Hoofdstuk 7 Oorlog en Vrede

Geschiedenis Hoofdstuk 7 ‘Oorlog en Vrede’

1. Van ridderkrijg tot totale oorlog De beperkte oorlog
Er werd oorlog gevoerd vanuit het ridderideaal. Er waren regels en afspraken. Wie zich hier niet aan hield, kreeg straf. Ook het weer was een beperking. ’s Winters werd er niet gevochten. De vuurkracht van wapens was ook niet goed. Dit zorgde ook voor beperkingen. Ook zorgde de kerk boor beperkingen: vechten op kerkelijke feestdagen was verboden. Het boek ‘Over het recht van oorlog en vrede’ werd de ‘bijbel van het internationale recht.’ Zo zorgde de wetenschap ook voor beperkingen.

Oorlog als staatsmonopolie
Oorlogen werden conflicten tussen staten en niet langer tussen vorstenhuizen. Machiavelli benadrukte dat de staat een machtsfactor moet zijn om het welzijn van de onderdanen beter te maken. Er waren geen huurlegers meer. Er kwam een beroepsleger, dat gedisciplineerd en voorzijn was van betere wapens. Ook waren ze duur, met als gevolg dat men een oorlog vermijdde of ermee dreigde.

De Franse Revolutie
Een totale verandering vanaf 1792 vanuit Frankrijk (Robespierre). Vijanden heetten misdadigers, krijgsgevangenen moeten worden gedood, legers werden massaal, maar waren slecht gedisciplineerd. Ze werden bijna verslagen; hierna werd de dienstplicht ingesteld. (mannen 20-25) Het onderscheid tussen burger en soldaat begon te vervagen. Een nieuw fenomeen: Guerillos. Dit warden gewapende burgers die vechten tegen de vijand, zonder bij het leger te horen.

De totale oorlog
In de 19e eeuw waren er geen massale oorlogen meer. De diensplicht werd afgeschaft of op een laag pitje gezet. In 1870 versloeg het Duits-Pruisische leger de Fransen en veroverde Parijs. In alle Europese landen werd dienstplicht ingesteld. Na 1870 profiteerden legers van de Industriële Revolutie. In plaats van het ontwijken van oorlog kwam er nu een totale oorlog. Men was uit op de vernietiging van de vijand.

Het burgerlijk pacifisme
Er kwam kritiek op de oorlog. Henri Dunant wou humanisering van de oorlog. Hijs telde regels op voor het behandelen van gewonden. In 1863 erkenden 16 staten die regels met de Eerste Conferentie van Genève. Een jaar later kwam het Internationale Rode Kruis. In 1901 kreeg Dunant de eerste Nobelprijs voor de vrede. Bertha von Suttner is de bekendste propagandist voor de vrede. Zij kreeg in 1905 een Nobelprijs met haar boek. Ze wou niet alleen afzien van oorlog, maar ook zoeken naar een duurzame internationale organisatie om oorlogen te voorkomen.

Het internationale volkenrecht
Er zijn 2 Haagse conferenties geweest. 1899 -> Een stap in de richting van Von Suttners ideaal van een internationale vredesorganisatie. Beperking van wapenproductie en militaire uitgaven werden afgewezen. Wél kam er een verbod op het gebruik van met gifgassen gevulde projectielen. Ook werden er regels opgesteld voor het behandelen van krijgsgevangenen. De 2e conferentie -> Voorstel tot complete ontwapening werd verworpen. Wél verbod op het gebruik van bepaalde soorten zeemijnen en afspraken over rechten van neutrale staten. Passagiersschepen mochten niet aangevallen worden.

