H4

Samenvatting H4 §4 blz. 43

Athene als leider van de Griekse poleis

De Grieken slaan aanvallen van de Perzen af
In het begin van de 5de eeuw voor Chr. probeerden de Perzen de Griekse poleis te veroveren. Deze oorlogen worden de Perzische Oorlogen (490-479) genoemd.
De poleis in Griekenland werkten niet goed samen. Maar toen de perzen Griekenland binnenviel gingen veel poleis wel samenwerkten met de 2 sterkste poleis, Athene en Sparta. Bij de slag bij Marathon (490 voor Chr.) kwamen de Spartanen pas opdagen toen de Atheners hadden gewonnen. Bij de 2de oorlog tegen de Perzen waren ze wel op tijd. Heel veel poleis gingen samenwerken om te voorkomen dat de Perzen weer zouden aanvallen. Deze poleis werden bondgenoten van elkaar. Hun hoofdkwartier lag op het eiland Delos. Daarom word deze organisatie de Delische Bond genoemd. (Bij de Delische bond hoorde ook Athene.)

Onderlinge oorlogen maken een einde aan de macht van Athene en Sparta
De Delische Bond kreeg vaak ruzie met Sparta en zijn bondgenoten: de Peloponnesische Bond. In 431 voor Chr. brak de Peloponnesische oorlog uit tussen de twee Bonden. De oorlog duurde tot 404 voor Chr. hij eindigde in een nederlaag voor Athene. Daarna wist Sparta een paar tientallen jaren de leiding te houden. Door een nieuwe oorlog tussen de poleis verloor Sparta uiteindelijk de macht.

Samenvatting H4 §3 blz.41

De Atheense oplossing: democratie

In 509 voor Chr. besloten de Atheners op voorstel van de edelman: kleisthens een nieuwe regeringsvorm in te voeren. Dat was de directe democratie.
Directe democratie = Als alle belangrijke beslissingen door volksvergaderingen worden genomen.
Indirecte democratie = Als alle beslissingen worden genomen door gekozen vertegenwoordigers van de burgers. (dit gebeurt ook in ons land).
Mensen die niet mochten mee stemmen in Athene:
1. kinderen tot 18 jaar
2. in Athene wonende vreemdelingen
3. de vrouwen
4. en de slaven
van de 300.000 a 400.000 mensen in Athene hadden 35.000 a 40.000 mensen het recht om te stemmen.
Het aantal slaven in de 5de eeuw was opgelopen tot 1/3 van de bevolking. Ze brachten slaven naar Athene, omdat in Athene geen genoeg aan arbeiders was.

Samenvatting H4 §2 blz.39

Problemen in de poleis

Overbevolking leidt tot kolonisatie
Overbevolking ontstond doordat de vruchtbare grond bij de Nijl steeds onder meer mensen moest worden verdeeld. De overbevolking leidde tot burgeroorlogen. Om dit probleem op te lossen organiseerden groepen mensen expedities om ergens anders een plaats te vinden voor een nieuw bestaan. We noemen het stichten van nederzettingen op overzees grondgebied: kolonisatie. Zo’n nederzetting noem je een kolonie.
In de tijd 750 tot 550 voor Chr. zijn er veel steden gesticht ronde de Zwarte Zee en in het Middellandse Zeegebied.

Handelaars willen deelnemen aan het bestuur van de polis.
Door de handel werd naast de adel en de boeren nog een bevolkingsgroep belangrijk: de handelaars.
De handelaars wilden zo veel mogelijk op de adel lijken. Ook wilden ze deelnemen aan het bestuur van de polis. Daardoor ontstonden er heftige discussies over de vraag hoe en door wie de polis het beste kon worden bestuurd.

Samenvatting H4 §1 blz.38

De opkomst van de polis

Vanaf 800 voor Chr. ontstonden in Griekenland ongeveer 200 aparte staatjes. Zo’n staatje werd een polis genoemd (meervoud=poleis). Daar komt het woord politiek vandaan.
Politiek= de manier waarop de mensen macht onder elkaar verdelen
2 bekende poleis zijn : Athene & Sparta.
Acropolis= een hoge stad
Een acropolis is het middelpunt van de polis. Bij gevaar vluchtte de mensen hier naartoe.
Agora= een plein in de acropolis waar mensen elkaar ontmoetten om over het bestuur van de polis te praten en waar handel werd gedaan.
Stad= een nederzetting waar de meeste mensen niet leven van akkerbouw en veeteelt.
De adel bestond uit een groep families de rijke en machtig waren en dit erfden van hun voorouders.
Aristocratie= een regeringsvorm waarbij een kleine groep mensen de macht heeft.