Quakers

De Quakers

Quakers (= Society of Friends = Children of the Light of Friends in the Truth), benaming voor de aanhangers van een in Groot-Brittannië ontstane godsdienstige beweging, door het optreden van George Fox. (Fenny Drayton, Leicester, juli 1624 – Londen 13 januari 1691); hij was de zoon van een wever en leerde het schoenmakersvak. In 1643 trok hij zich van zijn familie, zijn werk en van de kerk terug op zoek naar innerlijke verlichting. Hij vond dit “inner light” in 1646 en begon een jaar later te prediken met de grondgedachte dat de waarheid is te vinden dankzij de innerlijke stem van God in de ziel. In 1649 werd hij wegens de onrust die hij in de kerk te Nottingham veroorzaakte, gevangengezet. Weldra organiseerde hij, ondanks de harde vervolgingen, zijn aanhangers, die zichzelf Children of the Light of Friends in the Truth noemden; in 169 koos de groep de naam Society of Friends. Fox vestigde zich op Swarthmore Hall bij Ulverstyon. Om de organisatie verder uit te breiden en te bevestigen reisde hij naar Ierland, West Indië, Noord-Amerika en Nederland. (1677 en 1684). De naam Quakers (van Engels to quake = sidderen) was oorspronkelijk een spotnaam die of betrekking had op hun bijeenkomsten of op het sidderen voor het oordeel Gods, waartoe Fox zijn rechters opriep. De Quakers aanvaarden een innerlijke openbaring (inner light); zij kenden geen kerkelijke ambten en sacramenten. Zij leefden sober, wijden zich aan liefdewerk en weldadigheid en verwerpen militaire dienst. Hun tegenstand tegen de “established Church” en hun soms ongematigd optreden tegen waren de aanleiding tot zware vervolgingen waaraan pas door de Act of Toleration (1689) een eind kwam. In 1668 ontwierp Fox zijn “Rule for the Management of Meetings”, grondslag voor de organisatie zonder eigenlijk kerkelijke vormen. Een hoofddeel van de eredienst is de stilte, waarin op de zelfmededeling van de Heilige Geest wordt gewacht; er wordt slechts gesproken als iemand zich geroepen weet. Het klassieke theologische werk voor de Friends is: Theologie verea Christianae Apologia (1676) van Robert Barclay. Grote uitbreiding van hun invloed werd verkregen door de activiteiten van William Penn en de stichting van Pennsylvania (1682) in Noord-Amerika. William Penn (Londen 14 oktober 1644 – Ruscombe, Berkshire 30 juli 1718), Engelse kolonisator, zoon van admiraal Sir William Penn en de Hollandse Magaretha Jasper, sloot zich als student in Oxford aan bij de Quakers. Zijn bekeringsijver bracht hem meermalen in de gevangenis; hij schreef er No cross, no crown (1669) en The great case if liberty and consience (1670). In het laatstgenoemde werk betoonde hij zich een voorvechter van godsdienstige verdraagzaamheid. In 1675 steunde hij de Quakers die zich vestigden in het westen van New Jersey. In 1681 stond Karel ІІ aan Penn ter aflossing van een schuld aan diens vader een uitgebreid gebied af in Amerika ten westen van de Delaware, dat Pennsylvania werd genoemd ter nagedachtenis van zijn verdienstelijke vader. Met vele geloofsgenoten trok Penn er in 1682 heen. Hij sloot meteen vriendschap met de Indianen en hield zich strikt aan de afspraken. Van meet af aan leven in Pennsylvania de Roodhuiden harmonisch naast de Quakers en verrichten zelfs diensten voor hen. De ongeveer 1000 Hollanders, Zweden en Finnen die zich reeds in Pennsylvania hadden gevestigd, hielpen de Quakers aan een eerste onderkomen en een goed gein. In 1684 keerde hij terug naar Engeland. Na de val van Jacobus II, zijn vriend, raakte hij in diskrediet bij de regering van diens opvolger, Willem III, en werd hem zelfs de macht over zijn kolonie ontnomen (1692-1694). Hij werd daarna in ere hersteld. Net als Pennsylvania werd in 1682 ook Philadelphia gesticht door William Penn en een groep Quakers. In 1776 werd er een Onafhankelijkheidverklaring afgekondigd; in 1787 vond er de bekrachtiging plaats van de eerste Amerikaanse Grondwet. De stad was hoofdstad van de Verenigde Staten van 1775 tot 1789 en opnieuw van 1799 tot 1800. Van 1777 tot 1778 was zij in handen van de Britten. In de Amerikaanse burgeroorlog steunde Philadelphia, vooral onder invloed van de quakers tegen eigen handelsbelangen in, krachtig in de noordelijk staten. De organisatie van de Quakers bestaat in autonome Maandvergaderingen en Kaarvergaderingen. De Londense Jaarvergadering omvat ruim 20.000 leden; Noord Amerika telt 25 Jaarvergaderingen met in totaal meer dan 100.000; Afrika telt circa 35.000 Quakers (voornamelijk in Kenya) en Europa ruim 23.000. In Nederland bestonden in de 2e helft van de 17e eeuw Maandvergaderingen te Amsterdam en te Rotterdam. Na een inzinking volde in 1903 de heroprichting, hierbij sloot de beweging van de Woodbrooke (genoemd naar het Quakercentrum Woodbrooke bij Brimingham) aan, later Barchembeweging genoemd. Het centrum van het Nederlandse Genootschap der Vrienden (gesticht in 1931) is gevestigd in Amsterdam. Internationale centra bestaan in New York, Londen, Genève, New Delhi en Tokio. De Society of Friends is aangesloten bij de Wereldraad van Kerken. Sinds het einde van de jaren zeventig zijn de gemeenten van de Friends landelijk georganiseerd; onlangs hebben zij zelfs toestemming gekregen om op hun eigen wijze huwelijken in te zegenen.

Oorzaken van de emigratie naar de V.S.

De reden voor de emigratie naar de V.S. was godsdienstvrijheid. En op zoek naar betere levensmogelijkheden. Ze leefden in een kleine sectie in Engeland, de Quakers die er van overtuigd waren dat het leven van Jezus met strikt persoonlijke verantwoordelijkheid in de praktijk moest worden gebracht. Het waren rechtschapen, verdraagzame mensen. Zij hielden hun bijeenkomsten en drongen niemand hun mening op. Alleen bleven ze halsstarrig weigeren tot de Staatskerk terug te keren, omdat de Puriteinse dominees en Anglicaanse geestelijken weinig zeiden, dat hun vertrouwen in kon boezemen. Ook hielden zij er eigen meningen op na in godsdienstige kwesties en wilden die bovendien in praktijk brengen. Dat was een levensgevaarlijke bezigheid in de 17e eeuw. Want in die tijd was vrijheid van godsdienst nog nergens een feit. Natuurlijk werden zij als ketters beschouwd, gevangengenomen, gegeseld, gehangen of tot boeten veroordeeld; dit alles ondergingen zij met christelijke verdraagzaamheid. Daarom trokken zij naar de “Nieuwe Wereld” waar wel godsdienstvrijheid was.

Waar en hoe heeft deze groep zich in de V.S. gevestigd?

Op een enorm uitgestrekt stuk land in de Nieuwe wereld. Wat William Penn aangeboden kreeg van de Engelse Koning. