde zaken worden vastgelegd, zoals het controleren op wapenbezit. Er zijn scholen die bij geweld altijd de wijkagent inschakelen en de ouders inlichten en bij herhaling wordt de leerling van school gestuurd. Vele mogelijkheden, waarbij geldt: als er maar actie wordt ondernomen om de omgeving een prettige en veilige te maken. Hebben sportverenigingen een taak bij dit probleem? Geweld op het sportveld (kijk maar naar voetbal) is helaas niet incidenteel te noemen. Dit gebeurt door de sporters zelf, maar ook door ‘te betrokken’ supporters. De sportverenigingen zouden hiertegen een harde opstelling moeten nemen. Zo zou bij geweldpleging onmiddellijke schorsing moeten komen. Bij herhaling zou die persoon geroyeerd moeten worden en op een landelijke ‘zwarte lijst’ moeten komen, zodat ze voorlopig op dit gebied nergens terechtkunnen. Hier moeten duidelijke afspraken over worden gemaakt. Verder is het van belang dat zeker de jongere teams goed geïnstrueerd worden over wat wel en niet kan. Er moet goed gewerkt worden aan de teamspirit van de vereniging. Er moet een goede sociale controle zijn. Verder kan er gewerkt worden om met een zo verantwoord mogelijk alcoholbeleid om te gaan. Kun je met de buurt iets doen? Het kan sowieso geen kwaad om als buurt gezamenlijk activiteiten te ontwikkelen. Op wat voor gebied dan ook. Dit verhoogt de teamspirit en de sociale controle. Het is aantoonbaar dat in gebieden waar een hoge sociale controle is, haast geen excessen voorkomen. Men voelt zich met z’n allen verantwoordelijk voor hun gebied en zal elkaar minder snel afvallen.

Hoe verantwoordelijk zijn ouders voor de daden van hun kind? Tot op zekere hoogte zijn de ouders absoluut verantwoordelijk voor de daden van hun kind. Het moment dat een ouder besluit een kind op te voeden, accepteert die ouder willens en wetens ook een groot stuk verantwoordelijkheid. Natuurlijk zijn er situaties waar zelfs de bestwillende ouder niets aan kan doen. Maar er zijn ook genoeg gevallen te bedenken waaraan een ouder wel degelijk iets had kunnen doen. Zo is het van belang dat ouders hun kind duidelijk laten weten wat de sociale regels zijn, wat wel en niet kan, dat ze hun kind aanspreken op wangedrag en het kind ook de consequenties laat voelen. Zo kan de ouder het kind verplichten z’n excuses aan te bieden aan het slachtoffer en zorgen dat haar of zijn kind zeker zijn straf niet ontloopt. Als ouders te maken hebben met een zgn. ‘ontspoord’ kind moeten ze niet bang zijn om hulp in te schakelen. Hoe zit het met de eigen verantwoordelijkheid? Dit is het belangrijkste punt. Iedereen (uitzonderingen daargelaten) is verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Met andere woorden: begin bij jezelf. Moet iemand ingrijpen als hij of zij getuige is van een vechtpartij? Ja, maar dat houdt niet in dat diegene er zelf tussen moet springen. Dat moet hij of zij alleen doen als hij of zij zeker weet, gezien zijn of haar eigen veiligheid, dat interrumperen een verantwoorde keuze is. Mocht dit niet het geval zijn, dan is het van belang dat direct de bevoegde instanties ingeschakeld worden (112), dat diegene alles goed in zich opneemt, indien nodig eerste hulp verleent en zich aanmeldt als getuige. Hebben burgerinitiatieven als minuten stilte, stille tochten etc. wel zin? Nee. Maar ze zorgen er wel voor dat dit soort zaken niet vergeten worden en dat men nadenkt over hoe het allemaal wel zou moeten. Bovendien creëert het een sfeer van saamhorigheid, wat van groot belang is voor de slachtoffers. Zo dragen ze zeker bij aan een betere wereld en moet het belang niet uitgevlakt worden. Wel moet men oppassen dit soort methodes te vaak toe te passen, dan verdwijnt het effect. Hoe te handelen als je getuige bent van (zinloos) geweld: Grijp in door direct alarm te slaan, zonder jezelf daarbij in gevaar te brengen! Ø Pak je gsm of ga naar een telefooncel en bel 112 Ø Mobiliseer omstanders en kijk of je samen iets kunt doen Ø Maak zoveel mogelijk herrie met zoveel mogelijk omstanders (roep brand) Ø Haal versterking Ø Kijk of je het slachtoffer meteen kunt helpen Ø Verleen zo mogelijk eerste hulp Ø Heb je geen EHBO-diploma, leg dan bijvoorbeeld je warme jas om het slachtoffer heen Ø Spreek hem of haar moed in, stel gerust Ø Vertel de politie wat je hebt gezien Ø Geef een nauwkeurige beschrijving van de dader(s) Ø Stel je beschikbaar als getuige.

Hoe pak je hinderlijke, opdringerige en bedreigende mensen het beste aan? Koel blijven en je gezond verstand gebruiken om te bedenken wat de reden is van het agressieve gedrag. Is het uit: a. onvrede of frustratie (het gevoel tekort gedaan te worden); b. gedram (de zin door willen drijven); c. dronkenschap of drugsgebruik; d. een psychische stoornis.

Ad. a) Geduldig luisteren en begrip tonen; probeer eventueel hulp/steun van een derde te krijgen. Ad. b) Vastberaden aanpakken in de zin van ‘ik wil best luisteren, maar niet als je blijft schreeuwen of schelden’; reageer niet met eigen agressie, maar zoek hulp of maak je uit de voeten. Ad. c) Duidelijke grenzen stellen (als je zo doet, praat ik niet met je), maar ook geduld en tact betrachten; stijgt de spanning toch, schakel dan hulp in en trek je terug. Ad. d) Kalm en rustig aanpakken; bij ernstige conflicten snel hulp zoeken, zo mogelijk van een deskundige.

Hulp van collega’s en vrienden zijn in welk geval dan ook van groot belang bij het beheersen van agressie. Samen sta je sterk!

Wat te doen bij gewelddadige (vaak gewapende overvallen)? Blijf koel en volg de volgende regels: Ø Blijf rustig om de spanning niet op te laten lopen. Ø Ga niet de held uithangen. Dat levert meer gevaar op. Ø Stribbel niet tegen, maar volg alle bevelen op. Ø Geef het gewenste geld of andere waardevolle zaken af. Ø Kijk ondertussen goed naar het signalement van de daders: haar, gelaatstrekken, kleur huid en ogen, stem en taalgebruik, juwelen, kleding en dergelijke.

Een tip bij andere buitensporige gevallen als ontvoering of een zedendelict: Laat je nooit naar een andere plaats vervoeren. Probeer ook hier zo koel mogelijk te blijven, raak niet in paniek, maak zoveel mogelijk lawaai en stribbel zeker tegen. Zorg, als het maar even kan, dat andere je zien of horen. Tot slot: Waarom het lieveheersbeestje als logo? Het woord zegt het eigenlijk al. Bovendien staat het symbool voor allerlei positieve zaken als geluk en vruchtbaarheid. Verder is het een vertederend beestje dat zo nodig fel van zich af kan bijten. Als laatste: als het beestje op je hand vliegt, sla je het niet dood,…. je blaast het van je hand.