Vulkanen

Inleiding

Mijn werkstuk gaat over vulkanen. Vulkaanuitbarstingen zijn een vorm van natuurverschijnselen. Bij het uitbarsten van een vulkaan gebeuren er allerlei dingen. In dit werkstuk vind je van alles over vulkanen. Een vulkaanuitbarsting.

Inhoudsopgave

1. wat zijn vulkanen en hoe ontstaan ze? 2. waaruit bestaan vulkanen? 3. waar komen vulkanen voor? 4. welke typen vulkanen zijn er? 5. hoe komt een uitbarsting tot stand? 6. wat gebeurt er tijdens een uitbarsting? 7. nawoord. 8. wat zijn mijn bronnen?

1. Wat zijn vulkanen?

Vulkanen zijn een soort kegelgevormde bergen met een open ronde top. Door de opening kan het magma uit de aardmantel het oppervlak van de aarde bereiken. Vulkanen ontstaan doordat platen uit elkaar bewegen, doordat ze naar elkaar toe bewegen en door zwakke plekken in de aardkorst. Een vulkaanuitbarsting is eigenlijk een moment waarop de vulkanische stoffen zoals as en lava vrijkomen en uit de vulkaan spuiten. Zie voor informatie de volgende hoofdstukken.

2. Waaruit bestaan vulkanen?

Vulkanen bestaan uit verschillende elementen:

Hierboven een doorsnede van een vulkaan: 1. Lava 2. Kraterpijp 3. Krater 4. As en stenen 5. Geiser 6. Warmwaterbron 7. Verhit grondwater 8. Magmakamer

Lava is eigenlijk precies hetzelfde als magma, alleen noem je het lava als het al uit de vulkaan gekomen is. Het komt als stromen, zuilen, als deeltjes van kegels in vulkanen en als kussenlava op de zeebodem. De kraterpijp is een pijp waar het kokende magma en de andere vulkaanstoffen worden uitgespuwd. De krater is een opening bovenaan de kraterpijp waar het kolkende magma
uit komt. As is een stof die ontstaat bij verbranding van organische materialen. Die materialen bevinden zich in de aardmantel. Een geiser is een opening in het aardoppervlak waar warm water uitspuit. Dat water is opgewarmd door de binnenste massa van de aarde. In de warmwaterbron wordt water door die massa opgewarmd en
Verhit grondwater is het hete grondwater dat ligt opgeslagen in die warmwaterbron. In de magmakamer ligt het magma opgeslagen. Als er een teveel aan magma is kan de vulkaan uitbarsten.

3. Waar komen vulkanen voor?

Op heel veel plaatsen op de wereld komen vulkanen voor. Op sommige plaatsen slapen de vulkanen, maar op andere plekken op deze aardbol vinden ieder jaar uitbarstingen plaats.

De Etna is één van de meest bekende en een vaak tot uitbarsting komende vulkaan, hij ligt op het eiland Sicilië, vlakbij de kust van Italië.

Sommige mensen zijn niet bang voor uitbarstingen, die mensen durven het aan om in de buurt van een vulkaan te wonen. Natuurlijk is dat met slapende of dode vulkanen meestal geen probleem, maar als je bij een vaak ontploffende vulkaan woont, zal het niet echt prettig zijn over de gevolgen van een ontploffing te denken.

4. Welke typen vulkanen zijn er?

Er zijn verschillende soorten vulkanen, de ene soort is gevaarlijker dan de andere, de ene groter dan de andere en ga zo maar door.

Het stromboli type is zeer rustig, wel komt er geregeld wat lava naar buiten, ook komen er steeds gassen uit de krater. De vorm lijkt veel op een kegel. Als magma taai is kan het gas wat het magma bevat af en toe ontsnappen terwijl de magma naar boven stijgt. Zo ontstaan vaak blokken en bommen die op de omgeving vallen. Bij dit soort uitbarstingen ontstaan ook vaak lava stromen en sintelkegels. De Stromboli is een vulkaaneiland dat deel uitmaakt van de Eolische eilanden ten noorden van Sicilië, Italië.

Het kenmerk van Hawaiiaanse uitbarstingen is de uitstroom van vloeibare lava. Een dergelijke uitbarsting begint meestal met een lavafontein, soms worden kegels (zoals sintelkegels) van uitgestoten lavadeeltjes gevormd. Zeer hete lava met een geringe hoeveelheid silicium vloeit als een snelstromende rivier uit de krater. Dit soort uitbarstingen veroorzaken uitgestrekte zacht
glooiende vulkaanhellingen: de schildvulkaan. De Hawaiiaanse schildvulkanen zijn het
gevolg van de Hawaiiaanse hot spot.

