Cooperatie Primera

Inleiding

In de jaren ’70 en ’80 kende de tabakshandel een dip, dit kwam omdat de markt veranderde. Zo was de verkoop van tabak niet langer voorbehouden aan de tabakswinkels. Ook was het niet meer nodig een tabaksvergunning te hebben om het te verkopen. Hierdoor konden kleine tabakswinkels het hoofd niet boven water houden en gingen veel tabakswinkels dus dicht. Voor andere bedrijven, zoals de supermarkten, benzinestations en de horeca was dit het moment om in te stappen. En daarom boden ze na de afschaffing van de tabaksvergunning ook tabaksartikelen aan. Begin 1990 staken een aantal winkeliers en de tabaksindustrie de hoofden bijeen, om het tij in de tabakshandel te keren. Er werd dan ook gezocht naar een nieuw verkoopconcept, om tabakswinkels een nieuw imago te geven. Daarbij werd ook gekeken welke branchevreemde producten nog meer konden worden verkocht, hierbij moet je denken aan tijdschriften, wenskaarten, krasloten, staatsloten etc. De toenmalige sigaretten fabrikant Rothmans (nu Britisch American Tobacco) die onder andere de merken voert zoals Caballero en Barclay, kerftabaksfabrikant Niemeyer (nu ook onderdeel van Britisch American Tobacco) die bekent is van de Samson en Javaanse jongens, en sigarenfabrikant Agio besloten tot oprichting van de verkoopformule: Primera. Deze 3 fabrikanten stopten veel geld in het oprichten van deze formule. Er werd gekozen voor een Coöperatie. Wel werd besloten dat 40% van de aandelen bij de industrie bleef en dat 60% van de aandelen werd toegewezen aan de winkeliers. Deze verhouding is tot op heden ongewijzigd gebleven. Waren er in het oprichtingsjaar 1991 nog slechts 8 leden, nu 15 jaar later zijn dit er ruim 350. Hiermee is Primera nummer 12 in de lijst grootste winkelketens in Nederland. Op het gebied van de gemakswinkels is Primera de marktleider in Nederland.

Waarom is voor een Coöperatie gekozen?

Om deze vraag goed uit te leggen, zal ik eerst vertellen wat een Coöperatie nu eigenlijk precies inhoud. Het Nederlandse vennootschapsrecht kent verschillende varianten van de Coöperatie. Deze vennootschapsvorm is een bijzondere variant op de vereniging, waarbij de samenwerkingsgedachte in de handel voorop staat. Men kan gezamenlijk aankopen doen en dus ook gezamenlijk verkopen. Oorspronkelijk bevatte de coöperatieve gedachte ook het principe van “één persoon, één stem”. In dat geval heeft elk lid een gelijke stem, ongeacht de inbreng die is verbonden aan het aantal aandelen. De coöperatie is een vereniging die opkomt voor de materiële belangen van haar leden, door overeenkomsten met hun af te sluiten. Ook mag bij de coöperatie winst worden uitgekeerd aan de leden. Er zijn drie soorten coöperaties.

-Bedrijfscoöperaties, hierbij zorgen de winkeliers voor de verkoop van de diverse artikelen. En zorgt de coöperatie voor het verspreiden en drukken van de folders, het maken van reclame en de inkopen van de centrale producten. -Een andere vorm zijn de Consumentencoöperaties, hier kopen de leden goederen van de coöperatie. De coöperatie heeft deze goederen voor de leden gezamenlijk ingekocht. -De laatste vorm is de Producten- of dienstencoöperatie, waarbij de leden tegelijkertijd werknemer zijn van de coöperatie.

Een coöperatie moet minimaal door twee personen worden opgericht. De notaris moet hiervoor een akte opmaken. Ook word de coöperatie ingeschreven in het handelsregister. Iedere coöperatie is verplicht om de jaarverslagen op te stellen en deze openbaar te maken bij de kamer van koophandel (KvK). Omdat de coöperatie een rechtspersoon is, is zij dan ook zelf aansprakelijk voor haar handelingen. Als de coöperatie wordt ontbonden, zijn de leden ieder voor een gelijk deel aansprakelijk voor de tekorten van de coöperatie. Er kan van deze wettelijke aansprakelijkheid worden afgeweken door in de statuten de aansprakelijkheid van de leden te beperken of uit te sluiten. De coöperatie met beperkte aansprakelijkheid (ook wel Coöp. BA genoemd), beperkt de aansprakelijkheid tot een bepaald maximum. Bij de coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid (UA), is er geen verhaalsrecht op de leden. Over de winst van de coöperatie, wordt vennootschapsbelasting geheven.

