Privatisering

Wat is privatisering? Privatisering is het omzetten van bedrijven van de collectieve sector naar de markt sector. Overheidsbedrijven worden dus particulieren bedrijven. De bedoeling van privatiseren is om ervoor te zorgen dat door marktwerking van de economie, er een voordelige prijs en kwaliteit verhouding ontstaat. Dit moet ontstaan door de concurrentie die er onderling tussen de bedrijven heerst. Ook moet de privatisering ervoor zorgen dat er minder belemmeringen zijn voor internationale handel en investeringen. Ook is de bedoeling dat de consument beter kan kiezen voor een bedrijf waar hij de beste prijs / kwaliteit verhouding heeft.

De stelling is: Er moeten minder overheidsbedrijven geprivatiseerd worden. Wie is er voor? Wie is er tegen?

Wij hebben voor deze stelling gekozen omdat veel mensen denken dat privatiseren goed is voor de economie en dat lijkt ook zo want het klinkt natuurlijk zeer positief dat er meer concurrentie komt waardoor de prijzen dalen, maar in werkelijkheid blijken er toch veel nadelen aan te zitten. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk de NS, dit bedrijf is geprivatiseerd in 1964. Terwijl het toen een bloeiend en winstgevend bedrijf was, waarom is het dan geprivatiseerd? Het doel was dat meer mensen van het openbaar vervoer gebruik gingen maken en dat het een echt bedrijf zou worden. Hierdoor zou er concurrentie kunnen komen en daardoor zouden de prijzen dus kunnen dalen. Dit lijkt een goede gedacht maar precies het omgekeerde is gebeurd, er is geen concurrentie gekomen en de prijzen zijn alleen maar gestegen. En daar zit dan ook precies het probleem van privatisering, een particulier bedrijf heeft alleen maar als voornaamste doel winst maken in plaats van zorgen voor goede kwaliteit. Ook de NS ging zich dus alleen maar bezig houden met winst maken in plaats van meer personeel, materieel en veiligheid. Hierdoor zijn lijnen geschrapt, personeel is ontslagen en de kwaliteit is alleen maar verslechterd. (De privatisering was niet nodig, het was al winstgevend!)

De privatisering had wel kunnen lukken als er maar concurrentie was gekomen, maar dit is niet gelukt omdat de NS meteen het hele spoorwegennet in Nederland in handen kreeg. Het was dus al meteen een monopolie en de overheid had dus kunnen weten dat de privatisering ging mislukken. De NS zelfde wilde natuurlijk geen spoor afstaan aan nieuwe bedrijven om zo concurrentie te creëren, dat zou hun eigen winst in gevaar kunnen brengen. Er zijn wel bedrijven die het geprobeerd hebben zoals Lovers maar die hielden er al snel weer mee op omdat ze miljoenen verlies draaiden en het nooit van de NS konden winnen. Een nadeel van de privatisering is ook dat bijvoorbeeld diensten die niet meer winstgevend zijn gesloten of verminderd worden. Dit is natuurlijk goed voor de winstgevendheid van een bedrijf, maar de bedoeling moet juist zijn dat iedereen er gebruik van kan maken en dat kan niet als lijnen gesloten worden. Een goed voorbeeld hiervan is de lijn van Tiel naar Utrecht, deze gaat waarschijnlijk om het uur rijden in plaats van om het half uur. Dit spaart de kosten van de NS, maar het is wel heel vervelend voor reizigers uit Tiel die naar Utrecht willen.

Om aan te geven hoe grote discussie alleen onder de economen is ontstaan hebben we een interview gevonden waarin 2 economen hun mening geven over de NS. Op de vraag: Was het een goede beslissing om NS te verzelfstandigen? Antwoordde de ene econoom: \"Ja, want we hebben niet zulke glorieuze ervaringen als het gaat om de klantgerichtheid van overheidsbedrijven. Als dit leidt tot meer klantgerichtheid en een beter management, dan ben ik daar gelukkig mee.\" Terwijl de andere econoom antwoordde: \"Misschien niet, want daarmee haal je nogal wat op je hals. Als je A zegt moet je namelijk ook B zeggen, en het blijkt een veel drastischer ingreep te zijn om marktwerking in het openbaar vervoer te brengen dan men destijds heeft voorzien.\"

Een volgend nadeel van privatisering is dat het fout kan gaan en waarom zou je iets veranderen wat toch al goed loopt? Bijvoorbeeld de Nuts bedrijven in Nederland, deze zijn bezig met privatiseren maar veel mensen voorspelen nu al dat het tot grote problemen gaat lijden. Hierover hebben we een kranten artikel gevonden wat precies aangeeft wat de problemen zijn.