Vulkanische erupties komen vaak plotseling voor bij vulkanen na een periode van rust. De Vulkanische uitbarsting lijkt op een hydravulkanische uitbarsting. Uitbarstingen van dit type beginnen met hevige explosies, gevolgd door uitstoot van magma met harde knallen. Deze erupties veroorzaken ook een grote uitstoot van as, sintels, en puimsteen. Deze uitstoot kan vrij kleine kegels(zoals sintelkegels) veroorzaken van 350 tot 600m. hoogte. Vulkanische uitbarstingen kunnen met grote tussenposes enige duizenden jaren voortduren. De tussenposes worden veroorzaakt doordat de lava meteen begint te sollen zodra het in de buitenlucht komt, een gedeelte van de lava begint gelijk al te stollen in de kraterpijp. De kraterpijp is hierdoor al vrij snel verstopt. Maar na en tijdje wordt de druk van het magma te groot en komt er weer lava naar buiten. Vulcano is een vulkaaneiland in de buurt van de stromboli.

Bij dit type vulkaan komen ook explosies voor, maar uit de vulkaan komen alleen gaswolken. As en lava komen hier bijna niet voor. De lava is zeer dik, zoals lijm uit een tube. Dit type is te vinden in Indonesië, waar ook de merapi ligt.

5. Hoe komt een uitbarsting tot stand? en 6. Wat gebeurt er tijdens een uitbarsting?

Vulkanen barsten meestal niet zo vaak uit. Sommige vulkanen zijn zelfs dood, ze barsten niet meer uit. Maar als er een keer een uitbarsting plaatsvindt, wat is er van te voren dan precies gebeurd? Na het lezen van dit hoofdstuk weet je dat precies. Hoe komt een uitbarsting tot stand? Een uitbarsting begint wanneer de druk in de magmakamer het magma omhoog perst naar de krateropening via de kraterpijp. Als de magmakamer helemaal vol zit hangt de kracht van de uitbarsting af van de hoeveelheid gas en silicium in het magma. De hoeveelheid silicium bepaalt hoe de taaiheid (viscositeit) van het magma zal zijn. De hoeveelheid water in het mengsel kan omgezet worden in zeer explosieve stoom. Hoe meer gas en silicium er dus in het magma zit, hoe sterker de uitbarsting. Dat betekent dat sommige uitbarstingen veel gevaarlijker zijn dan andere. Hier een lijst met de meest gevaarlijke vulkaanuitbarstingen ooit op de aarde:

Aantal slachtoffers Vulkaan Jaar Grootste oorzaak slachtoffers
92,000 Tambora, Indonesië 1815 hongersnood
36,417 Krakatau, Indonesië 1883 vloedgolf
29,025 Mt. Pelee, Martinique 1902 asregen
25,000 Ruiz, Colombia 1985 modderstroom
14,300 Unzen, Japan 1792 instorting vulkaan, vloedgolf
9,350 Laki, IJsland 1783 hongersnood
5,110 Kelut, Indonesië 1919 modderstroom
4,011 Galunggung, Indonesië 1882 modderstroom
3,500 Vesuvius, Italië 1631 modderstroom, lavastromen
3,360 Vesuvius, Italë 79 asregen
2,957 Papandayan, Indonesië 1772 asregen
2,942 Lamington, Papua N. G. 1951 asregen
2,000 El Chichon, Mexico 1982 asregen
1,680 Soufriere, St Vincent 1902 asregen
1,475 Oshima, Japan 1741 vloedgolf
1,377 Asama, Japan 1783 asregen, modderstroom
1,335 Taal, Philippijnen 1911 asregen
1,200 Mayon, Philippijnen 1814 modderstroom
1,184 Agung, Indonesië 1963 asregen
1,000 Cotopaxi, Ecuador 1877 modderstroom
800 Pinatubo, Philippijnen 1991 instorting daken en ziekte
700 Komagatake, Japan 1640 vloedgolf
700 Ruiz, Colombia 1845 modderstroom
500 Hibok-Hibok, Philippijnen 1951 asregen

Er zijn zoals je op deze lijst ziet al honderden uitermate dodelijke uitbarstingen geweest, zo zie je maar hoe verwoestend de natuur kan zijn. Gelukkig zitten we in Nederland veilig, er is trouwens op het vasteland de minste kans op uitbarstingen.

7. Nawoord

Ik vond dit werkstuk erg leuk om te maken, vooral ook omdat ik het zelf een uitermate interessant onderwerp vind. Ik ben langzamerhand te weten gekomen hoe verwoestend de natuur kan zijn. Maar vulkanen zijn dat op een mooie manier. Ik heb zelf ontzettend genoten en ik hoop dat u als lezer dat ook hebt gedaan.

8. Bronnen

Ik heb voor dit werkstuk gebruik gemaakt van verschillende bronnen:

www.vulkanen.nl, www.google.nl, de grote bosatlas editie 52 en natuurlijk van mijn kennis die ik in de lessen van aardrijkskunde heb opgedaan.