Tweede fase

In 1998 werd de tweede fase ingevoerd op alle middelbare scholen in de bovenbouw van havo en vwo in Nederland. Het doel van de tweede fase was om de aansluiting tussen de bovenbouw en het hoger onderwijs zoals universiteiten en HBO scholen te verbeteren. Nu moest je, in plaats van een vrije pakketkeuze, in een keer gaan kiezen uit vier verschillende profielen. Een ander omstreden verandering was de komst van het studiehuis. De theorie was mooi, in dit studiehuis zouden leerlingen hun eigen studieplannen maken en meer zelfstandig in groepjes opdrachten uitvoeren, maar in de praktijk liep het anders. Na acht jaar geeft de overhead eindelijk toe dat de tweede fase een groot fiasco is, daarom wil ik dat de tweede fase afgeschaft word.

Mijn eerste argument voor de afschaffing van de tweede fase is het feit dat men te veel gaat vertrouwen op de zelfstandigheid van de leerlingen, want de meeste leerlingen in de tweede fase zijn pubers en hebben, volgens hunzelf athans, wel wat beters te doen, zoals uitgaan, vriendjes/vriendinnetjes etc. Neem nu het fenomeen “de praktische opdracht” als voorbeeld (tegelijk met de tweede fase ingevoerd). Een praktische opdracht is een opdracht die bijna geheel door de leerling(en) zelf wordt uitgevoerd, maar waar je wel ruim een paar maanden voor de tijd krijgt. Het gevolg is dat vijfenzeventig procent van de leerlingen denkt ‘oh, dat duurt nog wel even’, waardoor er uiteindelijk, wanneer het werkstuk dan ingeleverd moet worden, er snel iets van internet wordt gehaald. Niet bepaald leerzaam, dacht ik zo.

Ook is ook de werkdruk van de docenten enorm gestegen. Door de invoer van de tweede fase en doordat steeds meer vakken gezamelijke projecten hebben moeten ze steeds meer gaan vergaderen met andere docenten. De klassen worden ook steeds groter en doordat er een lerarenterort is, krijgen de leraren er ook vaak nog extra klassen bij. Ook de rol van de docent is sinds de tweede fase erg verandert. Eerst was het de bedoeling dat elke docent zich op zijn of haar vak concentreerde en zo zoveel mogelijk kennis over te dragen aan de leerlingen. Nu lijkt het er meer op dat elke leraar een soort coach is die de leerlingen ook in andere dingen dan alleen het eigen vak moet begeleiden. Door al deze veranderingen kan het zo zijn dat veel leraren stress krijgen en dat niet alle leerstof behandeld wordt.

Het profiel zelf is ook een veelbesproken onderwerp. Doordat leerlingen nu een profiel met vastgestelde vakken moeten kiezen, krijgen ze vaak twee of drie vakken die ze eigenlijk helemaal niet willen of waar ze eigenlijk gewoon niks aan hebben. Natuurlijk zijn deze profielen wel zorvuldig in elkaar gezet, maar het is gewoon jammer dat je niet zelf meer kan bepalen in welke vakken je eindexamen doet.

Bovendien hebben de leerlingen in de 2e fase te veel vakken. Het aantal vakken is van 7 naar minimaal 12 gegaan. Er kan niet diep genoeg op de vakken worden ingegaan. Dit heeft tot gevolg dat de leerlingen het overzicht kwijt raken als ze voor 12 vakken huiswerk moeten maken, PO’s moeten inleveren en ook nog moeten leren voor de schoolexamens. Het doel van de hoeveelheid vakken is dat je je op een groter vlak ontwikkelt, terwijl iedereen weet dat dit niet zo is, omdat je vooral door tijdtekort, slechts de basiskennis van de vakken meekrijgt. Ik vind dat het efficiënter is om minder vakken grondig te behandelen en goed te leren dan dat er veel vakken heel oppervlakkig worden behandeld. Doordat je zoveel vakken hebt, krijg je vaak alleen de basiskennis van die vakken en dus geen verdieping daarop. Waarom is het dan nuttig dat ik vakken als ANW, CKV en KCV volg?

De doorstroom en eindexamenresultaten van de eerste leerlingen die met de tweede fase te maken hebben gekregen waren goed, zelfs beter dan de resultaten van de oude leermethode. Hierdoor begon het er op te lijken, dat de tweede fase een goed idee was, in theorie en in de praktijk. Dit kwam vooral doordat de leerlingen en leraren de eerste paar jaar extra hun best hebben gedaan. Dit is te zien aan de resultaten van nu. Het gaat steeds slechter en steeds meer mensen blijven zitten.

Mijn conclusie is dat de tweede fase totaal mislukt is. In het begin bleek het nog even goed te gaan, maar het blijft gewoon een feit dat het veel te zwaar is voor 16/17-jarigen om met zoveel zelfstandigheid om te gaan. Eigenlijk zou alles weer terug naar het oude moeten gaan en dan stapje voor stapje dingen laten veranderen. Maar ja, omdat de regering niet wil erkennen dat het de fout is ingegaan bij de tweede fase, hoeven we dat voorlopig nog niet te verwachten.