Prins Bernhard

Inhoudsopgave

1. Inleiding
2. Deelvragen: - Wie is Prins Bernhard eigenlijk? - Hoe keek het Nederlandse volk tegen het huwelijk van
Juliana en Bernhard aan? - Wat vonden de Britten en de Duitsers van Prins Bernhard? 3. Conclusie en hoofdvraag: - Prins Bernhard, geliefd bij iedereen? 4. Bronnenlijst
5. Aantekeningen

Inleiding

In het museum van Overloon kreeg ik de opdracht een PO te maken over Prins Bernhard. In het museum kon ik niet zoveel informatie vinden, maar één bordje. Daarop stond een verhaal over Anjerdag, op die dag werd door de Nederlanders gestaakt tegen de Duitsers en de NSB-ers. Anjerdag vond plaats op 29 juni 1940, de negenentwintigste verjaardag van Prins Bernhard. Maar aan die informatie (mijn aantekeningen dus) had ik niet veel. Dat er ik in het museum van Overloon niet zoveel informatie was vond ik niet zo erg, ik dacht dat er op internet en in boeken wel veel te vinden zou zijn. Maar dat viel wel even tegen. Ik heb echt overal gezocht: in de mediatheek, op internet, de stadsbieb, ik heb dingen gevraagd aan mensen die veel over de Tweede Wereldoorlog weten enz. Maar datgene dat ik gevonden had, was weinig en niet allemaal bruikbaar. Toch heb ik drie deelvragen kunnen maken aan de hand van die informatie. Ik heb ook hoofd- en deelvragen gekozen, waarop ik zelf graag het antwoord wilde weten. Ik denk dat ze wel goed zijn, en ook de rest is volgens mij redelijk goed gelukt. Ik vond het in ieder geval een leuke opdracht om te maken.

Mijn hoofdvraag is: Prins Bernhard, geliefd bij iedereen? Die heb ik gemaakt omdat ik bij het zoeken naar informatie erachter kwam dat de meeste informatie meningen waren. En ook omdat ik me afvroeg of dat waar is, of Bernhard geliefd was bij iedereen. Omdat ik meningen vond van meerdere groepen, heb ik het woord “iedereen” cursief geschreven, om te laten zien dat mijn PO gaat over meerdere meningen van meerdere groepen. Zo zijn ook mijn deelvragen ontstaan: De eerste is: Wie is Prins Bernhard eigenlijk? Die vraag heb ik gesteld om eerst wat achtergrondinformatie te geven over de Prins. Dat was wel handig, ook om de rest van het PO wat beter te begrijpen. De tweede deelvraag is: Hoe keek het Nederlandse volk tegen het huwelijk tussen Juliana en Bernhard aan? Dat leek me wel een goede vraag om het antwoord op te zoeken, omdat dat goed de kijk van de Nederlanders op Prins Bernhard weergeeft. De derde is: Wat vonden de Britten en de Duitsers van Prins Bernhard? Die vraag heb ik gemaakt, om de opinies van anderen (die eigenlijk niet zoveel met Bernhard te maken hadden) te laten zien.

Wie is Prins Bernhard eigenlijk?

