Vulkanisme

*Voorwoord*

In dit werkstuk gaan we ons bezig houden met vulkanisme op Hawaï. We gaan vanuit vier deelvragen dit onderwerp onderzoeken. In het eerste hoofdstuk behandelen we de eerste deelvraag; hoe ontstaan in dit gebied vulkanen? In het tweede hoofdstuk in welke landen en waarom juist daar vulkanen zijn te verwachten. Omdat we al Hawaï als gebied in de wereld uitgekozen hebben, is het eerste deel van de deelvraag niet te beantwoorden. Het derde hoofdstuk zullen we wijden aan een stukje geschiedenis, namelijk; hoe was de situatie in het verleden? Ten slotte zal het vierde hoofdstuk gaan over de voorzorgsmaatregelen die worden getroffen en hoe de bewoners er mee omgaan. Natuurlijk zullen de hoofdstukken voorzien zijn van afbeeldingen en bronnen die kort worden toegelicht. In de conclusie beantwoorden we de hoofdvraag \'Waar in Hawaï kunnen we in de 21e eeuw vulkanisme verwachten?\'. Dit doen we door gebruik te maken van informatie die we gebruikt hebben voor het beantwoorden van de deelvragen. Als bijlagen zijn er nog enkele pagina’s van het internet bijgevoegd die uiteraard betrekking hebben op dit onderwerp. Ook is er nog een kaart van het werelddeel van Hawaï waarop de gevarenzones staan.

*Hoe ontstaan in dit gebied vulkanen?*

De Hawaï eilanden liggen in de Grote Oceaan. Ze zijn vulkanisch, dat wil zeggen dat ze door uitbarstingen van vulkanen zijn ontstaan. Doordat die vulkanen steeds lava uitspugen ontstaan er langzaam maar zeker één of meer eilanden. Zo is het ook gegaan met Hawaï. Inmiddels zijn het grote eilanden geworden en één heeft zelfs drie grote vulkanen. Maar hoe ontstaan die vulkanen daar nou? De Hawaï eilanden bevinden zich boven op een rug, de zogeheten Hawaïrug. Dit is een gebergte onder water en de toppen ervan steken boven het water uit. Deze toppen zijn de eilanden. De Hawaïrug is de plaats waar twee platen uit elkaar zijn gaan schuiven. Daardoor is er een spleet ontstaan waaruit gesteente stroomt, de zogenaamde convectiestromingen. Hierdoor is dus langzaam een gebergte ontstaan door de gesteenten die hard geworden zijn en steeds opnieuw komt er weer een laagje bij als er een uitbarsting is geweest. Als ze dan boven het water uitsteken blijven ze doorgroeien bij elke uitbarsting. Doordat op die plaats de korst niet zo dik is en er veel magmahaarden zijn is het mogelijk voor vulkanen daar door te breken.

*Waarom nou juist daar in dat gebied deze vulkanische activiteit?*

Natuurlijk ontstaan vulkanen niet zomaar. Er zijn een aantal dingen bij nodig. Zoals in hoofdstuk één al vermeld, ligt Hawaï boven op en rug. En omdat juist daar de platen uit elkaar zijn geschoven hebben de vloeibare gesteenten een kans gekregen om naar boven te stromen. De aardkorst is daar ook niet zo dik en dat is ook belangrijk om de lava een kans te geven, wil het doorbreken.

*Hoe was de situatie in het verleden?* Voor het grootste gedeelte zijn de eilanden ontstaan tijdens een belangrijke eruptie in het Tertiair, waarbij vulkanen werden ontstonden op zeebodems gelegen in een diepte van ongeveer 5000 meter. De hoogste vulkaan op onze aarde is de Mauna Kea met een hoogte van 4193 meter. Deze is te vinden op Maui, één van de Hawaï-eilanden. De op Maui gelegen Haleakala heeft een van de grootste kraters, ongeveer 30 kilometer. Op dit moment zijn onder meer de Mauna Loa en de Kilauea nog actief op Hawaï. De Mauna Loa is de grootste vulkaan ter wereld met een hoogte van 4169 meter. De vulkaan heeft 30 uitbarstingen op z\'n geweten, met in 1843 de eerste en in 1984 de laatste, tot nu toe tenminste. De Kilauea is \'slechts\' 1243 meter hoog. Door de dunne lava hebben de vulkanen weinig compressie van gassen en veroorzaken daardoor weinig schade. De lava vormt door de weersomstandigheden een vruchtbare laag op de bodem. Lava die voortvloeit uit vulkanen onder het zeeoppervlak vormen, wanneer ze boven het zeeoppervlak komen, mooie koraaleilanden. Deze koraalvorming is ook te vinden langs de kust van de grotere eilanden zoals Hawaï. In het verleden, en nu nog steeds, ondervinden de eilanden problemen ten gevolge van de vulkanen op de bodem van de Grote Oceaan. Zo worden de kusten soms grote last bezorgd door gevaarlijke vloedgolven of tsoenami\'s. Dat zijn vloedgolven die veroorzaakt worden door onderzeese aardbevingen of vulkaanuitbarstingen.