2. De Volkenbond President Wilson
In april 1917 verklaarde de VS aan Duitsland de oorlog. In de nazomer van 1917 verschenen de 1e Amerikaanse troepen in Frankrijk. Deze oorlogsverklaring kwam door de Duitse onbeperkte duikboten oorlog. President Wilson was overtuigd van een geallieerde overwinning, mar het bereiken van een eerlijke en rechtvaardige vrede stond voorop. Dij had 14 punten die als regels moesten dienen voor een vrede en voor de toekomst. In het laatste punt kondigde hij de Volkenbond aan, een blijvende internationale organisatie om vrede te behouden. Hij sloot aan bij de ideeën van Von Suttner. Frankrijk en Engeland konden hier moeilijk onderuit en wantrouwden het naïeve idealisme van Wilson. In 1919 werd het vredesverdrag ondertekend. Bij presidentsverkiezingen in 1920 verloor Wilson. Ze gingen weer terug naar de situatie van vóór 1917.

Doelstelling en organisatie van de Volkenbond
De VS, Sovjet Unie en Duitsland waren geen lid van de Volkenbond. De hoofdtaak was om agressie te voorkomen. Economische samenwerking en ontwapening waren ook taken. Frankrijk wou een Volkenbondleger om een eventuele Duitse agressie te kunnen onderdrukken.

De Volkenbond en de kwestie van de minderheden
Een van de uitgangspunten van het Verdrag van Versailles was Wilsons principe van het zelfbeschikkingsrecht van volken. Toch bleven er volken onder een ‘vreemde heerschappij.’ Wilsons bedoeling was het vraagstuk van de minderheden dat een bron van een oorlog vormde, op te lossen. De Volkenbond probeert minderheden tegemoet te komen door minderheidsverdragen, die politieke en culturele rechten van minderheden vastleggen, bijvoorbeeld het rechts op onderwijs in eigen taal.

De ontwapeningskwestie
Als een van de oorzaken van de Eerste Wereldoorlog werd vooral de ongekende wapenwedloop gezien. De Bond stelde twee voorbereidende commissies in die de oplossing zochten in stapsgewijze verlaging van de defensiebudgetten. Dat voorstel werd verworpen. In 1925 werd het Verdrag van Locarno gesloten. Duitsland, Frankrijk en België accepteerden elkaars grenzen. Een jaar later trad Duitsland toe tot de Volkenbond. In 1928 kwamen ministers Kellog en Briand met het Kellog-Briandpact, dat oorlog als instrument van nationale politiek verbood. Alleen een defensieve oorlog was geoorloofd. De Amerikanen kwamen in 1924 met het Dawesplan Duitsland tegemoet met het aflossen van oorlogsschulden. De Volkenbond had de eerste grote ontwapeningsconferentie georganiseerd. De besprekingen mislukten toen Hitler aan de macht kwam in 1933.

Succes en falen van de Volkenbond
De economische crisis
In de eerste jaren na 1920 had de Volkenbond succes: • Ze losten 30 grensconflicten op • Het weer opbouwen van de financieel-economische huishouding

Na 1930 was de Volkenbon niet meer zo succesvol. Dit kwam door de economische crisis van 1929/1930. Landen waren eropuit om zelf hun problemen op te lossen. De meeste staten gingen beschermen om hun eigen productie te redden. Het nationaal egoïsme zegevierde.

De kwestie Mantsjoerije
De VS en China belemmerden de Japanse export. Zo kreeg Japan problemen met voedingsmiddelen. Japan veroverde het vruchtbare Mantsjoerije. Rond 1900 had Japan in China de Zuid-Mantsjoerije Spoorweg aangelegd. Tot ongenoegen van China beheerde en bewaakte Japan deze. Vanaf 1930 waren er ruzies tussen Chinezen en Japanners. In september 1931 het incident van Moekden. Chinezen zouden, volgens Japan, de spoorlijn hebben gesaboteerd. Japan veroverde toen de stad. Japan accepteerde om de troepen terug te trekken, op dat moment werd heel Mantsjoerije veroverd. In 1932 een marionettenregering in de nieuwe ‘onafhankelijke’ staat Matsjoekwo. Direct deed China een beroep op de Volkenbond. Japan antwoordde dat het om een conflict ging en dat China de aanzetter was, Japan zou dus een defensieve oorlog voeren. Er werd niks aan gedaan. Er kwam een onderzoekscommissie. Japan had onnodig geweld gebruikt en moest Mantsjoerije teruggeven, daarop verliet Japan de Volkenbond en begon een aanval op China. De Volkenbond keek machteloos toe.

