Cruquius

De Cruquius
Inleiding

De Cruquius is een van de drie stoomgemalen die in 1849 begon met het droogmalen van de Haarlemmermeer. De andere twee waren de stoomgemalen Leeghwater en Lijnden. Die werden in de loop van de tijd vernieuwd zodat in 1932 de Cruquius overbodig werd. Er werd een museum van gemaakt dat je tot op de dag van vandaag nog kan bezoeken. Nu is er echter een groep van vrijwilligers bezig die het gemaal in 2002 weer werkend hopen te krijgen.

Het Begin van de Cruquius

Sinds de middeleeuwen breidde de Haarlemmermeer (toen was het nog een meer) zich uit en werd alsmaar groter en groter. Op een gegeven moment werden zelfs Amsterdam en Leiden bedreigd! Na de stormen van 1836 werd het besluit genomen om de Haarlemmermeer droog te leggen. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom maakten ze een project hoe ze het zouden doen. Dit project was uniek in zijn soort en er werd veel hulp gezocht, ook buiten de grenzen. Het ontwerp van de machines werd opgedragen aan de adviseurs Joseph Gibbs en Arthur Dean uit Londen, en voor de bouw werd contact gezocht met Harvey & C° in Hayle (Cornwall, Engeland). Het gebouw zelf werd ontworpen door Jan Anne Beijerinck. De Cruquius is genoemd naar Nicolaas Samuelszoon Cruquius (1678-1754), een waterbouwkundige en kaartenmaker, die al een eeuw voordat er met de drooglegging werd begonnen, een plan ervoor had gemaakt. De Cruquius is tussen 1846 en 1849 gebouwd. In 1852 was de inpoldering klaar en kon de Haarlemmermeer worden gebruikt.

Het gebouw is helemaal ontworpen om de machines heen zodat het bijna één geheel is. Zo is de machine half onder de vloer van het gebouw! (Waar het mannetje staat is de vloer). De machine is van zijn soort de grootste ter wereld! Hij bestaat uit 8 balansarmen, een (hele) grote cilinder (voor de stoom) en hiernaast zie je een mooie dwarsdoorsnede van het gebouw met de machine erin.

Waar is de Cruquius?

De Cruquius is aan de rand van het Haarlemmermeer bij het plaatsje Cruquius (in de buurt van Hoofddorp). Het gebied wat we nu de Haarlemmermeer noemen is ingedeeld in rechthoekige vakken zoals al die andere polders. Natuurlijk is de Haarlemmermeer omgeven door een ringvaart waar het water door de stoomgemalen ingepompt werd.

Het idee van een ringvaart was bedacht door Nicolaas Samuelszoon Cruquius, waarschijnlijk een van de redenen waarom het stoomgemaal naar hem werd genoemd.

Nu is de Haarlemmermeer de woonplaats van velen met steden zoals Hoofddorp ook is Schiphol er gevestigd. Hoewel een tijdje geleden er nog een discussie was over waar de nationale luchthaven verder moest groeien, en plannen naar voren kwamen zoals de Noordzee, is het nu weer stil.

Bronnen

http://www.ihe.nl/he/dicea/nl03/cruquius.htm
http://odin.let.rug.nl/CB/top100/nh/haa_sto.html
http://www.cruquiusmuseum.nl/index.html
http://www.noord-holland-tourist.nl/nl/museumplein/msmzk1.htm ‘Op stad in de Randstad’ - ANWB Ledenwijzer 1999-2000