Erasmus

Erasmus

Desiderius Erasmus was volgens sommige een van de meest geleerde humanisten van zijn tijd. Erasmus werd in Rotterdam geboren op 27 oktober, maar zijn geboortejaar is onbekend. Sommige zeggen 1466, anderen weer 1469, en weer anderen zeggen 1468. Zijn vader was priester Gerard en ene Margaretha was zijn moeder. Erasmus werd genoemd naar de heilige Erasmus (of Herasmus, een van de veertien noodhelpers), in 1496 nam hij er zelf de naam Desiderius erbij aan.

Samen met zijn moeder woonde hij in Gouda en Deventer, waar hij ook naar school ging. Na de dood van zijn moeder ging hij naar de school in ’s-Hertogenbosch en woonde daar in het fraterhuis van de Broeder des Gemenen Levens. In 1987 trad hij in het klooster Steyn bij Gouda.

Na zijn priesterwijding kon Erasmus het kloosterleven vaarwel zeggen om als secretaris van de bisschop te gaan werken. Samen met de bisschop reiste hij veel. Een reis naar Engeland in 1499 bracht hem in aanraking met geleerden zoals de kanselier Thomas More, maar ook John Colet, waardoor niet alleen zijn kennis van de ‘bonae litterea’ verbreed werd, maar vooral de belangstelling voor het Nieuwe Testament en de kerkvaders werd vergroot. Nu ontwikkelde hij zijn bijbels-humanistische godsdienstleer, de ‘philosophia christiana’. Een godsdienstleer waarbij weinig waarde wordt gehecht aan kerkelijke ceremonies, en waar Jezus niet als verzoener maar als de ‘coelestis doctor’ (hemelse leermeester) wordt gezien.

Hierna volgt een tijd dat Erasmus veel gaat reizen. In Italië verzameld hij materiaal voor zijn uitgaven van kerkvaders, waarvan tussen 1516 tot 1530 een hele reeks is verschenen. Terug in Engeland schreef hij Laus stultitiae en Moriae encomium (Lof der zotheid), waar hij wereldberoemd mee werd. Van 1511 tot 1514 gaf hij Griekse les aan de universiteit van Cambridge en gaf hij colleges over de brieven van Hiëronymus. Van allergrootste belang was zijn Novum instrumentum omne (1516) waardoor hij de Griekse tekst van het Nieuwe Testament algemeen toegankelijk maakte. Door paus Leo X werd Erasmus ontslagen van zijn kloostergeloften en 1517 tot 1521 leefde hij verder in Leuven. Toen hij daar van ketterse ideeën verdacht werd week hij uit naar Bazel.

Erasmus had een sterk individualistisch karakter. Moeilijkheden ontweek hij zoveel mogelijk, waardoor hij soms als onoprecht werd aangezien. Hij probeerde het humanisme en het christendom tot een geheel te brengen en heeft zijn ideeën hierover uitgewerkt voor de opvoeding, voor het onderwijs en de staatkunde.