Abessynië In 1896 had Italië verloren van een slecht bewapend Abessijns leger. Mussolini wou al jaren deze ‘nationale schande’ uitwissen. Er was wel een probleem: Abessynië was vanaf 1925 lid van de Volkenbond. Engeland wilde geen herhaling van Mantsjoerije en deed concessies aan Italië om oorlog te voorkomen, dit weigerde Mussolini -> Hij wou oorlog. Tussen oktober 1935 en mei 1936 veroverde hij Abessynië. Er was sprake van pure agressie. Volgens artikel 16 moesten er nu economische en financiële boycotacties volgen. In 1937 verliet Italië de Volkenbond. Hiermee was de Volkenbond uitgespeeld. De officiële opheffing vond plaats in 1945. In september 1939 brak de Tweede Wereldoorlog uit.

De oorzaken van het falen van de Volkenbond • Eigenbelang van de staten • De VS waren niet lid van de Volkenbond • Economische sancties werkten niet • Het duurde lang voordat beslissingen genomen werden. • Er was geen Volkenbondleger • De koppeling van de Volkenbond aan het Verdrag van Versailles.

Oorlogstribunalen
Tussen 1946 en 1949 werden in Neurenberg en Tokio processen gevoerd tegen oorlogsmisdadigers door het Internationale Militaire Tribunaal. De aanklacht bestond uit: Misdaden tegen de vrede, misdaden ten het volkenrecht, oorlogsmisdaden volgens de Geneefse Conventies, vermoorden van gijzelaars, vermoorden en mishandelen van burgers en misdaden tegen de mensheid zoals racistische moorden en volkenmoord of genocide. In 1993 stelden de VN het internationale Straftribunaal in voor oorlogsmisdaden, begaan in Joegoslavië. In 1997 was het eerste vonnis en leverde deze een nieuwe bijdrage aan de bestrijding van geweldsexcessen in oorlogstijden. In 1998 werd besloten een Internationaal Strafhof in Den Haag te vestigen, dit hof bestraft daders van de genocide, misdrijven tegen de mensheid, oorlogsmisdaden en agressie.

3. De oorlog in Vietnam: een regionaal conflict in de Koude Oorlog De Franse overheersing 1883 – 1954
Vietnam, een Franse kolonie
In de tweede helft van de 19e eeuw veroverden de Fransen het gebied van Indo China, Vietnam werd een Franse kolonie. De Fransen beschikten nu over een economisch rijke kolonie. De Fransen trokken zich niets aan van de Vietnamese tradities. Het Franse onderwijs bracht een politieke elite voort. Zij waren de toekomstige anti-Franse nationalisten. Een van de eerste nationalisten was Ho Chi Minh . In de jaren twintig raakte Ho in de ban van het communisme. Hij stichtte de Communistische Partij van Indo China. De strijd had een dubbele doelstelling: Onafhankelijkheid en sociale revolutie.

De Eerste Onafhankelijkheidsoorlog 1940 – 1945
Japan bezette het economisch belangrijke Vietnam en op 11 maart 1940 deden de Fransen afstand van Indo China. Japan had zich verbonden met Duitsland en Italië. In december 1941 viel Japan de Amerikaanse bases op de Hawaï-eilanden (Pearl Harbor) en de Filippijnen aan, door die oorlog tegen de VS raakte Japan betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. De Vietnamese verzetsrijders begonnen direct de strijd tegen de ‘Japanse imperialisten.’ Om de Eerste Onafhankelijkheidsoorlog te voeren, werd op 6 juni 1941 de Vietminh opgericht. Toen Japan op 15 augustus 1945 overgaf, was Vietnam in de handen van de Vietminh.

