BSE

Voorwoord

Als u de laatste tijd een beetje de kranten en/of televisie heeft gevolgd kan het u onmogelijk ontgaan zijn dat BSE weer een ‘hot item’ is. Hoogstwaarschijnlijk leven er nog een hoop onduidelijkheden en vragen bij u, misschien maakt u zich zelfs wel ongerust omdat u bang bent dat u of een van u familieleden ook besmet raken. Daarom geven wij deze folder uit waarin, wij hopen dat, al uw vragen beantwoord worden.

Wat is BSE?

BSE staat voor Bovine Spongiforme Encephalitis, ook wel gekke koeien ziekte genoemd, dit is een hersenaandoening bij koeien die wordt veroorzaakt door prionen.

Prionen zijn ziekteverwekkers die bij mensen en dieren een langzame vernietiging van het hersenweefsel veroorzaken, ze laten in de hersenen een soort schimmelachtige gaten achter waardoor het hersenweefsel langzaam afbreekt.

Hierdoor gaat de zieke koe zich erg vreemd gedragen, alsof hij gek is geworden, omdat hij geen oriëntatiegevoel meer heeft en sterke motorische storingen kan hij dus zomaar omvallen. Na enkele weken of maanden treedt de dood in.

Hoe is BSE ontstaan?

BSE werd in 1985 voor het eerst gesignaleerd in het Britse graafschap Kent en komt vrijwel uitsluitend bij runderen van 3 jaar en ouder voor. Zeer waarschijnlijk werd deze afwijking aanvankelijk van schaap op koe overgedragen via veevoer waarin met de schapenziekte scrapie (een vergelijkbare hersenaandoening) besmette schapenhersenen zijn verwerkt. Daarna werd de overdracht van prionen hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door het voeren van koeien met voer waarvoor met name besmette hersenen, besmet ruggenmerg en besmette ingewanden van schapen en koeien zijn gebruikt.

Een andere besmettingsvorm is het de overdracht van het moederdier op haar nakomelingen.

Ontdekking van de prionen

Tijdens onderzoek in Papoea-Nieuw-Guinea bezocht Daniel Carleton Gajdusek een volkstam waarbij vaak een ziekte aan het centraal zenuwstelsel optrad, die door de inheemse bevolking met kuru werd aangeduid. De ziekte kwam vooral bij vrouwen en kinderen voor. Wat bleek, in deze stam kwam het kannibalisme nog voor. Als eerbetoon aan de gestorven familieleden aten zij deze op, waarbij de mannen de beste organen aten en de vrouwen en kinderen de minderen zoals de hersenen. Carleton kon aantonen dat de hersenen de ziekteverwerker bevatten. Hij duidde de verwekkers aan met “langzame virussen” omdat tot het uitbreken van de ziekte een lange tijd verstrijkt.

Om te weten waarom er tussen besmetting en ziektebeeld een aantal jaren zit leggen wij u in het kort de werking van de ziekte uit,dit is slechts een veronderstelling omdat we nog steeds het precieze verloop van de ziekte niet weten.

Als een zoogdier prioneiwitproteïnen met een zieke vorm binnen krijgt kunnen deze vervolgens de driedimensionale structuur van andere prioneiwitproteïnen in een zieke vorm veranderen. Deze zouden op hun beurt met een domino-effect de uitbraak van de ziekte voorbereiden. De veranderde proteïnen hopen zich op en vernielen uiteindelijk de cel.

De geschiedenis van BSE

Sinds 1985 zijn in Groot-Brittannië meer dan 130.000 runderen aan de ziekte bezweken. Ook in Ierland heerst de ziekte op grote schaal, in Frankrijk Zwitserland en Duitsland zijn ook enkele tientallen gevallen bekend. In Nederland zijn sinds 21 maart 1997 zeven gevallen bekend.