Privatisering energiemarkt per definitie slechte zaak. Stroomleveranciers kunnen als gevolg van de liberalisering overal in Europa hun stroom inkopen en de prijs is van doorslaggevend belang. Goedkopere stroom uit bruinkool- en kerncentrales levert een hogere winstmarge op. Relatief milieuvriendelijke centrales kunnen die prijsconcurrentie niet aan en moeten sluiten. Ten tweede neemt door meer import van stroom de leveringszekerheid af. Als de vraag in het exporterende land opeens toeneemt, gaan haar eigen afnemers voor. Bovendien wordt de stroom over grotere afstanden vervoerd en groeit de kans dat ergens het netwerk overbelast raakt, zoals dat eind mei in België gebeurde. Ook is het niet rendabel om tijdelijke overcapaciteit te behouden, zodat de levering sneller in gevaar komt wanneer de stroomvraag harder stijgt dan voorzien. Ten derde is het voor concurrerende bedrijven rendabeler om geld uit te geven aan marketing dan aan, bijvoorbeeld, de ontwikkeling van duurzame technieken. Zo werd in de eerste helft van 2001 in Nederland al 16 miljoen euro zaken als reclamecampagnes en sportsponsoring uitgegeven. Ten vierde blijkt dat vergelijkbare geprivatiseerde nutsbedrijven steeds grotere bedrijven gaan vormen om de marktmacht beter te kunnen uitbuiten en echte vrije concurrentie komt zo niet van de grond. Tot slot is het waarschijnlijk dat grootverbruikers lagere prijzen weten te bedingen die de leverancier bij de kleinverbruikers, u en ik, moeten terughalen.

Hieruit blijkt dus wel dat de privatisering van de nutsbedrijven dus ook geen goed idee is en dat het alleen maar gaat zorgen voor stroomuitval, faillissementen en prijsverhogingen. Ook een belangrijk argument tegen privatisering is het milieu. Nutsbedrijven die geprivatiseerd zijn zullen alleen maar weer bezig zijn met een zo hoog mogelijke winst en hierdoor zullen ze dus geen dure milieu vriendelijke stroom kopen maar zo goedkoop mogelijke stroom die meestal een stuk slechter is voor het milieu. Ook de bedrijven die op dit moment wel milieu vriendelijke stroom leveren zullen daarmee moeten stoppen omdat ze anders weg geconcurreerd worden door buitenlandse bedrijven die veel goedkopere stroom leveren.

Een ander groot nadeel van privatisering van overheid bedrijven is dat de kwaliteit van de producten zal afnemen. De overheid kan zelf geen invloed meer uitoefenen op de producten en zo kunnen deze van slechtere kwaliteit worden. Een voorbeeld hiervan is het privatiseren van het hoger onderwijs. Dit is nog niet doorgevoerd maar er zijn al wel plannen voor. Zo wil het PvdA-kamerlid Rick van der Ploeg het hoger onderwijs gedeeltelijk privatiseren. Hij denkt dat in de toekomst de werkgevers en de studenten bepalen welke opleidingen er wel of niet zullen komen. Als er bijvoorbeeld veel vraag is naar een bepaalde opleiding, zullen veel scholen die opleiding verstrekken. De overheid zou dan alleen nog maar voor de opleidingen moeten zorgen, waarvoor de markt geen belangstelling heeft, bijvoorbeeld een opleiding wat te maken heeft met cultuur. Hierdoor zal de motivatie afnemen van studenten om bepaalde opleidingen te doen. Als dit voorstel er door zou komen, zou het collegegeld van de vervolgopleiding flink omhoog gaan. De studenten die dit niet zouden kunnen betalen, kunnen een lening krijgen. Nu is het zo dat als je 18 bent en gaat studeren, dat je studiefinanciering krijgt. Als je je studie binnen een bepaald aantal jaren afrond, hoef je niet de studiefinanciering terug te betalen. Als de opleidingen voor een deel geprivatiseerd worden is dit wel het geval en moet je daarbij ook nog rente over de lening betalen. Studenten zullen dus eerder afwijken naar andere opleidingen, omdat de kosten te hoog zijn.

Een vaak gebruikt tegen argument voor privatisering is dat de kosten voor de overheid lager zullen worden. Hier zit wel iets van waarheid in, want als een bedrijf verlies draait zoals bijvoorbeeld de NS dan hoeft de overheid niet op te draaien voor de kosten. Maar dit klopt ook niet helemaal want de overheid heeft als taak te zorgen voor bijvoorbeeld goede infrastructuur. De bedoeling was dat de NS voor een groot deel de infrastructuur zou gaan regelen maar de overheid moet nog steeds ieder jaar 90miljoen euro investeren om de infrastructuur op peil te houden. Als je het zo bekijkt zijn de kosten voor de overheid dus helemaal niet lager geworden. Dit geldt ook voor de energie markt, want als daar iets fout gaat dan blijft de overheid verantwoordelijk en zal de overheid dus weer voor de kosten moeten opdraaien.

Onze eind conclusie is dus dat er niet meer overheidsinstellingen geprivatiseerd moeten worden, natuurlijk is het zo dat de doelstellingen van meer concurrentie en dus lagere prijzen in sommige bedrijven wel gehaald worden. Bijvoorbeeld de telefoon industrie, die is wel goed geprivatiseerd en daar zijn de prijzen dus ook echt lager geworden maar veel geprivatiseerde bedrijven lukt dit niet en waarom zou je iets privatiseren als het toch al goed werkt. Dit gaat alleen maar ten koste van het milieu en de kwaliteit.