De Tweede Onafhankelijkheidsoorlog 1946 – 1954
Op 2 september 1945 werd de Democratische Republiek Vietnam onafhankelijk. Met het Franse bombardement op de havenstad Haiphong op 24 november 1946 begon de Tweede Onafhankelijkheidsoorlog. De slag in het voorjaar van 1954 in de vallei van Dien Bien Phoe in het Noorden van Vietnam, was het definitieve einde van de Franse overheersing.

De buitenlandse politiek van de VS
De Koude Oorlog
De Amerikaanse politiek stond vanaf 1947 in het teken van de confrontatie met Sovjet Unie. Dit conflict staat bekend als de Koude Oorlog, met de ineenstorting van het Sovjetrijk in Oost-Europa in 1989/1990 eindigde de Koude Oorlog. De meeste historici beginnen de Koude Oorlog met de conferentie van Yalta in februari 1945. De Grote Drie (Roosevelt, Stalin en Churchill) richtten de Verenigde Naties op als opvolger van de Volkenbond. Roosevelt baseerde zijn langdurige vrede vooral op de VN, hij verwachtte (idealistisch) dat de VS en de SU de vrede zouden kunnen behouden. De onenigheid tussen de vroegere bondgenoten nam echte toe, dit door: Het Amerikaanse bezit van het atoomwapen en de welvaart van de VS. In 1946 werd er vooral verbaal geweld gebruikt door beide. Trumandoctrine: Politiek van de VS moet gericht zijn op het steunen van vrije volken, die zich verzetten tegen gewapende minderheden of krachten van buitenaf. De VS moet vrije volken bijstaan bij het bepalen van hun eigen lot. De hulp moet eerst economische en financieel zijn. Amerika richt de Noord-Atlantische Verdrags Organisatie (Navo) op. De SU komt met het Warschaupact, deze staan tegenover elkaar. Beiden hadden een wapenwedloop. Amerikanen kwamen met het Marshallplan: Hulp bij wederopbouw, Economische samenwerking tussen West-Europa en VS. Dit plan had grote effecten op de bevolking: na de angst voor het communisme, is er nu een nieuwe toekomst.

De Amerikaanse politiek in Zuidoost-Azië In 1949 word China communistisch. De VS verleend in 1946 onafhankelijkheid aan de Amerikaanse Filippijnen. Ook stemden zij in met de onafhankelijkheid van India en Pakistan in 1947. ‘Complottheorie’ Dit was een complot om steeds meer gebieden communistisch te maken en om uiteindelijk de VS te omsingelen. De Zuidoost-Aziatische Verdragsorganisatie (Zoavo) De VS hadden in West-Europa een dam opgezet tegen communistische agressie. Om een machtsuitbreiding tegen te gaan, werd in september de Zoavo opgericht. Hiermee beloofden de VS te hulp te komen bij iedere communistische agressie.

Opnieuw Vietnam: de conferentie van Genève 1954
Als gevolg van een dreigende nederlaag van de Fransen in Indo China, vind in 1954 een conferentie plaats over de toekomst van Indo China. China was vooral aanwezig om erkend te worden door de VS en zo uit een politiek isolement te komen. De Sovjet Unie wilde vooral ontspanning in Europa en was niet echt geïnteresseerd in Azië. Frankrijk wilde eerst een wapenstilstand en later praten over een politieke oplossing. Laos en Cambodja accepteerden de aangeboden status van een neutrale en onafhankelijke staat. In de slotverklaring werd benadrukt dat de voorlopige scheidslijn geen politieke landgrens was. Ho Chi Minh was tevreden, hij was ervan overtuigd dat zijn partij de verkiezingen zou winnen. De Amerikaanse handtekening ontbrak onder het akkoord

De Republiek Zuid-Vietnam 1954 – 1964
De regering van Ngo Dinh Diem
Vietnam was voorlopig een verdeeld land. Het Noorden was in de handen van de communisten. Het Zuiden was een pro-westers regiem. De VS had twee mogelijkheden om het communisme tegen te houden: • Zuid-Vietnam zo pro-westers maken, dat Ho Chi Minh zou verliezen • Zorgen dat er geen verkiezingen komen
Ze kozen voor de tweede optie, omdat de eerste op korte termijn niet reëel was. In 1954 word Ngo Dinh Diem minister-president van de nieuwe republiek. Diem verklaarde in 1956 niet mee te zullen werken aan de verkiezingen, omdat Noord-Vietnam niet toestond de burger democratische rechten uit te oefenen. De VS hadden haar eerste doel bereikt. Diem opende direct de strijd.

De landbouwpolitiek en haar gevolgen
De Vietnamese industrie kwam in de problemen. Zuid-Vietnam ging van rijstexporteur naar rijstimporteur. De boeren moesten hun land teruggeven aan grootgrondbezitters. Er worden talrijke ‘zuiveringsacties’ gehouden. Vietminh strijders die in 1954 achtergebleven waren in het Zuiden, vormden de eerste guerrilla groepen. Zij werden de Vietcong genoemd. (Vietnamese communisten)

Verzet tegen Diem: Het Nationale Bevrijdingsfront (NLF) Er kwam woede tegen de regering. Diem en zijn adviseurs stichtten ‘agrovilles’, dit zijn nieuwe steden waarin boeren werden geconcentreerd en gecontroleerd. Om te verhinderen dat boeren teruggingen naar hun dorp, werden hun huizen verbrand. Dit nieuwe geweld riep meer verzet op. De geweldsspiraal kwam in beweging. In 1960 riepen verzetsstrijders op tot massaal verzet met als doel het vestigen van een democratie. In december 1960 werd het Nationale Bevrijdingsfront opgericht. Een deel van de strijders was overdag boer en ’s avonds soldaat. Zij hielden zich in het duister bezig met sabotage op de aanvoerlijn en op opslagplaatsen van het Zuid-Vietnamese legers. Tegen deze groepen trad Diem het hardst op. Dorpen, die ervan verdacht werden verzetsstrijders te herbergen, werden gebombardeerd met Napalm. Communisten en boeren namen het heft in handen. Eind 1963 kwam Diem te val door een coup van Zuid-Vietnamese generaals met stilzwijgende ineenstemming van de VS.

Een tussenbalans
In 1963 werd in Washington een balans opgemaakt van ruim acht jaar Amerikaanse bemiddeling. Het land was niet het model geworden van een staat met welvaart en democratische rechten. President Kennedy had een plan om actiever te bemiddelen en de regering van Saigon onder een sterkere voogdij te maken, verder wilde Kennedy niet gaan. Dat veranderde in 1964 bij zijn opvolgeer Johnson, het platteland moest worden veroverd.

De beslissende escalatie
Op 30 juni 1964 deden Zuid-Vietnamese commando’s een aanval op twee Noord-Vietnamese eilandjes in de Golf van Tonkin. Drie dagen later werd de Amerikaanse torpedobootjager ‘Maddox’ aangevallen door drie Noord- Vietnamese schepen, die het gebied afzochten naar vijandelijke commando’s. De ‘Maddox’ zelf liep geen beschadiging op. Twee Noord-Vietnamese schepen werden beschadigd door Amerikaanse vliegtuigen. Het derde schip werd getroffen door een voltreffer van de ‘Maddox.’ Op 7 augustus aanvaarde het Congres de ‘Tonkinresolutie’: de president mocht alle noodzakelijke maatregelen nemen om een gewapende aanval af te slaan. Het Congres gaf Johnson daarmee een vrijbrief tot verder optreden. De Sovjet Unie en China protesteerden, maar deden verder niets. De VS stond op het standpunt dat Noord-Vietnam de agressie moest stoppen, door haar infiltranten terug te roepen. In augustus 1965 ging Noord-Vietnam openlijk het NLF steunen, de oorlog kreeg nu een massaal karakter. Het conflict was de fase van de totale oorlog ingegaan.