Primera is een formule die opgericht is door grote tabaksfabrikanten (Niemeyer (nu BAT), Agio en Rothmans (nu BAT)). De reden dat Primera voor een coöperatie koos, was dat zij graag een formule wilde opzetten die de tabaksindustrie zou redden. Alleen vanuit mededinging was het niet toegestaan om een andere rechtsvorm te kiezen dan de Coöperatie. Dit omdat anders de invloed van de tabaksindustrie op de detailhandel te groot zou zijn. Britisch American Tabacco en Agio hebben nu dan ook een minderheidsbelang in de coöperatie. Ook was de missie van de organisatie om de belangen van haar leden te behartigen, dit is in een coöperatie het best te waarborgen en te realiseren. Je bent als coöperatie ook erg krachtig want “samen ben je sterk”. De coöperatie gaf de terughoudende leden, die samenwerken niet zagen zitten de beste garantie van het zelfstandigheidgevoel. Want de leden hebben de meerderheid van de aandelen en daarmee de meerderheid in de Algemene Ledenvergadering, de leden zijn dan ook de baas.

Wat is de structuur van Primera?

Coöperatie Primera die in maart 1991 is opgericht, is een formule die de tabakshandel weer een positieve draai heeft gegeven. De organisatie van Primera heeft een democratische bestuursvorm en garandeert maximale inspraak voor de leden. Via de Algemene Ledenvergadering kan iedereen meebeslissen in het te voeren beleid. Tevens benoemt de Algemene Ledenvergadering het bestuur van de Coöperatie. Daarnaast zijn er verschillende werkgroepen waar leden zitting in hebben, zoals de winkeliercommissie en de assortimentscommissies. Deze commissies bestaan uit winkeliers en de assortimentsmanager waardoor er ook door de winkelvloer invloed word uitgeoefend op het assortiment. De winkelier is degene die het meeste contact heeft met de consument. Voor het uitvoeren van het beleid heeft het bestuur een professioneel management benoemd dat bovendien is belast met de dagelijkse leiding van Primera. Het belangrijkste gezicht van dit management is de directeur, zijn taken binnen het bedrijf zijn het in de gaten houden van de gehele coöperatie. Specifiek houd hij de formulemanager, de office manager en de financieelmanager het meest in de gaten. Verdere functies van de directeur, zijn contacten houden met de gemeenschappelijke leveranciers, contact houden met de industrie en het bepalen van nieuwe strategieën. Uiteraard voert hij ook gesprekken met het bestuur van Primera.

Onder de directeur staat de formulemanager, ook hij is onderdeel van het management. De formulemanager zorgt ervoor dat de Sr. districtsmanager, marketingmanager, assortimentsmanager en de projectcoördinator hun werk goed doen. Een andere taak binnen zijn functie is het in de gaten houden van de formule, hij bekijkt dan of alles wat verandert wel binnen de formule past. De formule in cijfers zetten en het bijhouden van marktaandelen in de eigen formule en het bijhouden van de marktaandelen van de concurrenten behoort ook tot zijn taken. Buiten het bestuur vallen weer andere managers en medewerkers van Primera.

De marketingmanager, hij staat onder leiding van het bestuur. Zelf houdt hij toezicht op de commercieel manager en de magazijnmedewerker. De belangrijkste taak van de marketingmanager is het ontwerpen van de folders, helpen bij het maken van de commercials, coördineren van het Primera- promotie team en nog veel meer dingen om iedereen te laten weten wie en wat Primera is.

Dan heb je ook de Assortimentsmanager, hij geeft leiding aan de winkeliercommissie, ook bepaalt hij welke artikelen in de folder komen en met welke producten Primera iets kan doen voorbeelden zijn bijvoorbeeld speciale acties rondom bepaalde feesten. Verder houd hij contact met de leveranciers in diverse assortimentsgroepen (De Vries en Betapress).

Er is ook een projectcoördinator, dit is een aparte tak binnen Primera. De projectcoördinator verzorgt het winkelinterieur, ontwerpt inrichtingen, tekent nieuwe ontwerpen uit, en begeleid de projectleiders. Ook is hij betrokken bij de ombouw en nieuwbouw van de verschillende winkels.

Een van de managers die je niet kunt missen in een goede organisatie is de man van de financiën. Ook deze is aanwezig bij Primera, hij zorgt dat de financiële kant van de coöperatie in orde is. Bij een organisatie met 350 winkels en een omzet van 370 miljoen is een strak financieel beleid zeer belangrijk.

De office manager is ook niet te missen binnen de Coöperatie, zij houdt toezicht op de office medewerkers. Verder houdt ze zich bezig met de dagelijkse kantoor werkzaamheden. En houdt ze contact met de winkeliers. Ook als je Primera nodig hebt is zij de 1e lijn waar je contact mee krijgt.

De Senior districtmanager heeft de taken om de districtmanagers goed in te plannen en goed te coördineren. Zelf bezoekt hij ook verschillende winkels. In de buitendienst van Primera werken ook de districtmanagers. Per district onderhoudt hij het contact met de winkels en is het directe aanspreekpunt voor de winkels. De districtmanager signaleren problemen bij de winkels en zorgen ervoor dat deze door het hoofdkantoor kan worden opgelost soms zijn de problemen individueel maar vaak ook collectief.

Als laatste manager is er de manager automatisering, hij houdt contact met de automatiserings bedrijven. Verder verzorgt hij de inkopen van nieuwe systemen .Inventariseert behoeftes die bestaan bij de winkels en gaat hij winkels voorzien van informatie op allerlei gebieden .Ook zorgt hij dat de automatiseringscoördinator goed zijn werk kan doen.

Hoe gaat Primera om met de automatisering?

Primera is een onderneming die sinds 2001 is gaan automatiseren. Wat houdt deze automatisering in? De winkels zijn voorzien van scankassa’s met daaraan gekoppeld een database die alle prijswijzigingen bijhoudt automatisch bestellingen doet en de voorraad op peil houdt. Zo is het jaar 2004 afgesloten met 153 geautomatiseerde Primera winkels. En is dus nu bijna de helft van de Primera winkels inmiddels geautomatiseerd (49,8%). In 2005 zijn alle nieuwe winkels ook meteen geautomatiseerd. Zo is 2005 afgesloten met 60% geautomatiseerde winkels, dit is een stijging van 10%. In 2007 wil Primera dat iedereen geautomatiseerd is. 2006 is het jaar waarin de eerste systemen zijn afgeschreven en tevens verouderd zijn. Nieuwe technieken en inzichten zorgen ervoor dat een volledig nieuw automatiseringssysteem wordt ingevoerd Dit nieuwe systeem is voordeliger voor de winkelier, en ook voor het hoofdkantoor. Ook is dit systeem veel sneller en makkelijker en gaat veel verder dan alleen een kassasysteem. Het nieuwe systeem is ontwikkeld door Valk Software B.V. dit systeem gaat gebruik maken van een VPN netwerk .VPN betekent Virtual Privat Network een afgeschermd netwerk welke alleen voor Primera is opgezet. Dit netwerk maakt gebruik van een zeer snelle adsl kabel, op deze lijn zullen ook alle lijnen die nu nog gesplitst zijn bijeen worden gevoegd op een kabel. Dit houdt in dat spraak en data via 1 lijn de winkel binnenkomt. Het wordt hierdoor mogelijk zeer veel kosten te besparen. Automatiseren moet niet gebeuren omdat dit een trend is. Automatiseren doe je om kosten te besparen of ander financieel voordeel er mee te behalen valt. In de huidige situatie staat de toonbank vol met apparatuur, zoals pin, e-vouching, telefoon en fax .Door nieuwe technieken verdwijnen de meeste apparaten .Het grootste voordeel wat hiermee behaald wordt is een financiële besparing doordat minder datalijnen gehuurd moeten worden en minder onderhoud op de apparatuur betaald moet worden omdat systemen geïntegreerd worden. Reclame in de winkels gaat ook via het netwerk op LCD schermen komen. Actuele reclame centraal geregeld zal bij de consument verfrissend overkomen, en is voor de leveranciers/fabrikanten snel aan te passen en voordeliger, omdat drukwerkkosten en porti bespaard wordt. Binnen de organisatie zal dit nieuwe netwerk een besparing opleveren van meer dan e 80.000 aan telefoonkosten en meer dan e 120.000 aan porto kosten. Een groot deel van deze besparing kan worden gebruikt voor marketing om Primera als formule onder de aandacht te brengen bij de consument. Naamsbekendheid is voor elke formule zeer belangrijk en binnen de organisatie wordt hier ook nauwlettend opgelet of deze verbeterd. Om deze te meten wordt onder andere jaarlijks meegedaan met het logo spel in december in de Telegraaf.

Hoe staat Primera in de markt?

