Goud

Goud, feiten op een rij
Symbool Au
Atoomnummer 79
Atoommassa 169,79
Dichtheid 19,3
Smeltpunt 1064
Kookpunt 2807

Geschiedenis Goud, officiële en Latijnse naam Aurum, werd miljoenen jaren geleden door druk in de dieper gelegen lagen van de aarde ontstaan. Goud werd als eerste ontdekt in rivierbeddingen in Azië en Afrika. Tegenwoordig wordt goud gewonnen uit ondergrondse mijnwinning. Dat gaat heel moeilijk en langzaam. Op een diepte van 3.000 meter moet gemiddeld drie ton erts gedolven en verwerkt worden om maar 1 ons goud te winnen. Je snapt wel dat goud dus zeldzaam is. Dat komt ook omdat het sinds de zesde eeuw na Christus heeft gediend als betaalmiddel. Voor het betalen met goud werd de Gouden Standaard gebruikt. De Gouden Standaard werd gebruikt tussen ca 1870 en 1930. De Gouden Standaard bepaalde dat een bepaald gewicht aan goud als waarde-eenheid diende. Goud heeft ook veel invloed gehad op de mythologie. Denk maar aan verhalen als die van koning Midas die wou dat alles wat hij aanraakte in goud veranderde. Goud is ook altijd al het symbool geweest van liefde en vriendschap. In 1554 zorgde de Engelse Koningin Mary Tudor ervoor dat gladde gouden trouwringen in de moede kwamen, door er zelf eentje te kopen. De trouwring werd aan de vierde vinger van de linkerhand (tadaaa, daar is de ringvinger) gedragen, omdat men dacht dat er van daaruit een ader naar het hart liep. Geef goud als je van elkaar houdt... Al meer dan zes eeuwen worden op gouden, zilveren en platina platen kleurtekens aangebracht. De zogenaamde waarborgwet van 1986 garandeert dat een stuk goud platina of zilver met de volgens de wet vastgestelde kleurtekens het juiste gehalte platina goud of zilver bevat.

Wat is goud? Goud met symbool Au, is een metaal, een edelmetaal. Goud is, net als zilver trouwens, een edelmetaal omdat het bijna nooit reageert met andere stoffen. Zo ook niet met zuurstof, vandaar dat het niet roest. Daarom is het natuurlijk ook een ideale stof voor sieraden! Maar daarover later meer. Het smeltpunt van goud is 1063 graden Celsius, en het kookpunt 2807 graden Celsius. Goud is heel erg buigzaam, het is tenslotte een metaal. Bij metalen zitten de ionen in een metaalrooster, met daar tussendoor de electronen, die voor de binding van de ionen zorgen. Als je het goud buigt, schuiven de lagen ionen over mekaar heen. Omdat alle ionen hetzelfde zijn, verandert zo de structuur van het ionrooster niet, en gaan de bindingen niet stuk zodat je het niet kan breken.

Toepassingen van goud Zuiver goud is heel erg zacht. Daarom komt het meestal voor in een legering. Het legeren gebeurt meestal met zilver, koper. Nikkel, kobalt, zink en platina. De ‘hoeveelheid’ goud wordt meestal uitgedrukt in een karaatsschaal. De karaatsschaal wil het aantal zuiver goud per 24 delen goud uitdrukken. Dus is zuiver goud 24 karaats. Sieraden zijn natuurlijk ook legeringen. Voor sieraden worden meestal legeringen met koper en zilver gebruikt. Dan is het sieraad meestal 18- of 14-karaats. Legeringen beneden de 14 karaats mogen in Nederland geen goud genoemd worden. Legeringen met ongeveer 15% nikkel (symbool Ni, geen edelmetaal maar reageert weinig met zuurstof en water) of met 12% palladium (symbool Pd, edelmetaal), worden door juweliers gebruikt als witgoud. Goud waar veel koper aan is toegevoegd, wordt ook wel roodgoud genoemd. Goud is bladgoud wanneer het is geperst tot een blaadje van minder dan 0,0001 mm. Bladgoud wordt gemaakt door persen of hameren. Je hoort weleens als je een sieraad hebt dat het verguld goud is. Dat wil zeggen dat het niet helemaal van goud is, maar dat alleen het buitenste laagje van goud is, en wel bladgoud. Dit maakt het sieraad natuurlijk goedkoper, maar roest of reageert op welke manier dan ook natuurlijk nog steeds niet, en dat is handig. Bovendien ziet het er mooi van goud uit. Goud kan je dus heel erg dun maken; als je een stukje goud van 31 gram helemaal platperst, kan je daar een draad van 105 kilometer van maken!! Niet alleen voor sieraden, maar ook in de tandheelkunde wordt goud gebruikt. Denk maar aan vullingen (auwauw). In de tandheelkunde gebruiken ze een hele harde corrosiebestendige legering. Corrosiebestendig wil eigenlijk zeggen dat het goud niet gaat reageren, roesten dus. Je kan begrijpen dat het goud dat bedoeld is als tanden heel sterk moet zijn.