Op weg naar een politieke oplossing
Het Vietnamese Nieuwjaarsoffensief in januari 1968 drong de VS in het defensief. Dit offensief was zorgvuldig voorbereid. De Amerikanen reageerden met onbeperkt geweld. Pas na drie weken werden Hué en Cholon heroverd. Het aantal anti-Vietnamdemonstranten nam toe. Johnson stelde zich in 1968 niet verkiesbaar. In mei 1968 begonnen de onderhandelingen in Parijs, ondertussen ging de oorlog door.

President Nixon 1968 – 1975
In 1968 volgde Nixon president Johnson op. Hij kondigde aan de Amerikaans troepen naar huis te halen, de onderhandelingen in Parijs voor te zetten, maar de oorlog te ‘vietnameren’. In feite wilde Nixon terug naar de situatie van voor 1960: Vietnam moet het zelf opknappen, met materiele steun van de VS. In maart 1970 ging Nixon over tot het vernietigen van de Noord-Vietnamese aanvoerlijn en wapendepots in het buurland Cambodja. Op 30 april 1970 vielen Amerikanen en Zuid-Vietnamese grondtroepen openlijk het neutrale Cambodja aan. Op de wat langere termijn had e aanval negatieve gevolgen. De Cambodjaanse guerrilla zag haar legers groeien. In december 1972 werd de totale luchtoorlog afgekondigd. Twaalf dagen duurden de zwaarste bombardementen uit de gehele oorlog. Pas op 13 juni 1973 kondigde Nixon het einde van alle Amerikaanse acties tegen Noord-Vietnam aan.

De laatste fase 1973 – 1975
Op 23 januari 1973 werd in Parijs een wapenstilstand gesloten. De Amerikaanse interventie was ten einde, maar de oorlog ging door. Binnen zestig dagen zouden de Amerikanen zich terugtrekken. Noord-Vietnam zou de Amerikaanse krijgsgevangenen vrij laten. Daarna zou met vreedzame middelen de hereniging met het Noorden plaatsvinden. De regering van Saigon dacht daar anders over en begon een nieuw offensief. Het resultaat was dat de communisten in 1975 heel Vietnam in handen kregen

4. Epiloog In 1997 werden de diplomatieke betrekkingen tussen de VS en de Vietnam hersteld. Vietnam had in 1975 de zware opgave om hun land weer op te bouwen, hulp kwam ui de Sovjet Unie. Het communistische bewind nationaliseerde de landbouwgrond en de bedrijven. Na de val van het communisme in de Sovjet Unie, viel de steun weg. Vietnam werd gedwongen andere hulppartners te zoeken. (China) Het zelfbeeld van de Amerikanen, een onoverwinnelijke macht te zijn, was ernstig aangetast. Niet het Sovjetcommunisme, maar de Amerikaanse bewapening werd al oorzaak gezien van het instand houden van de Koude Oorlog. De Amerikanen wilden uit overtuiging anderen de weldaden van ‘the American way of life’ opleggen. Dit motief heeft zeker in de beginfase van de Vietnamoorlog een rol gespeeld, onder andere bij de Amerikaanse adviseurs. Ook was de Amerikaanse regering ervan overtuigd dat er belangrijke belangen op het spel stonden. Onder president Reagan hervonden de VS hun zelfbewustzijn. Met het einde van de Koude Oorlog begon een fase van grote onzekerheid. Na 1990 laaide het nationalisme weer op. Europese leiders verachten, voor een blijvende vrede in Europa, veel van de Europese Unie. Ook van een uitbreiding van de Navo wordt grotere garantie voor veiligheid en vrede verwacht. Ook van een uitbreiding van de Navo wordt grotere garantie voor veiligheid en vrede verwacht. Veel politici willen een drastische hervorming van de Verenigde Naties: • Aparte Veiligheidsraad voor economische conflicten • Internationaal Gerechtshof • Een Rapid Reaction Force
De organisatie van de VN uit 1945 kan namelijk de conflicten van nu niet aan. De gedachte uit deze voortellen is dat omvangrijke conflicten, zoals wereldoorlogen, niet meer voor zullen komen. Men richt zich vooral op regionale conflicten, waarbij burgeroorlogen niet zijn uitgesloten.