Prins Bernhard werd op 29 juni 1911 geboren in Jena (Duitsland) als oudste zoon van Prins Bernhard zur Lippe en Barones Armgard von Sierstorpff-Cramm. De Prins bracht zijn jeugd door op het ouderlijk landgoed Reckenwalde in Oost-Pruisen (nu Woynowo, Polen), vlakbij de stad Züllichau (nu Sulechow). Eerst werd Prins Bernhard thuis onderwezen. Op zijn twaalfde jaar ging hij naar het internaat van het gymnasium in Züllichau. Enkele jaren later vertrok de Prins naar de kostschool van een Berlijns gymnasium, waar hij in 1929 zijn diploma behaalde. Aan de universiteiten van Lausanne, München en Berlijn studeerde Prins Bernhard rechten. In 1935 legde Bernhard aan de laatste universiteit zijn doctoraalexamen af in de rechtsgeleerdheid en kreeg hij de titel van Referendar Juris. Na zijn studie kwam de Prins in dienst van het Duitse chemieconcern I.G. Farben. Na een inwerkperiode werd hij in 1935 directiesecretaris bij de Parijse vestiging van dit bedrijf. Dit bleef hij doen totdat hij zich op 8 september 1936 verloofde met Prinses Juliana, de Nederlandse troonopvolgster. Op 27 november van dat jaar kreeg Prins Bernhard officieel de Nederlandse nationaliteit. Op 7 januari 1937 trad Prins Bernhard in het huwelijk met Prinses Juliana der Nederlanden. Op dat moment kreeg de Prins de titel Prins der Nederlanden. Het Prinselijk paar ging na het huwelijk in Paleis Soestdijk wonen, waar het nog steeds woont. Er werden vier dochters geboren: Beatrix (1938), Irene (1939), Margriet (1943) en Christina (1947). Na de Duitse inval op 10 mei 1940 week de Koninklijke familie uit naar Engeland. Een maand later vertrok Prinses
Juliana uit veiligheidsoverwegingen met de kinderen naar de Canadese hoofdstad Ottawa. Prins Bernhard bezocht zijn gezin hier tijdens de oorlog een paar keer; maar de meeste tijd was hij in Londen, waar Koningin Wilhelmina met de ministerraad verbleef. In Londen droeg de Prins tussen 1940 en 1945, en vanaf september 1944 ook in Nederland, actief bij aan de geallieerde strijd tegen het nazi-regime. Als bevelhebber van de Nederlandsche en Binnenlandsche Strijdkrachten nam de Prins in mei 1945 deel aan de capitulatieonderhandelingen in Wageningen. In augustus herenigde het Prinselijk gezin zich op Nederlandse bodem. Op 4 september 1948 werd Prinses Juliana Koningin der Nederlanden. Vanaf toen totdat Koningin Juliana afstand deed van de troon (in 1980), droeg Prins Bernhard de titel de Prins der Nederlanden. De Prins vergezelde zijn echtgenote tijdens staatsbezoeken. Daarnaast speelde de Prins ook op vele andere terreinen een belangrijke rol. Kort voor zijn huwelijk ontving de Prins in een aantal militaire rangen. Hij werd benoemd tot luitenant-ter-zee eerste klasse van de Koninklijke Marine, kapitein bij de Koninklijke Landmacht en kapiteinritmeester titulair van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). In 1939 werd hij adjudant in buitengewone dienst van Koningin Wilhelmina. De aanzet voor de militaire loopbaan van de Prins werd echter vooral in de Tweede Wereldoorlog gegeven. Tijdens het verblijf in Londen behaalde de Prins zijn militaire vliegbrevet. In 1941 kreeg hij de rang van Honorary Air Commodore bij de Royal Air Force (RAF); later, in 1964, werd hij bevorderd tot Honorary Air Marshall. In 1943 benoemde Koningin Wilhelmina hem uiteindelijk tot luitenant-generaal en vice-admiraal en in 1944 benoemde zij de Prins tot bevelhebber van de Nederlandsche Strijdkrachten en van de Binnenlandsche Strijdkrachten. In september 1945 werd Prins Bernhard uit deze functies eervol ontslagen en tegelijkertijd benoemd tot inspecteur-generaal der Koninklijke Landmacht. Voor zijn verdiensten tijdens de Tweede Wereldoorlog ontving de Prins in 1946 de hoogste militaire onderscheiding, het Commandeurskruis der Militaire Willemsorde. Voor zijn activiteiten als oorlogsvlieger kreeg hij het Vliegerkruis verleend. In 1984 ontving de Prins daarnaast het Verzetsherdenkingskruis. Ook van Britse, Franse, Amerikaanse, Belgische, Griekse en Tsjechoslowaakse zijde werd Prins Bernhard voor zijn oorlogsinspanningen onderscheiden. In 1946 en 1953 werd Bernhard tot inspecteur-generaal van de Koninklijke Marine en van de Koninklijke Luchtmacht benoemd. Deze functies en de functie van inspecteur-generaal der Koninklijke Landmacht werden in 1970 samengevoegd tot die van inspecteur-generaal der Krijgsmacht. In september 1976 verliet de Prins de militaire dienst met eervol ontslag.

