Dekolonisatie en Koude oorlog in Vietnam

Examenkatern Vietnam 5 Havo

Hoofdvraag Waarom liet de Vietnamoorlog diepe sporen na in de Amerikaanse samenleving? Waarom gingen de VS over tot militair ingrijpen in Vietnam?

Aan het einde van WOII -> nieuwe tegenstelling
USSR VS -communisme -kapitalisme -staatsplanning -vrij ondernemerschap -dictatuur -democratie -overheid in handen van de staat -weinig overheidsingrijpen

Er bestaat een enorm wantrouwen tussen deze twee supermachten. De VS hanteert de containmentpolitiek = het indammen van het Sovjetgevaar
2 elementen van de containmentpolitiek • Marshall-hulp (= financiële hulp voor wederopbouw) • Truman-doctrine (= militaire en politieke hulp) De containmentpolitiek (bedacht door George Kennan) was gebaseerd op de overtuiging dat het communisme en de vrije wereld waren verwikkeld in de strijd om de wereldheerschappij.

Aanleiding voor de containmentpolitiek -> USSR zette Griekenland en Turkije onder druk. De VS wilde dmv de containmentpolitiek voorkomen dat zowat de halve wereld communistisch werd.

Wantrouwen tussen de VS en de Ussr leidde tot een wapenwedloop -> conventionele wapens + kernwapens (vanaf 1949)

1953 Stalin overlijdt. De USSR ziet dat het de VS militair niet kan overtreffen. Daarom voert Stalins opvolger Chroestsjov een politiek van vreedzame coëxistentie = we zullen ze economisch voorbijstreven, dan stort het kapitalisme vanzelf in elkaar.

In Europa stonden 2 machtige blokken tegenover elkaar. Gevolg -> er kwam geen oorlog -> men probeerde de macht buiten Europa uit te breiden -> strijd om macht in Azië en Afrika. Echter, veel nationalisme in de koloniën leidde tot dekolonisatie. Het Oostblok probeerde invloed te krijgen op de nieuwe onafhankelijke staten.

Houding VS 2 kanten • Dekolonisatie steunen (ze waren zelf ook kolonie geweest) • Communisme bestrijden

Voorbeeld: Indonesië (kolonie NL) -> wilde dekoloniseren olv Soekarno
VS wilden hen steunen maar dan moesten ze het kapitalistische systeem behouden. Vietnam Wilde dekolonisatie (Ho Chi Minh) maar VS wisten dat Ho een
communist was. VS keerde zich tegen hen en steunde Frankijk. 1949 -> USSR krijgt Atoombom, China wordt communistisch olv Mao -> schok bij Amerikanen -> containment

1950 -> N-Korea valt Z-Korea binnen: heel Korea communistisch

VS: ,,USSR en China zijn twee handen op één buik’’ USSR -> bemoeit zich met Europa
China -> bemoeit zich met Azië

H2 Indo-China (Vietnam, Laos en Cambodja) was een kolonie van Frankrijk. Wat haddende Fransen in Indo-China te zoeken? • Macht: sterkere positie in de Europese concurrentiestrijd als het gaat om koloniën • Economisch: afzetmarkt én grondstoffenleverancier (voedsel en rubber) Fransen gedroegen zich arrogant ->bevolking wilde de Fransen niet meer. Ho Chi Minh zag een kans op onafhankelijkheid toen Japan de macht overnam. Ho hoopte op steun VS. Maar Amerika wist dat Ho een communist was. 1941 Japan is de baas in Vietnam -> Ho komt met eigen bevrijdingsleger, de Vietminh (olv Vo Nguyen Giap) Eerst een nationale revolutie, daarna een communistische. Tot 1950 kreeg Vietnam geen hulp van Sovjet-Unie en China

1954 Dien Bien Phu: een Frans fort om Vietminh-infiltratie tegen te gaan. Fort wordt door de Vietminh veroverd. Vietminh kon winnen door de door hun gebruikte guerrillatactiek. Fransen willen niet meer vechten
Akkoord van Genéve (1954) • Vietnam in twee delen: N-Vietnam communistisch en Z-Vietnam kapitalistisch • Beide delen neutraal • Over 2 jaar verkiezingen voor heel Vietnam

Hoe keken beide partijen hier tegenaan? -Vietminh was blij. Er komen verkiezingen en die gaan ze winnen. -VS was blij dat ZV nog kapitalischtisch bleef.