Op dit moment is Primera marktleider op het gebied van de gemakswinkels, de grote concurrenten zoals Bruna, Milo en Zigger blijven ver achter. Vanwege het marktleiderschap bij de gemakswinkels, is Primera ook in de assortimentsgroepen sigaren en kansspelen( lotto/staatsloterij en krasloten) marktleider op de Nederlandse markt. De naamsbekendheid van de formule is in 15 jaar naar 74% gestegen, vergeleken met een formule als Bruna met 370 winkels, welke al 138 jaar bestaat is dit zeer goed. Nieuwe artikelen of assortiment groepen worden eerst in een aantal testwinkels uitgezet

Bedreiging in de markt is op dit moment voornamelijk de tabakswet. De tabakswet maakt reclame voor tabak praktisch onmogelijk. Ook uitbreiding van assortiment wordt hierdoor beperkt. De voedsel en warenautoriteit (VWA) is zeer kritisch op allerlei uitingen binnen de winkels .Voor een uitgebreid rapport van de VWA verwijs ik u naar de site van de NSO. (www.tabaksdetailhandel.nl)

Tijdens mijn bezoek aan de Primera Rayonbijeenkomst Midden Nederland, ben ik op zoek gegaan naar de mening van de Primera winkeliers en de mening van de Districtmanagers. Ik wilde namelijk graag weten wat zij vinden van Primera. Ik heb voor het begin van de vergadering eerst willekeurig een aantal winkeliers gesproken en de volgende vragen gesteld: 1. Vindt u het Primera concept op dit moment een goed verkoopconcept? 2. Vindt u dat dit concept ook geschikt is voor de toekomst? Zo ja/nee waarom? 3. Wat vindt u de sterke en zwakke punten van Primera?

Uit de tabellen blijkt dan ook dat een ruime meerderheid Primera op dit moment een goed verkoopconcept vindt. En dat maar een klein aantal zijn twijfels heeft aan het concept. Ze vinden het op dit moment een goed verkoop concept, omdat de naamsbekendheid steeds beter wordt en een betere naamsbekendheid geeft meer omzet. Ook de samenwerking met het hoofdkantoor wordt als heel goed beoordeeld. Maar uit deze tabellen blijkt ook dat de meningen verdeeld zijn over de vraag of Primera geschikt is voor de toekomst. Dit komt omdat je als Primera lid erg afhankelijk bent van de tabaksindustrie, en juist deze markt heeft reeds aangekondigd erg in te gaan krimpen. Dit vanwege de accijns die weer omhoog gaat. Een punt van aandacht is dan ook inspelen op nieuwe ontwikkelingen in de markt. De organisatie is dan ook nu volop met testen bezig binnen een aantal winkels met nieuwe producten. Een van de pilots is het invoeren van een boekenassortiment. De eerste resultaten zijn op dit moment zeer gunstig. Een 2e pilot is de uitzet van cadeau artikelen in een strak verkoopconcept. De motivatie van deze artikelen is dat dit een verlengstuk is van de wenskaart. De wenskaart in Nederland wordt steeds meer een product die als een cadeau wordt gezien. Hallmark, vaste leverancier van de formule en marktleider op het gebied van wenskaarten is zich hier ook terdege van bewust en ontwikkeld steeds meer kaarten met extra’s.

Na de vergadering ben ik gaan praten met verschillende Districtmanagers. Aan hen heb ik ook dezelfde vragen gesteld als aan de winkeliers. Om erachter te komen wat zij vinden van Primera.

Hoe gaat Primera om met het marketingbeleid?

