H3 Gezondheid en ziekte

Hoofdstuk 3: Gezondheid en ziekte.

§ 3.1 Ziek en gezond.

Gezondheid is een toestand van volledige lichamelijk, geestelijk en maatschappelijke welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte en gebrek.

De grens tussen ziek en gezond is niet scherp te definiëren en hangt af van hoe iemand zijn ziekte beleeft

Bijvoorbeeld iemand die zijn been gebroken heeft is ziek, maar iemand die suikerziekte heeft wil liever geen patiënt worden genoemd maar een gewoon normaal leven lijden.

Moe zijn is het gevoel dat je niet meer verder kunt. Dat de brandstof op is
Redenen waarom je moe kan zijn - Lichamelijke ziekte (kanker, bloedarmoede, chronische infecties). - Slecht slapen, stress, hevige emoties, depressie en van lange tijd niets doen. - ME dit is een chronisch moeheidsyndroom waarvan de verschijnselen een ellendig gevoel, hoofdpijn, krampen, spierzwakte en overheersende moeheid. ME patienten zijn ervan overtuigd dat dit een lichamelijke ziekte is maar doktoren hebben nog niets tastbaars kunnen vinden
Elke cultuur kijkt op een bepaalde manier tegen ziektes aan - In de oosterse wereld is het begrip “evenwicht” belangrijk. Je hebt de Yin en de Yang. De Yang is de mannelijke energie,actief en creatief. De Yin is de vrouwelijke energie, passief en ontvangend. De Yin en Yang houden elkaar in evenwicht zodra je ziek wordt overheerst 1 van de 2 krachten. Wie beter wil worden moet zorgen voor een nieuw evenwicht in de Yin en Yang. - Wie gelovig is kan hogere machten om hulp vragen bij ziekte. Winti, een religie waarin geesten van voorouders een belangrijke rol spelen is een voorbeeld hiervan. Als je deze expres of per ongeluk beledigt, kunnen ze je lastig vallen en straffen met ziekte. Hiervoor zijn speciale genezers die met behulp van wassi (wassen) proberen je te bevrijden van de kwade invloeden. Een moderne dokter gaat het liefst af op de feiten. Op meetbare dingen. Op cijfers. Epidemiologen: Dit zijn medische rekenmeesters die, zonder 1 patiënt te zien, belangrijke conclusies kunnen trekken uit cijfers.

§3.2 Ziekte als raadsel

In juli 1846 wordt Semmelweis geplaatst als \"meneer de dokter\" op de kraamafdeling in Wenen. Hij merkt dat er een, voor die tijd, gewone ziekte heel vaak voorkomt. Kraamvrouwenkoorts. Hij merkt op dat de koorts om de dag toeslaat. Hij zette alle feiten en cijfers op een rijtje. Op de 1e afdeling werken studenten geneeskunde die ook sectie verrichten bij dode mensen (het sterftecijfer is op deze afdeling hoger) en op de 2e werken vrouwen die worden opgeleid tot vroedvrouw. Hij trekt de conclusie dat fatale lijkdeeltjes door de handen van de studenten naar de kraamvrouwen worden gebracht. De studenten moeten dan hun handen wassen. Het sterftecijfer daalt maar dan krijgen er weer 12 kraamvrouwen koorts. Semmelweis trekt dan de conclusie: de koorts komt ook van etterende verwondingen van levenden. De studenten moeten nu hun handen met chloorwater wassen na iedere behandeling. Hij heeft gelijk maar dat krijgt hij niet. Uiteindelijk sterft hij in een inrichting. En werd er door Pasteur en Koch aangetoond dat een goede hygiëne van belang is.

Maatregelen tegen verspreiding van besmettelijk ziektes zijn veel beter dan alle medische behandelingen achteraf. Natuurwetenschappelijke methode: - probleem - hypothese: wat is de mogelijke oorzaak? - Voorspelling (als A dan B) - Experiment - Kloppen de resultaten? Anders weer op nieuw beginnen - Hypothese bevestigd

Hypothese: onbewezen stellingen die nog getoetst moeten worden

Dubbelblind onderzoek: waar de ene helft van de patiënten een placebo krijgen en de andere een echte. Zo is elke niet-medische invloed uitgesloten.