NV -> communisme -landbouwhervorming: rijken grond onteigenen, armen kregen grond -industrie: weinig technici, chinezen vulden tekorten aan. ZV -> kapitalisme met miljardensteun VS
Er werd een marionet aangesteld: Diem(president Vietnam ’55-‘63) -RK bedoordelen -communisten uitroeien -boeddhisten afknijpen -nepotisme

H3 NV wil ‘externe revolutie’= een communistische opstand in ZV
Ho Chi Minh route = honderden km lang stelsel van paden door jungle van Laos/Cambodja
Doel: wapens en infiltranten smokkelen van NV naar ZV
Vietcong = de gewapende tak van het in 1960 opgerichte ZV-volksbevrijdingsfront. Vietcong had een breed karakter, communisme niet op de voorgrond.

-> de Vietcong werd een groot succes. Men was Diem zat. Reactie van Diem -> versterkte dorpen (strategic hamlets) Boeren werden daarheen gebracht, boeddhisten ontevreden
Boeren moesten veel betalen voor nieuwe woningen
Boeren werden gecontroleerd (prikkeldraad om het dorp)

Vietcong groeit, president Kennedy(VS) wil van Diem af, accepteert een staatsgreep, Diem overlijdt, nog veel grotere chaos(‘63), drie weken later wordt Kennedy zelf vermoordt.

Kennedy stuurde adviseurs, Johnson liet de boel escaleren gaat er harder tegenaan. Halverwege 1964 was de situatie ernstig. De Vietcong had de helft van het platte land in handen en dienstplichtigen van het Zuid-Vietnamese leger (olv van de VS) deserteerden massaal. Als de VS niet ingreep was binnen 3 maanden Saigon in communistische handen. President Johnson had drie mogelijkheden • Atoombom erop? Kon niet want USSR had ze ook • Terugtrekken? Kon niet, dan werd de VS ongeloofwaardig • Bombarderen, soldaten sturen enz.? Echter, dat was heel duur. Zijn dilemma: hij wilde de Vietcong tegenhouden en tegelijk de Great Society (programma voor de armen) doorvoeren. Maar had te weinig geld, dus stuurde hij net genoeg om niet te verliezen.

1964: Tonkin-incident -> volgens de VS werd er een Amerikaans schip aangevallen door NV-torpedojagers. Dit was de aanleiding voor de Tonkinresolutie -> Johnson kreeg van het Amerikaanse Congres toestemming om er vol tegenaan te gaan.

1965: Vietcong valt de Amerikaanse luchtmachtbasis Pleiku aan. VS komen met Operatie Rolling Thunder -> NV systematisch bombarderen

VS wilden zo min mogelijk eigen slachtoffers, en geen oorlog met China
China wilde geen invasie NV en buurlanden, geen bombardementen op Hanoi + havensteden

Wat deden de VS dan? -> Limited War (beperkte oorlog) • ZV (Vietcong) volledig plat gooien, NV ook grotendeels • Gebruik van Agent Orange (gif, ontbladeringsmiddel) in ZV

Vietcong werd wat teruggedrongen. Het ZV-bevrijdingsleger kreeg weer een onbetwiste leider: Generaal Thieu (opvolger Diem)

Korea was een gevolg van de Koude-oorlog communisten -> kapitalisten
Gold ook voor Vietnam (comm Noorden, kapitalistische Zuiden)

H4 VS dachten dat ze bijna gewonnen hadden. Toen kwam Tet (traditionele Vietnamese Nieuwjaar). Vietcong bereidde één grote aanval voor op alle steden van Vietnam tegelijk, bv in Saigon op de Amerikaanse ambassade -> Tet-offensief: Aanvankelijk was de Vietcong-aanval succesvol, maar Amerikanen kwamen met een enorme vuurkracht -> Vietcong uit de steden verdreven -> grote militaire overwinning voor de VS maar het is een enorme psychologische nederlaag

Johnson liet (na het Tet-offensief) weten niet-herkiesbaar te zijn. De Republikein Nixon werd de nieuwe president vd VS. Nixon stond bekend als een onbuigzame anti-communist. Hij hield vast aan de dominotheorie (= de angst dat na een communistische overwinning in een bepaald gebied ook omliggende gebieden in communistische handen zouden vallen)

Nixon pleitte voor ‘eervolle vrede’. Hij wilde dit bereiken door de oorlog te Vietnamiseren -> enorme bombardementen (Ho-Chi-Minh route plat bombarderen)

Johnson hield China rustig, Nixon voerde de druk op. • Hij viel Laos en Cambodja aan en bombardeerde NV • Hij papte aan met USSR en China, maar dat mislukte

Door Vietnamisering kon hij toch het aantal Amerikaanse soldaten verminderen. Moeizame besprekingen tussen NV-ZV-VS afgewisseld door zware bombardementen
1973 -> Vredesakkoord, Amerikaanse soldaten vertrekken