Primera is een onderneming die veel gebruik maakt van de marketingmogelijkheden. Deze middelen moeten zorgen voor het behalen van de doelstellingen
De inspanningen van Primera beginnen haar vruchten af te werpen. Inmiddels heeft Primera 23% spontane naamsbekendheid (mond op mond reclame) en 51% geholpen naamsbekendheid (gebruik van folders, tv en radiocommercials en Internet). Dit betekent dat 1 op de 4 consumenten direct aan Primera denkt als er naar winkels met tabak, wenskaarten, kansspelen en tijdschriften word gevraagd. Naast de bekendheid wordt er ook gevraagd waar men Primera van kent. Uiteraard kennen de meeste mensen Primera van de winkel zelf, 63%. Naast de winkel kent men Primera vooral van de radio 21%, tv 17% en de folder 13%. Opvallend is de sterke groei in de doelgroep van 18 jaar tot en met 24 jaar. In deze groep is er 86% geholpen naamsbekendheid en 46% spontane naamsbekendheid. Naast de bekendheid van Primera is het creëren van merkenvoorkeur een belangrijk doel. Primera bevindt zich in een stadium dat dit belangrijker gaat worden. Hierbij valt te denken aan de ontwikkeling van eigen merken en de rol van het Primera spaarsysteem. Zoals ik net al schreef maakt Primera veel gebruik van de beschikbare marketingmogelijkheden. Zo is er een folder die ongeveer 6 keer per jaar word ingezet rondom seizoensthema´s. Vanaf eind 2003, is Primera een nieuwe weg ingeslagen. En is besloten om geen branchevreemde producten in de folder op te nemen. Ook kan je bij Primera je als winkel inschrijven voor optionele folders, deze zijn gericht op specifieke assortimenten. In 2004 is er een belangrijk communicatiemedium binnen de Primera winkels toegevoegd, namelijk het Primera counterscreen. Dit is een unieke presentatie waarbij Primera heeft laten zien, dat zij toonaangevend zijn in de detailhandel. Primera is namelijk de eerste keten in Europa die met meer dan 300 winkels een flatscreen gebruikt voor de marketing. In 2005 worden meerdere leveranciers gevraagd om te adverteren op het Counterscreen, ook worden op het scherm merken van Primera gepromoot. Op dit moment het belangrijkste communicatiemedium is de Tv. Ook Primera heeft hier gebruik van gemaakt. Zo zijn er in 2004 twee speciale Primera campagnes ingezet met kansspelen. De eerste vond plaats in juni en was gericht op de actie met De Lotto in het kader van 300 Primera winkels in Nederland. Met deze campagne werd meteen ook duidelijk gemaakt, dat er met 300 winkels altijd wel een Primera winkel in de buurt is. In december was de tweede campagne en deze stond in het teken van de staatsloterij. Klanten konden door een actieformulier in te vullen 1.000 staatsloten winnen. Ook werd gebruik gemaakt van de radio, deze radiocampagnes ondersteunde alle folders. De spotjes waren te horen op Radio 538, Skyradio en Noordzee FM. De naam Primera is in 2004 dan ook bijna 2.000 keer voorbijgekomen. Van het nieuwste communicatiemedium heeft Primera ook gebruik gemaakt, namelijk het Internet. Zo zijn er verschillende aanpassingen gedaan op de website en is het aantal hits vergroot tot 75.000 per maand. De best bezochte onderdelen op de site zijn de digitale fotoservice, kortingsbon en de folderpagina. Bij de digitale fotoservice kun je als klant met je eigen digitale foto’s een cadeau laten maken. Je kunt natuurlijk ook kiezen voor lokale promotie en sponsoring. Zo kan je het Primera Promotie team inhuren voor bijvoorbeeld lokale braderieën en jaarmarkten. Je kunt natuurlijk er ook voor kiezen om lokale evenementen te sponsoren. Zoals je ziet in Boskoop tijdens het jaarlijkse evenement Luilakvoetbal.

Een marketinginstrument dat nu word ingezet is het in de markt zetten van eigen merken. Dit kan pas als er voldoende volume is aan winkels en of afzet. Primera kent ook zijn eigen merken, naast tabak (titaan sigaretten en traffic shag Plantage sigaren) zijn er ook een aantal niet tabaksproducten in het eigen assortiment. Zo is er Primera printer papier, de Primera single-use camera en Primera fotopapier. Deze artikelen komen voort uit ingeschatte omzetkansen in de markt en hebben een duidelijke bijdrage aan een betere omzet. De komende jaren zal er dan ook een uitbreiding komen van eigen merk artikelen.

Als laatst is er dan nog het Primera spaarsysteem. Dat houdt in dat je bij elke 5 euro die je besteedt één zegel krijgt, en deze opplakt in een spaarboekje. Als het boekje vol is kun je deze inruilen voor een staatslot met jackpot (t.w.v. 2,70 euro).

Is Primera een verkoopconcept voor de toekomst?

