Andes Gebergte

INHOUD

Klimaat
Landbouw
Flora en Fauna
Mensen
Inca’s
Bronvermelding

LANDSCHAP

* Algemeen

De bergen nemen nog steeds meer in hoogte toe. Er komen regelmatig aardbevingen en vulkaanuitbarstingen voor. Het Andesgebergte is de hoogste van de wereld, op het Himalayagebergte na. Er zijn veel besneeuwde pieken met hoogtes boven 6.700 m. Er zijn door gletsjers gevoede meren in zowel Argentinië als Chili. De hoogste bergen van de Andes liggen op de centrale en noordelijke Argentijns-Chileense grens; Aconcagua (6.960 m; de hoogste berg van de westelijke halfrond) en Tupuncato liggen daar. Andere belangrijke pieken zoals Llullaillaco flankeren de belangrijkste bergwaaier.

* Plateau’s

De westkant onderscheidt zich met de rest van het land. Dit komt door het hooggebergte, de ‘Cordillera del Andes’. Het heeft 2 tot 3 parallelle gebergtes. In het centrale en oostelijke gedeelte wisselen plateaus en vlakten elkaar af, van noord naar zuid: • De Orinocovlakte • Het plateau van Guyana • De Amazonevlakte • Het Plateau van Brazilië • De Parana-Paraguay-riviervlakte • Het Plateau van Patagonië

* Stukken

De ‘ruggengraat’ van Zuid-Amerika, het Andes gebergte loopt bijna parallel aan de Grote Oceaan, van Kaap Hoorn tot Panama. De gebergtes zijn samen 7240 km lang en heeft een gemiddelde breedte van 241 km. Na de smalle strook in Chili, vertakt het gebergte zich in Noord-Argentina, Bolivia, Peru en Colombia in smalle, naast elkaar lopende rijen. In Venezuela splitst ze zich in drieën. Hoewel Cordillera del Andes minder hoog is aan de Argentijnse kant, deelt het land de hoogste toppen met buurland Chili.

Dit zijn de volgende toppen: • Aconcagua – 6959 meter • Ojos de Salado – 6893 meter • Tupungato – 6800 meter • Mercedario – 6770 meter

* Ontstaan

De Andes werd omhoog gestuwd door de botsing van de Nacza plaat en de Zuid-Amerikaanse plaat. Dit gebeurde tijdens de ‘Alpiene Plooiingsface’, toen zijn ook de Alpen ontstaan. De Oceanische plaat glijdt onder de continentale plaat en smelt af in het magma. De gesmolten laag zorgt voor het ontstaan van de vulkanen. Door de sterke botsingen bij de platen ontstaat een plooiingsgebergte met ‘Altiplano’s’ (hooggelegen vlakten)

De vulkanen en aardbevingen zijn veroorzaakt door de bewegingen in de aardkorst. Rondom de Grote Oceaan liggen gebieden van aardbevingen, het Andes gebergte hoort hierbij. Op deze plaat randen liggen overal vulkanen, de ‘’Ring of Fire’’.

KLIMAAT

* Gebieden

Het klimaat in de Andes wordt aan de ene kant bepaald door de breedte ligging van verschillende delen, aan de andere kant door de hoogte.

In de zuidelijke Andes overheerst een koel tot koud klimaat, met zeer hoge neerslag, vooral sneeuw. Jaarlijks valt daar gemiddeld 2000-3000 mm, plaatselijk zelfs tot 7000 mm!

Het kustgebied van Noord-Chili en Peru staat onder invloed van de koude Humbold-stroom, maar er heerst een woestijnklimaat.

De westkust van Colombia ligt in het gebied van hoge neerslag. Gemiddeld 8000 – 10.000 mm.

In de tropische Andes, tussen 30° NB en 30° ZB, heerst een grote afwisseling die samen gaat met het hoogteverschil.

Indeling in hoogte

- 0 meter 26 °C - 1000 meter 22 °C - 2000 meter 18 °C - 3000 meter 12 °C - 4000 meter 6 °C - 5000 meter 0 °C

LANDBOUW

* Mensen en landbouw

De Andes Indianen zijn meestal landbouwers, die grond pachten van grootgrondbezitters of landloze dagloners. Door de uitbuiting en discriminatie leven ze heel armoedig. Veel trekken naar de grote steden om werk te zoeken. De boeren in het Andes gebied gaan in harmonie met de natuur om, alles heeft een persoonlijkheid. De mensen zijn een onderdeel van de natuur en staan er niet boven. Slechts 30% van de boeren gebruikt scheikundige middelen. Het verzorgen van de vele soorten gewassen van de natuur is dan ook een gevolg van hun manier van kijken. Minder dan 10% van de boeren koopt zaad aan en een aardappelveld bevat soms 100 verschillende soorten aardappels. Daarom worden er ook zo weinig scheikundige middelen gebruikt.