Thieu krijgt Amerikaans materieel. Burgeroorlog laaide weer op. Vietcong tegen regering ZV. 1975 -> ZV wordt veroverd door NV. Saigon heet voortaan Ho-Chi-Minh Stad

Waardoor wonnen de N-Vietnamezen(communisten)? • Guerillatactiek • Machtige vrienden (USSR en China stuurden wapens) • Limited War: VS wilde geen oorlog met USSR en China • Problemen tussen Amerikaanse regering en het thuisfront

Protestbeweging: -jongeren in de jaren’60 verwierpen het gezag en omarmden het
communisme (che Guevara) -.jongeren demonsteren-> verdween toen studenten afstel kregen van dienst
Televisie: -aanvankelijk volgzaam, tot Tet-offensief. Toen zagen ze de rotte plekken zoals
generaal Loan doodt een Vietcong-strijder, Amerikaans ambassade bestormd. Daarna steeds negatiever…

Tweespalt in de politiek • Oorlog voortzetten? (haviken) • Vrede? (duiven)

Aanvankelijk volgde men de president, vooral de Democraten want Johnson was Democraat. Er kwam steeds meer kritiek: Senator William Fullbright kreeg door dat Johnson loog over de begroting -> hoorzittingen: de smerige waarheid komt boven tafel

1973 -> Congres neemt de War Powers Act aan = president moet toestemming vragen aan het Congres voor het sturen van troepen

H5 De oorlog in Vietnam had invloed op: -> NV: -bombardementen (leven en schuilen in tunnels, ouderen en kinderen evacueren) -dienstplicht (chinezen en kinderen deden het werk) -voedselproductie stagneert (het comm. systeem zorgde voor goede distributie) -> ZV: -burgeroorlog (velen vluchten naar stad, of wachten op Amerikanen, of zaten in
ZV leger) -agent orange

Het waren twee gescheiden werelden
NV -> achterlijk, agrarisch
ZV -> tamelijk modern, met veel steun VS

De VS hadden 1,6 miljoen soldaten in Vietnam. Driekwart van de soldaten kwam uit lagere sociale milieus. De soldaten noemden de Vietcong ‘Charly’. Charly zorgde voor ondraaglijke spanning en gekmakende angst. De uitzichtloosheid van de oorlog tastte het moreel aan. Frustratie leidde tot racistische incidenten, en in de laatste oorlogsjaren ook tot massale desertie. Het slechte moreel werkte oorlogsmisdaden in de hand
Vb het dorp My Lai -> een Amerikaanse legereenheid vermoorde tijdens het Tet-offensief
300 ongewapende burgers waarvan een groot deel vrouwen en kinderen

Vietnamsyndroom = de combinatie van fysieke en psygische problemen waarmee veel
Vietnamveteranen kampen
Sommige veteranen pleegden zelfmoord, anderen belandden in psychiatrische klinieken

Rond 1945 -> Amerika is het land van vrijheid, democratie en rijkdom
Rond 1975 • ging men in bijv Europa demonstreren tegen de VS • Economisch ging de VS achteruit: in 1971 werden andere munten losgekoppeld van de dollar • Dollar begint vrije val, gevolg: geen geld meer voor Great Society • Verdeeldheid in de VS zelf (veteranen, president -> vredesdemonstranten, congresleden)

Congres nam de War Powers Act aan. Vertrouwen in de politiek was weg. Johnson had gelogen, Nixon ook. Bleek uit de Pentagon Papers (geheim onderzoek van de regering) Gevolg -> Nixon trad af na het Watergate-schandaal(tegenstanders bij democratische verkiezingen bespioneerd) -> bij de volgende verkiezingen won Jimmy Carter, een outsider. Het nationale zelfvertrouwen was weg. Kortom, een nationaal trauma

Vietnam na de oorlog • Enorme verwoestingen (infrastructuur, fabrieken en steden) • Amerikanen geven geen financiële steun meer • Z-Vietnam moest worden heropgevoed
Communisme moest worden aangeleerd, velen verdwenen in heropvoedingskampen

Na een paar jaar (1978) viel Vietnam Cambodja binnen en verdreef het moorddadige Rode Khmer-bewind
China (bondgenoot van de Rode Khmer) valt Vietnam binnen
Chinezen werden eruit gegooid, Vietnam zoekt toenadering VS
VS stopt handelsboycot en beginnen betere betrekkingen

Vietnam stapt economisch over op een kapitalistisch systeem. De politiek bleef in handen van de communisten. De tegenstanders van dat systeem waren allang per boot gevlucht (bootvluchtelingen)