Waikiki Beach in Honolulu, Hawaii, is bijzonder populair onder de
toeristen die het eiland Oahu bezoeken. Op deze foto is op de
achtergrond de uitgedoofde vulkaan Diamond Head te zien. Worden er voorzorgsmaatregelen genomen?

Welke voorzorgsmaatregelen er precies genomen worden, weten we niet. We hebben het niet kunnen vinden op een site of in een boekje. Het is wel waarschijnlijk dat de bevolking er rekening mee houdt. Zoals ze zeggen, wordt de lava door verwering vruchtbaar. Misschien dat de mensen er een heel stel bomen planten of een bos aanleggen die de lava toch een beetje tegenhoudt. Ze kunnen ook het landschap eromheen platteland maken, dat is niet bewoond dus de mensen hebben minder risico om zo te overlijden. Alleen zal de oogst daar wel door afnemen, wanneer het wordt overspoeld met lava, een economisch risico dus. Ook maakt het vlakke landschap het een stuk makkelijker om de lava door te laten \'glijden\'. Dus zo is er toch nog kans dat de lava een dorp overspoeld. Een andere voorzorgsmaatregel is om bijvoorbeeld huizen een stuk boven de grond te bouwen, wanneer er dan lava een dorp instroomt dat het dan onder de huizen en gebouwen doorstroomt zodat er minder schade is aan huizen, maar de menen die op dat moment op straat lopen, lopen daardoor meer gevaar omdat de huizen niks tegenhouden en dus de druk een stuk hoger is. En wanneer de lava is afgekoeld en het een laag is geworden op de aardkorst, zullen de huizen weer opgehoogd moeten worden.

Lava overstroomt dorp
De uitbarsting van Paricutín, een vulkaan in het zuidwesten van Mexico, begon in 1943 en eindigde in 1952. Het nabijgelegen dorp San Juan Parangaricútiro verdween bijna geheel onder de lava van de Paricutín; alleen de toren en het dak van de kerk steken er nog bovenuit. De gedeeltelijk verdwenen kerk, hier te zien, is nu een toeristische attractie. De foto hierboven is bedoeld als voorbeeld van een \'volgelopen\' dorp, de foto is niet genomen in Hawaï.

*Conclusie* Het antwoord op de vraag \'Waar in Hawaï kunnen we in de 21e eeuw een vulkaanuitbarsting verwachten?\' stellen we samen met de informatie die we hebben gebruik met het beantwoorden van de deelvragen. We hebben kunnen zien dat Hawaï is ontstaan uit vulkaanuitbarstingen, kortom, het grootste gedeelte van Hawaï bestaat uit vulkanen. Op Hawaï zijn nog enkele werkende vulkanen, zoals de Mauna Loa en de Kilauea. Op internet hebben we gezien dat er binnenkort weer een uitbarsting zal plaatsvinden, maar we weten niet hoe we dit moeten opvatten. Binnenkort, is dat binnen een jaar, of binnen 10 jaar? Omdat een vulkaan niet elke week of maand uitbarst, denken we dat we moeten rekenen op een jaar of 10. Dus op de hoofdvraag kunnen we antwoorden dat er wel kans is dat er in de 21e eeuw een vulkaanuitbarsting van een van de twee vulkanen kan plaats vinden, maar of dat zeker is? Het kan dus ook nog langer duren. Deze vulkaanuitbarsting is dan bij de vulkaan Mauna Loa of de Kilauea, deze zijn beiden nog in werking.