Hoe keek het Nederlandse volk tegen het huwelijk tussen Juliana en Bernhard aan?

Lange tijd was het de vraag met wie Juliana zou gaan trouwen. Er werd gedacht over leden van het Belgisch en Zweeds koningshuis, maar uiteindelijk koos zij (natuurlijk met toestemming van haar moeder en het kabinet) voor Bernhard. Op 8 september 1936 werd de verloving bekend gemaakt tussen prinses Juliana en prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld. Op die datum was het precies achtenvijftig jaar geleden dat de grootouders van de Prinses, Koning Willem III en Koningin Emma, trouwden. Koningin Wilhelmina deed de bekendmaking via de radio: “Mijn Volk, Heden heeft de blijde tijding kond gedaan van de verloving van mijn dochter Juliana met ene Bernhard Prins van Zur Lippe Bisterfeld, een prinsdom in Duitsland. Zij hebben elkander reeds vele keren ontmoet en zijn het zeer eens geworden. Het huwelijk zal in januari 1937 worden voltrokken. Wij wenschen hen Gods Zegen toe !!!” Maar het kabinet wist niet zeker of de bevolking Bernhard zou accepteren, sommige Nederlanders zouden misschien kunnen denken dat hij een nazi was. Maar het paar werd met veel enthousiasme begroet. In Den Haag was er een uitgebreide balkonscène gevolgd door een fakkeltocht door de stad. Alleen in de socialistische hoek werd er met enig wantrouwen gekeken naar de keuze van de prinses. Wel waren er een aantal voorvallen: Bernhard en zijn broer Aschwin kwamen op oudejaarsavond 1936 verkleed als Franco-soldaten uit de Spaanse burgeroorlog naar een gemaskerd bal op Paleis Noordeinde te gaan. Dit was bedoeld als grap maar schoot bij sommige mensen in het verkeerde keelgat omdat Franco door Hitler werd gesteund. Een ander incident volgde twee dagen voor het huwelijk op 5 januari 1937. Tijdens een gala-avond ter gelegenheid van het huwelijk in het Haagse Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen werden ‘Deutschland, Deutschland über alles’ en het nazistische ‘Horst Wessel’ lied gespeeld. Het burgerlijk huwelijk vond plaats op 7 januari 1937 in paleis Noordeinde, om 11 uur. En het kerkelijk huwelijk werd dit keer in de Grote of St. Jacobskerk gehouden, dezelfde kerk waar Prinses Amalia gedoopt wordt. Er waren zo\'n 2000 gasten. Juliana en Bernhard lieten hun gasten ’s middags in de steek, om stiekem ’s avonds alsnog feest te vieren. De radio zorgde ervoor dat een groot gedeelte van de bevolking meteen op de hoogte was van de verloving, en er zich ook meer bij betrokken voelde. Van het huwelijk was een film gemaakt die in het hele land in de bioscopen te zien was. Ook was er een bloeiende industrie van herdenkingsartikelen ontstaan. Voor het nationaal huwelijksgeschenk was door de gehele bevolking een groot bedrag bijeengebracht. Het geld werd gebruikt voor de bouw van een Prinselijk Jacht en de verbouwing van Paleis Soestdijk, waar het paar zou gaan wonen. Tijdens de oorlog zette Bernhard zich in voor de bevrijding van Nederland, en liet zien dat hij een echte antinazi was, wat goed was voor zijn imago bij het volk.

Wat vonden de Britten en de Duitsers van Prins Bernhard?