De boeren kennen alle tekens van de natuur en zo stemmen ze de zaai en de verzorging van het gewas af.

De teeltwijze hangt sterk samen met hun idee van de mensen en de natuur die samen in harmonie leven. Als de oorspronkelijke landbouwmethoden worden ingeruild voor de moderne methoden, gaat ook de kennis ervan voor een groot deel verloren.

* Grenzen

Tierra Caliente, zo word de grens tot 1000 meter hoogte genoemd. In dit gebied worden bananen, suikerriet, papaya, cacao, tabak en katoen verbouwd.

Tot 2500 m heet de zone de Tierra Templada genoemd, ook wel bekent al regenwouden. Hier word koffie, maïs, tarwe, meloenen en bonen verbouwd.

Daarna komen de mistwouden, tot 4000 m, of de Tierra Fria. Op de hoogte van 4000 m ligt ook de bomengrens, hier worden alleen harde gewassen verbouwd, zoals: gerst, tarwe en aardappelen.

In het gebied van Tierra Helada, groeit alleen nog maar gras, mos, dennen en sparren dwergwouden. Een typisch taiga gebied dus. Er wordt hier niets meer verbouwd door de mens, wel grazen er schapen. Dan begint de sneeuwgrens of Tierra Nevada. Hier groeit letterlijk niets.

* Kenmerken

De gemengde berglandbouw vinden we vooral terug in de Peruviaanse Sierra en de Boliviaanse altiplano’s. Hoe de mensen met de landbouwgrond moeten omgaan is zeer complex: er heerst een grote variatie in bodem (gemiddeld arm en veel erosie), grote hoogte verschillen, er is één nat seizoen met 150 mm in het westen tot 1000 mm in het oosten en de gemiddelde dagtemperatuur is onder de 10°C en vorst is daar heel normaal.

Andere kenmerken van de landbouw in het Andes gebied zijn:

- Overheersend inheemse bevolking. - Veel armoede. - Weinig kennisuitwisseling. - De afwezigheid van grote landbouwbedrijven, ze zijn gemiddeld kleiner dan 3 ha. Er zijn wel grote landbouwbedrijven in Latijns Amerika (rond Mexico). - De winst is laag op landbouw gebied: Aardappelen: 5-10 ton
Maïs: 1 ton
Gerst: 0,6 tot 1,2 ton
Quinoa: 0,6 tot 0,9 ton

FLORA EN FAUNA

* Fauna

In de hoogst gelegen akkers wordt aan extensieve veeteelt gedaan. Die bestaat uit schapen en Alpaca’s. Alpaca’s zijn een kleinere lama soort die een fijne wol maken. Guinese biggetjes of cavia’s worden gehouden als delicatesse. Lama’s, de grotere soort, wordt als lastdier gebruikt.

* Bodemgebruik

Wegens een schaarste van water, echter, is de landbouw moeilijk. Tabak, katoen en koffie worden gekweekt en uitgevoerd. Koper, zilver, tin, ijzer en goud worden ontgonnen en er wordt aardolie gevonden in het gebied.

* Flora

Hier is een tabelletje met de planten, grassen en bomen en de hoogte tot waar ze groeien.

- 0 m/26 °C : Tropisch regenwoud - 1000 m/22 °C : Bossavanne - 2000 m/18 °C : Loofbossen - 3000 m/12 °C : Naaldbomen - 4000 m/6 °C : Grassen - 5000 m/0 °C : Eeuwige sneeuw

MENSEN

* Algemeen volkeren

De plateaus en de valleien in Bolivia, Peru, Ecuador en Colombia zijn bevolkt sinds oude tijden. De mensen stammen af van rijke inheemse beschavingen zoals de Inca’s en Chibcha’s. Nu zijn de Quechua en de Aymara de belangrijkste stammen.

De Andes Indianen worden bij het katholieke geloof gerekend, maar hebben veel van hun eigen tradities behouden.

Hoewel er een spoorpassage door de bergen is, hangen de inwoners van de Andes niet van treinen af voor het behoud van hun economie. Bepaalde Andesgebieden hebben een toeristenhandel ontwikkeld.

* Quechua

De taal Quechua is een lid van de Quechuamaran familie, die tot de talen van de Andes indianen horen, deze lijken veel op elkaar. Quechua wordt gesproken door ongeveer 8 miljoen mensen, vooral in Peru (4,5 miljoen), Ecuador (1,5 miljoen) en Bolivia (2,9 miljoen). Quechua is de oorspronkelijke taal van de centrale Andes; het was ook de taal van de Inca beschaving in de 15e en 16e eeuw. Het wordt geschreven met
het Latijnse alfabet. Jammer genoeg neemt het aantal sprekers van het Quechua sterk af, dit komt door overheersing van het Spaans in vrijwel heel Zuid-Amerika. De naam Quechua komt van het woord Qhiswa, dat \'warme vallei\' betekent.