In de eerste helft van 1996 leidde de gekke koeien ziekte tot een crisis in de EU. Dit kwam door de mededeling van de Britse regering dat er mogelijk een verband was tussen het eten van besmet rundvlees en de ziekte van Creutzfeldt-Jacob. Hierdoor weigerde de consument massaal rundvlees te eten en zagen de Europese regeringen zich genoodzaakt drastische maatregelen te nemen om het vertrouwen in het rundvlees te herstellen. De EU verbood de export van Brits rundvlees en rundvleesproducten en de Nederlandse regering besloot tot de vernietiging van 64.000 Britse kalveren in het land. Uiteindelijk heeft de EU het export verbod geleidelijk opgeheven nadat Groot-Brittannië had beloofd werk te zullen maken van een stappenplan om BSE uit te bannen.

Loopt de mens ook risico op BSE?

De menselijke variant op BSE heet Creutzfeldt-Jacob, zij werd genoemd naar de neurologen Hans Gerhard Creutzfeld en Alfons Jacob, die deze ziekten als eersten beschreven.

De symptomen van de zijn: · Verlies van het spraakvermogen · Spierverstarring · Problemen bij het slikken · Verkramping van de aangezichtsspieren · Geheugenstoornissen

De ziekte leidt vaak binnen 1 of 2 jaar tot de dood. Creutzfeldt-Jacob is nog steeds ongeneselijk.

Mensen die vlees eten van besmette koeien kunnen de (nieuwe variant) op de ziekte van Creutzfeldt-Jacob krijgen. Het verraderlijke aan deze variant is dat de wetenschap er nog niet precies uit is hoe lang de incubatietijd (hoe lang het duurt voor de ziekte optreedt) is. Dat kan variëren van vijf tot vijftien jaar, of zoals sommige experts vermoeden dertig jaar.

Toch hoeft u nu echt niet meteen in paniek te raken, het risico voor de volksgezondheid is zeer laag. De kans op besmetting via vleesproducten afkomstig van koeien uit Nederland is verwaarloosbaar klein. Ook als deze producten uit gebieden met veel BSE komen, is consumptie ervan volledig veilig, mits mogelijke besmette materialen zorgvuldig uit de productie worden gehouden.

Hierbij voegen wij een tabel waarin u kunt zien hoeveel BSE gevallen er bekend zijn en welke organen een grote risico factor vormen.

Wat doet de overheid aan BSE?

21 november 2000 hebben de Europese landbouwministers een voorlopige overeenkomst gesloten over extra maatregelen tegen BSE

Vanaf 1 januari 2001 worden alle zichtbaar zieke runderen ouder dan 30 maanden verplicht op BSE getest. Voor Nederland gaat dat naar schatting om 30.000 dieren. Wellicht wordt dit aantal vanaf 1 juli uitgebreid naar 500.000 koeien.

Volgend jaar worden waarschijnlijk ook meer gezonde runderen ouder dan 30 maanden getest. Landen die weinig BSE gevallen hebben, zoals Nederland en de Scandinavische landen, hoeven minder dieren op BSE te controleren. Een test kost ruim zestig gulden aan materiaal, exclusief transport-, opslag en laboratoriumkosten.

Koeien die na april 1999 in Nederland zijn geboren zijn vrijwel zeker vrij van BSE. Vanaf die datum is het gebruik van dierlijke resten in voer voor rundvee verboden. Dat betekent dat het BSE probleem alleen nog voor oudere koeien geldt.

Conclusie

BSE is een vreselijke ziekte bij koeien en kan worden overgedragen op de mens, dan heet deze, de ziekte van Creutzfeldt-Jacob. Deze hersenziekte lijkt nog het meest op de ziekte van Alzheimer en is ongeneeselijk. De kans echter op de ziekte is verwaarloosbaar klein omdat we in Nederland weinig BSE gevallen hebben en we de risicovolle delen ook bijna nooit eten. U kunt dus vanavond gewoon rustig een biefstukje bakken.