De Britten:

Prins Bernhard was in mei van 1940 in Londen gaan wonen. Ondanks zijn Nederlandse nationaliteit maakten de Britten zich druk om Bernhard. Hij was nazi geweest en had familie en vrienden in het Duitse leger, de nazipartij en verschillende Duitse diensten. De Britse minister van Binnenlandse Zaken, Sir Alexander Cadogan, wilde daarom het probleem oplossen door Bernhard en Juliana naar Nederlands-Indië te sturen. Dat zou ook nog voordelig zijn omdat dat de Japanners ervan zou weerhouden om Indië aan te vallen. Maar oa door Wilhelmina’s toedoen vertrekt Juliana een maand na haar aankomst in Londen naar Canada, waar het voor haar en de kinderen veiliger is. Het kwam in Londen al snel tot spanningen tussen de koningin en de gevluchte ministers, daarom had Wilhelmina graag dat Bernhard bleef. De Prins stemde toe. Volgens het officiële standpunt omdat er genoeg voor hem te doen was, maar waarschijnlijker is dat Bernhard uitkeek naar een vrij leven. Bernhard wilde zich graag nuttig maken om zijn imago op te krikken. Maar dat was niet gemakkelijk: de Britten waren erg achterdochtig tegenover hem, omdat hij een aantal jaren daarvoor nog nazi was. Koning George wilde Prins Bernhard graag aan een baantje helpen, maar het War Department wantrouwde hem en wees het verzoek af. De oorlogsambtenaren wilde eerst bewijs hebben dat de prins helemaal geen contacten had met Duitsland. Buiten het weten van de koning om besloot de Britse militaire top om Bernhard te laten schaduwen door een geheim agent. Voor deze klus werd Ian Fleming uitgekozen, hij moest vrienden worden met Prins Bernhard en ondertussen een onderzoek naar hem uitvoeren. Het bevriend raken was niet erg moeilijk doordat Bernhard en Fleming veel op elkaar leken. Niet alleen hadden ze beide een hoge status, maar ook qua innerlijk waren ze geknipt om vrienden te worden. Er ontstond zelfs een echte vriendenkring toen Sefton Delmer, een vriend van Bernhard én Fleming, ook in Londen kwam wonen. Maar wat Fleming precies over Prins Bernhard dacht, is niet bekend. Zijn rapport is op mysterieuze wijze verdwenen uit de dossiers van de narval intelligence, waar hij voor werkt. Waarschijnlijk heeft hij het rapport vernietigd of meegenomen aan het einde van de oorlog. Maar voor de Britten was dat niet erg, want vanaf het moment dat Fleming Bernhard schaduwde, begon de militaire top hem steeds meer te vertrouwen. Dat kwam oa door rapporten van Duitse kant die bevestigden dat Bernhard in Engeland niet spioneerde voor de Duitsers.

De Duitsers:

Dit is een Duits krantenartikel uit 1941. Het gaat over hoe de Duitsers tegen Prins Bernhard aankeken:

