18e eeuwse zondvloed

Samenvatting Geschiedenis profiel. Bladzijde 112 t/m 135 + 8.4.1 Een 18e eeuwse zondvloed. Inleiding: Periode 1730-1735; belangrijke gebeurtenissen in de Nederlandse Republiek. Rumoer rond de domtoren: 1730: Domplein in Utrecht biedt zorgelijke aanblik. Schip van kerk ingestort tijdens wervelwind en niet gerepareerd. In de nacht herrie op straat. Er bleken ook lolhuysen en geheime ontmoetingsplaatsen te zijn waar homoseksuele (tegennatuurlijke) contacten plaats vonden. Rechtbank ging alles onderzoeken. Door uithoringen enz. werden 100-den gearresteerd en vervolgd. In Utrecht vond de laatste vervolging plaats op 30 juli 1732. (Soms kon men eronder uit komen als men veel aanzien had. Het ging dan in de doofpot om niet iedereen tot schande te maken.) §1 Geld en geloof in de republiek. De economie: Begin 18e eeuw in Europa: De Spaanse successieoorlog. Een van de talloze conflicten rond machtsevenwicht tussen mogendheden en dynastien. Ned: Profiteerd ervan door bijvoorbeeld als neutrale handelspost (wapenhandel) op te treden.Soms leveren ze zelf ook strijd, bijvoorbeeld na de Spaanse troonopvolging. Na 13 jaar oorlog waarbij haast heel Europa betrokken was, kwam in 1713 de vrede van Utrecht. Jaar later bleek volgens pamflet dat ondanks de verdiensten van de handel, die oorlog de schatkist uitgeput had. 3 miljoen mensen moesten gevoed, er was geen vruchtbaar land, dijken, droogmalen polders enz. Of er werkelijk zo'n achtruitgang van welvaart en economie was is discutabel. Feit is dat tijdgenoten de indruk hadden dat het zo was. (Extra info van plaatjes op deze Pagina: Veepest in 1745!, veel lakennijverheid in Leiden! Sont = belangrijke handelsroute bij denemarken en noorwegen.) Sociale verhoudingen: Na opstand Spanje unieke staatsinrichting: Rijke burgers spelen een rol in de politiek (Regenten). Het zijn veelal kooplui. Een beperkte groepeigent zich bestuursfuncties toe: In elke stad/streek ontstond een exclusieve groep regerende families. Macht bleef steeds meer in handen van dezelfde familie die steeds machtioger werden. Ze gingen dus steeds meer op adel lijken. Door die macht (+ aristocratie, uiterlijk vertoon) werd het verschil met het gewone volk ook steeds groter. Daarnaast werden bestuurstaken slecht vervuld: Corruptie! - 17e eeuw: Rijken regeren, maar niet te onderscheiden van gewone volk: Geld werd in handel gestoken. - 18e eeuw: Regeren als je afstamt van Rijke famillie (die regenten gingen dus op adel lijken) Uiterlijk vertoon naar Franse adel, pruikentijd, aristocratie! Een gelovige mentaliteit: Na opstand Spanje = alvinisme publiekelijke godsdienst. Velen geen lid van hervormde kerk, maar wel gelovig. Veel varianten van christendom oogluikend toegestaan. 18e eeuw: samenlevind gebaseerd op norm van de Bijbel. Verhalen algemeen bekend. Veel in bronnen vermeld: - Zondvloedverhaal (Noach): Sprak Nederlanders aan, Dijken/ overstromingen! - Sodom en Gomorra: Tegen homofilie, laat Nederlanders zien dat dit fout is. - Wetten van Mozes: o.a. dat homo's ter dood gebracht moeten worden. Men geloofde in de Republiek dat het Nederlandse volk uitverkoren was. (Dit door hun overwinning op vorst Filips 2, en omdat ze zo rijk en machtig waren.) Ze wilden alles doen om deze positie te behouden! Naast invloed Calvinisme: Verlichting. Rationalisme leidde niet tot deisme of atheisme.Het leidde juist tot ontzag voor God. Ook tot het idee dat doel van mannelijk zaad voortplanting was. Verspilling van zaad (Homofiele contacten) waren dus moord! Holland neemt maatregelen: Als sinds 1570: Doodstraf op homofilie. (Hoewel niet vaak toegepast: meestal weinig bewijs en niet op heterdaad betrapt.) Hoe motiveerden autoriteiten maatregelen volgens de bronnen: - Bron 4: Tegen natuur, Sodom en Gomorra. Kwaad moest uitgeroeid om voorbeeld te stellen. Dus terechtstelling in openbaar. - Bron 5: Om te verhinderen dat God net als bij Sodom en Gomorra straft: 1. Sodomie publiekelijk bestraft. 2. Doodstraf, Rechter bepaald welke dood. 3. Geen eervolle begrafenis, galgenveld of publiekelijk verbrand enz.
§2 De straf van God: Een Hollandse zondvloed? Oorzaak overstromingen: - Paalworm (tastte hout van dijken, schepen en sluizen aan.) - Geldgebrek dat snel herstel van dijken verhinderde. Er kwamen internationale discussies over de aanpak (Uitloving beloning) Sommigen wilden geen handel met Amsterdam omdat het op instorten stond. Oorzaak paalwormenplaag volgens bronnen: - God straft omdat we zorgeloos, luxe en lichtzinnig leven. Ondeugden (Sodomie), mode, wellust en overdaad zijn verderfelijk. - Paalwormenplaag is straf op een zonde (zie zonden hierboven) volgens Calvinistische dominees. Om gevaar af te wenden waren er biddagen. - Schuld aan Fransen waar luxe enz vandaar komt. Sodomie waarschijnlijk ook. - De autoriteiten lijken geen verband te zien tussen sodomie en paalwormenplaag. Ze hebben geen godsdienstige, maar een rationele aanpak. §3 Verklaringen en perspectieven: De opeenvolging van gebeurtenissen: Kan de golf van sodomie-processen verklaard worden door zoektocht naar zondebok voor overstromingen? Nee! De piek van de processen lag VOOR de overstromingskwestie. Interpretaties van historici: Hedendaagse wetenschappelijke standpunten van historici volgens bronnen: - Plotselinge processengolf verklaarbaar omdat in die tijd een striktere naleving van burgerlijke moraal werd gevraagd. - Nederland ging relatief gezien achteruit, en dit leidde tot gevoel van onbehagen, wat processengolf kan verklaren. - Er kwamen nieuwe verlichtingsideen, regenten, corruptie enz wat ook tot processengolf geleid kan hebben. Interpretaties en standplaatsgebondenheid/Hoe mensen beelden vormen: - Mensen vormen zich een beeld van de werkelijkheid om de wereld te begrijpen. Deze beelden noemen we ook wel interpretaties. - Interpretatie is standplaatsgebonden door iemands positie in tijd, zijn rol in de samenleving en zijn motieven/waarden/belangen. - Oorzaken horen bij interpretaties. Aangezien een interpretatie altijd subjectief is, is er veel discussie mogelijk.