Primera als verkoopconcept voor de toekomst is zeker mogelijk. Gezien het feit dat de organisatie geen logge structuur heeft, kan het sneller inspelen op veranderingen in de markt. Ook de besproken automatisering geeft aan dat Primera de toekomst inkijkt en het VPN- netwerk kan op termijn zeer veel voordelen opleveren .Nu al wordt bijvoorbeeld gekeken of reclame voor merken of producten via de schermen die aan de kassa s gekoppeld zijn verkocht kan worden. Kostenbesparingen zijn net zo belangrijk als omzet maken, de combinatie hiervan geeft een win-win situatie en is binnen dit verkoopconcept zeker mogelijk. Grote marktpartijen hebben steeds meer interesse in Primera als partij om zaken mee te doen. Ruim 350 winkels en meer dan 15 miljoen klanten per jaar is voor fabrikanten zeer interessant, en het uitbuiten hiervan is met een professioneel management een logisch gevolg

Primera is een concept dat over een paar jaar verschillende kanten uit kan. Zo kan Primera nog meer groeien en uitbreiden in de tabaksbranche. Als dus Primera elk jaar weer een aantal winkels erbij krijgt en de omzet blijft stijgen, kan Primera een van de grootste winkelketens van Nederland worden. Primera kan dan ook besluiten om zich meer op branchevreemde producten te focussen en de assortimentsgroep tabak iets te laten vieren. Dit omdat de tabaksindustrie en het overheidsbeleid een onstabiele factor voor het product tabak is geworden. Zo kan je de stabiliteit van de coöperatie meer garanderen en de omzetten op peil houden. Het aanpassen van assortimentsgroepen binnen winkels en het voortdurend in de gaten houden van de huidige assortimenten geeft aan dat er kritisch wordt gekeken naar de formule. Was 10 jaar geleden beltegoed nog een onbekend product, nu is dit een omzet maker van formaat binnen de keten. Met de integratie binnen het nieuwe kassasysteem zal de winstmarge op dit product toenemen. Privat label producten gaan naar verwachting een belangrijke rol spelen in de winkels. Nu al is het eigen merk printerpapier het grootste privat labelmerk in Nederland.

De meest pessimistische blik op de toekomst is de mogelijkheid van het faillissement van de coöperatie. Dit zou een mogelijkheid zijn omdat voor de tabaksindustrie de Nederlandse markt en zelfs de Europese markt bijna niks meer oplevert. De internationalisering van tabaksfabrikanten zou in kunnen houden dat zij op termijn geen geld meer willen steken in de formule .En aangezien Primera op dit moment behoorlijk afhankelijk is van de tabakshandel, kan dit voor de organisatie Primera problemen opleveren. Echter geeft de huidige balans van Primera geen aanleiding voor al te grote zorgen. Duidelijk moet zijn dat als de organisatie Primera failliet zou gaan is het nog niet zo dat de winkels ook failliet gaan, alle winkels zijn namelijk ‘eigen’ winkels. Het zijn dan ook: eenmanszaken, BV’s of v.o.f’s.

De recente economische dip heeft binnen de formule nauwelijks invloed gehad op de omzet, en geeft voor de komende jaren vertrouwen in een toenemende omzet. Alleen de prijzenoorlog en de verandering van de accijnzen op tabak baart zorgen, maar met de kostenbesparingen door de automatisering en de groei van de formule zal dit geen onoverkomelijk problemen opleveren. Ik ga gezien mijn bevindingen en reactie van winkeliers en consumenten er vanuit dat de formule zeker kansen heeft voor de toekomst.

Conclusie

Ik ben tot de conclusie gekomen dat Primera een zeer sterke organisatie is, die veel over heeft voor haar klanten en leden. Ik vind het ook erg knap dat Primera binnen 15 jaar is uitgegroeid naar ruim 300 winkels. In vergelijking met Bruna dat ongeveer evenveel winkels heeft vind ik dat erg knap, helemaal omdat Bruna al meer dan 100 jaar bestaat. Primera is direct na het begin van de coöperatie erg gaan zoeken naar reclamemogelijkheden. En na 15 jaar is de naamsbekendheid daardoor erg toegenomen, nu kent bijna ¾ van de Nederlanders Primera. Ook maakt Primera sinds kort gebruik van de automatisering. Zo is er een nieuw kassasysteem een nieuw counterscreen en een tabaksscreen. Ook ben ik erachter gekomen dat Primera een erg goed georganiseerd hoofdkantoor heeft. En dit is natuurlijk erg belangrijk voor een goede coöperatie. Maar of Primera ook in de toekomst een zeer dominante rol blijft houden in de tabaksbranche, is nog maar de vraag. Want juist deze branche is erg belangrijk voor Primera. Maar met de kostenbesparingen door de automatisering en de groei van de formule zal dit geen onoverkomelijk problemen opleveren. Ik ga na mijn bevindingen en reactie van winkeliers en consumenten er vanuit dat de formule zeker kansen heeft voor de toekomst.