INCA\'S

* Inca’s

Inca’s waren indianen die het Quechua als moedertaal hadden. De Spanjaarden gebruikten de naam voor alle inwoners van het rijk. Het Inca rijk was verspreid over het noorden van Ecuador tot in Chili, met de stad Cuzco in Peru, als middelpunt. Het wegennet was ruim 16.000 km lang, met hangbruggen over rivieren.

De Inca, de vorst, stond als zoon van de Zonnegod en als ook als zijn vertegenwoordiger op aarde, aan de top van de rangorde.

* Godsdienst

De Inca’s hadden veel goden en waren erg bijgelovig. De oppergod was Viracocha, de god van de schepping. De Inca’s deden nooit iets zonder eerst via waarzeggers de geesten te raadplegen. Witte lama’s en cavia’s werden vaak als offer gebruikt, bij verschrikkelijke rampen werden ook mensen geofferd.

* Architectuur & Kunst

Hoog in het gebergte van Peru, 2500 meter boven de zeespiegel, werden deze eeuw de ruïnes van de stad Machu Picchu. De muren zijn heel precies, de blokken sluiten exact aan. Ramen en deuren werden eenvoudig afgedekt met balken. De zonnetempel was gebouwd op een platform met terrassen, en overheerste het zuidoostelijke deel van de hoofdstad Cuzco. Op de binnenplaats stonden gouden beelden van planten en lama’s.

* Regels

Er was een wettenboek, en een algemene kalender met 12 maanden, van 30 en 31 dagen. Misdaad werd streng gestraft, om vrij te komen moest je alleen je leven geven! Als je lui was, en niet wou werken, kostte dat je je hoofd. Als vrouwen iets verkeerd deden, werden ze gedood. Als je geen belasting betaalde, werd je gemarteld of verminkt, edelen werden zelfs vermoord. Misdadigers werden op een vreselijke manier geëxecuteerd, ze werden namelijk van een rots afgeduwd.

* Kleding

De kleding was gemaakt van katoen of wol. De mannen droegen een lendendoek die om hun middel hing met daarover een tuniek, die op een poncho leek en gemaakt was van alcapawol. Als het koud was, hadden ze een mantel van wol om. Aan hun voeten hadden ze sandalen en ze hadden wollen koordjes in hun haar. De vrouwen hadden een enkellange tuniek van alcapawol aan. Daarover hadden ze een omslagdoek, die op werd gehouden met een speld. Ook vrouwen hadden sandalen aan hun voeten. Hogere Inca\'s hadden dezelfde kleren aan, maar die waren van een betere kwaliteit. Ook hadden zij speciale voorwerpen zoals hoofdtooien en gouden sieraden en oorknoppen.

* Taal

De Inca’s spraken de Quechua, maar hebben nooit een schrift gekend. Ze legden informatie vast met geknoopte en gekleurde touwtjes, die quipu’s worden genoemd. De touwtjes en knopen vertegenwoordigen voorwerpen en aantallen. Boden brachten de quipu’s snel naar hun bestemming. Er zijn er niet veel over, omdat de Spanjaarden ze allemaal verwoest hebben.

* De Spanjaarden

In 1532 liep een klein Spaans zeilschip de Inca haven, Tumbes, binnen. Aan boord waren 177 man en een licht kanon. Het legertje stond onder leiding van Francisco Pizarro, hij was ‘gouverneur’ van Peru. Pizarro wilde goud en macht, en om dat te krijgen was hij tot alles bereid. Hij won een paar veldslagen en liet hoofdmannen die zich tegen hem verzetten verbranden. Atahuallpa was in die tijd de Inca (heerser) van het rijk.

Pizarro legde een hinderlaag, verscholen zich en wachtte tot de heerser op het grote plein was. Een Spaanse priester die bij Pizarro hoorde, begon tegen Atahuallpa te preken uit zijn bijbel. Hij had nog nooit een boek gezien en smeet het op de grond. Pizarro gaf het teken en viel aan. De Spanjaarden maaide de lijfwachten neer met stalen wapens, terwijl die probeerde hun vorst met hun blote handen te verdedigen. Pizarro nam Atahuallpa zelf gevangen.

Dit was het einde van het Inca rijk.

BRONVERMELDING

http://www.wikipedia.com
http://users.telenet.be/geowisvlio/Andes/Andes.htm

Terugblik: Beschaving van Peru; voor 1535, Hazel Mary Martell
Oude beschavingen: Inca’s; heersers over leven en dood, onbekend
De Inka’s, Tim Wood
De Inka’s, Stingl
Piramiden: Toen en nu, Anne Miljard
Encyclopedie elsevier: nr 8, onbekend
Encarta encyclopedie, n.v.t