DAS 12 Uhr BLATT

14 juni 1941
Bettkreatur Biesterfeld

Bernhard der Niederlande bespuckt deutsche Soldatenehre

Berlin 14 Juni 1941
Die erbärmliche Kreatur, die ihr schmutziges und korruptes Dasein von den Bettgeldern der erheirateten Frau bestreitet, Bernhard von Niederlande hat den Schändlichleiten die er schon verübt hat, eine neue hinzugefügt. In Boston, dem sicheren Nordamerika, hat dieser erbärmliche Wicht einem Vertreter der “New York Times” eine Unterredung gewährt. Die gemeinsten und die niederträchtigsten verlogen Anschuldigen, die das Gehirn eines Stolches nur erdenken kann; hat er über seine schmutzigen Lippen gebracht. Er predigte unversönlichen Hass gegen Deutschland und liess durch den holländischen Gesandten Loudon versicheren, dass er hundert prozentiger Holländer geworden war. Über selbst die Holländer, die ihrem Land treu geblieben sind und nicht feige wie Diebesgefindel bei Nacht und Nebel über die Grenze gingen und auf englischen Schiffen entflohen, wie diese famöse Prinz es getan hat, werden sich mit Abscheu von diesem Subjekt abwenden. Prinz Bernhard von Lippe-Biesterfeld, der erheiratete Prinzengemal der Niederlande, ein Nichtstür, wie ihn die Welt kaum je gesehen hat, ein Faulenzer, der als Jimmy-Jungling in den berüchtigsten Pariser Nachtlokalen eine Rolle spielte, und als Zuhälter abgetakelter Liebesdamen ein grossspuriges Leben führte, wagt es jetzt die Ehre des deutschen Soldaten zu bespeien. Niemand in Deutschland nahm ihm übel, dass er das nationalsozialistische Deutschland nicht liebt. Das Deutschland der Arbeit, der echten Leistung, der wahren männlichen und fraulichen Ehre, legt auf die Sympathie von Burschen seiner Art schon längst keinen wert. Dass er aber jetzt die Ehre des deutschen Soldaten in den Schmutz zieht, das schliesst diesen Burschen ein für alle Mal aus der Gemeinschaft aller anständigen Menschen aus. Prinz Bernhard von Lippe-Biesterfeld hat gewagt zu sagen: Die deutschen U-Boote pflegten mit wenigen Ausnahmen nach der Torpedierung aufzutauchen und die Überlebenden der versenkten Schiffe mit Maschinengewehren zu beschiessen. Jedes Wort der Zurückweisung ist zuviel. Es bleibt nur übrig den Namen dieses Schurken einfach aus dem Bewustsein der Nation zu streichen. Dieses prinzliche Schwein hat sich mit diesem Angriff auf die deutsche Soldatenehre der Gosse würdig erwiesen, in der er vor seiner erschlichenen Heirat mit der Juliane von Holland gelebt hat. Alle Gemeinheiten, die britische Gehirne je gegen Deutschland auszudenken vermochten, hat er übertroffen. Landesverrat ist ihm gegenüber ein viel zu mildes Wort. Die Akten ueber diese prinzliche Bettkreatur sind jetzt für das deutsche Volk geschlossen. Mit diesem fürstlichen Zuhälter hat niemand mehr Neigung, sich auseinanderzusetzen. Aber es wird zweckmässig sein, wenn Menschen, die in Deutschland noch seinen Namen tragen, sich nach einem andere Namen umsehen. Der Nahme Biesterfeld wird für das deutsche Volk in aller Zukunft gleichbedeutend sein mit niedrigster Gesinnung, erbärmlichster Schurkerei, bezalhtem Landesverrat. Das Volk, dem diese Kreatur entstammt, aber ruft dem gekauften Beschäler zu: Zurueck, marsch, ins gut honorierte Ehe bett!

Bernhard der Nederlanden spuugt op de Duitse soldaten.

Berlijn, 14 juni 1941
De erbarmelijke creatuur, die zijn vuil en corrupt leven financiert met het geld van zijn echtgenote, Bernhard der Nederlanden heeft aan zijn schandalen die hij tot nu toe beging een nieuw schandaal toegevoegd. In Boston, het veilige Noord-Amerika, heeft deze ellendige dwerg een interview gegeven aan een vertegenwoordiger van de New York Times. De meest gemene en gelogen beschuldigingen die alleen een lanterfanter kan bedenken heeft hij als vuil gespuid. Hij preekte onverzoenlijke haat tegen Duitsland en liet via de Nederlandse attachee Loudon mede dele dat hij voor honderd procent Nederlander was geworden. Zelfs de Nederlanders, die hun land trouw bleven en niet zo laf waren om als een dief in de nacht met Engelse schepen het land te verlaten, zoals deze bekende prins leed, zullen zich met afschuw van dit minderwaardig persoon afwenden. Prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld, die door zijn huwelijk prins generaal van Nederland werd, een nietsnut zoals geen tweede op de wereld, een lanterfanter die als een Jimmy-jongeling een rol speelde in het meest beruchte Parijse nachtleven en die als een souteneur fan afgetakelde prostituees een luxe leven voerde, die waagt het de eer van onze soldaten te bespuwen. Niemand in Duitsland heeft het hem kwalijk genomen, dat hij niet van het nationaal –socialistische land hield. Het Duitsland van hard werken, echte frustratie en eervolle mannen en vrouwen, hecht geen waarde aan de sympathie van zo’n vent. Maar dat hij nu de eer van de Duitse soldaten door de modder haalt, dat zal deze kerel voor altijd uitsluiten van onze gemeenschap van eervolle burgers. Prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld durfde te zeggen: “De Duitse U-boten zouden met enkele uitnamen, na het torpederen, opduiken en de overlevenden van de gezonken schepen met de machinegeweren beschieten.” Ieder woord van rechtvaardiging is hier te veel. Er blijft ons niets anders over dan de naam van deze schurk uit het bewustzijn van de natie weg te strepen. Dit prinselijk varken heeft zich door zijn aanval op de Duitse soldaten, eer vernedert tot de goot, waar hij voor zijn uitgekiend huwelijk met Juliana van Holland ook al verbleef. Alle gemeenheden, die de Britten tegen Duitsland probeerden te bedenken, heeft hij nog overtroffen. Landverraad is met betrekking tot hem nog veel te zacht uitgedrukt. De akten over deze prinselijke bedcreatuur zijn voor het Duitse volk gesloten. Het deze vorstelijke souteneur wil niemand meer iets te doen hebben. Het zou wel doelmatig zijn als mensen die nog in Duitsland wonen en dezelfde naam dragen, zouden overwegen een andere naam aan te nemen. De naam Biesterfeld zal in de toekomst voor het Duitse volk gelijk staan aan laag bij de grond gedrag, erbarmelijke gangsterei en betaald landverraad. Het volk, waar deze creatuur vanaf stemt, roept deze vreemde toe: “Terug, mars in het goed gehonneerde echtelijke bed.”