§3.3 Ziekte kiemen

Vroeger zat de wereld heel anders in elkaar. Men dronk uit grachten, het etteren van wonden was een teken van genezing en men geloofde nog dat ziektekiemen vanzelf ontstonden.

De franse chemicus Louis Pasteur bewees dat micro-organismen gisting en bederf van voedingswaren veroorzaken. Zo kan je door melk kort te verhitten of iets luchtdicht af te sluiten bacteriën in je eten voorkomen. Dit noemen we pasteuriseren. Robert Koch - toonde aan dat miltvuur ontstaat door bacteriën - Ook ontdekte hij dat tbc (tering) ontstaat uit de tuberkelbacil. In de maatschappij werden deze ontdekkingen vertaald als: - kiemvrij opereren (bacterievrije ruimte, bacterievrije messen enz.) - Carbol werd gebruikt om bacteriën te doden. - Operatie-instrumenten worden eerst gekookt - Verband en operatiekleding in een stoomketel uitkoken. - Gummihandschoenen - Mondmasker

Schoon voedsel - toevoegen van zout of suiker (bacteriën komen zo om van de dorst) - drogen - doorstralen - toevoegen van conserveermiddelen - pasteuriseren

Cholera: deze ziekte werd door Koch aangetoond. Deze ziekte is te vinden in de darmen. de bacterie verspreiden zich via de ontlasting. De ontlasting kwam in de open riolen terecht, waar uitgedronken werd. Het was dus belangrijk dat er een gesloten riolering systeem kwam.

§3.4 Vaccineren

Vaccin: - werken tegen een ziekte - goedkoop - makkelijk toe te dienen - eerdere ziekte voorkomen dan bestrijden

1796 Edward Jenner entte de 12-jarige James Phipps in met stof van koepokken. Daarna besmette hij hem met smetstof van een pokkenlijder. Er gebeurde niets, de jongen was immuun voor de pokken geworden. 1879 Pasteur probeerde aan te tonen dat kippencholera veroorzaakt werd door een bacterie. Hij besmette kippen met bacteriën van andere zieke kippen. Hij herhaalde de proef per ongeluk met een twee weken oude kweek. De kippen werden niet ziek. Toen Pasteur ze nogmaals besmette met een nieuw bacterie werden ze weer niet ziek. Ze waren immuun geworden. 1885 Pasteur redt Joseph Meister van hondsdolheid. De vaccins worden tegenwoordig nog steeds op dezelfde manier bereidt zoals Pasteur dat deed via verzwakte of gedode ziektekiemen.

De witte bloedcellen zijn voor de afbraak van ziektes: - De T-cellen herkennen de geïnfecteerde lichaamscellen en vernietigen die. - De B-cellen maken de antistoffen waarmee ze het lichaamscel merken. Elk type B-cel herkent maar 1 ziekte. De B-cellen leven maar enkele dagen maar door geheugen T- en B- cellen kunnen ze soms nog tientallen jaren in het bloed blijven.

Het afweersysteem kan door verschillende oorzaken niet goed werken: - een fout waardoor er verkeerde T- en B- cellen worden gevormd - medicijnen die het afweersysteem aantasten (bijv. chemotherapie bij kankerpatiënten ) - virussen die het afweersysteem zelf vernietigen (bijv. Aids-virus)

We zijn ingeënt tegen: Bof, mazelen, rode hond, difterie, kinkhoest, tetanus en polio

Kerkgenootschappen wijzen het inenten af omdat je je niet moet verzetten tegen de wil van god. Aanhangers van alternatieve geneeswijzen zijn groepen die niets in vaccinatie zien. Want dit zou je natuurlijke afweer van het lichaam verzwakken.

Onder de mensen die om redenen niet inenten heersen meer polio-explosies, omdat deze in een besloten groep leven en het zo makkelijker oplopen en doorgeven. De rest loopt het niet op omdat zij in kringen verkeren waar de andere personen wel zijn ingeënt.