Ik heb het krantenartikel zo letterlijk mogelijk proberen te vertalen (met behulp van mijn moeder), zodat het zijn kracht niet verliest. In het artikel wordt nogal veel op Prins Bernhard gescholden. Als ik het in mijn eigen woorden en naar een gemakkelijker taalgebruik zou vertalen, zou het anders overkomen.

Conclusie en hoofdvraag: Prins Bernhard, geliefd bij iedereen?

Aan de hand van mijn onderzoek is af te leiden dat Prins Bernhard wel geliefd was, maar niet bij iedereen. Prins Bernhard is een man van Duitse afkomst. Voordat hij Prinses Juliana leerde kennen, had hij gestudeerd aan meerdere universiteiten. Voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog heeft hij vele (militaire) rangen ontvangen. Juliana en Bernhard kregen van Koningin Wilhelmina en het kabinet toestemming voor hun huwelijk. Ook het volk had er niets op tegen, ze accepteerden Prins Bernhard helemaal en zagen hem niet als een nazi. Alleen de socialisten waren het er niet helemaal mee eens, maar er waren geen protesten ed. Ook zorgde de massamedia ervoor dat het volk zich zo veel mogelijk bij het huwelijk betrokken voelde. De Britten keken een beetje wantrouwig tegen Bernhard aan toen hij in Londen kwam wonen. De regering probeerde hem weg te krijgen (wat niet lukte), en liet hem achtervolgen. Maar vanaf het moment dat Prins Bernhard geschaduwd werd, begonnen de Britten hem steeds meer te vertrouwen. De Duitsers waren ook niet zo positief, ze zagen Prins Bernhard niet als iemand om tegenop te kijken. Of Bernhard geliefd was bij iedereen? Bij het Nederlandse volk wel, en bij de Britten op ten duur ook. Maar niet door iedereen. Vooral de Duitsers waren “niet zo positief” over hem. Ik denk dus dat Prins Bernhard wel geliefd was, maar niet bij iedereen.

Bronnenlijst

Boeken (auteur – titel – plaats en jaar van uitgave – bladzijde): Philips Dröge – Beroep: meesterspion, het geheime leven van Prins Bernhard – Amsterdam 2002 – blz. 62 ev
J. G. Kikkert – Bernhard, een leven als een prins – Utrecht 1998 – blz. 101 ev
Dr. L. de Jong – Het Koninkrijk der Nederlanden in WO 2, Het laatste jaar, 10 B, Eerste helft – Den Haag 1981 – blz. 704 ev
Gijs van der Ham – Wilhelmina in Londen 1940-1945 – Haarlem 1981 – blz. 77

Internetsites: http://www.koninklijkhuis.nl/koninklijkhuis/leden.html?prinsbernhard.html
http://www.groene.nl/1998/17/jbsp_oorlog.html
http://tweede-wereldoorlog.org/nederland/id33.html
http://www.antenna.nl/wvi/nl/bernhard.html
http://www.parlement.com/9291000/biof/10017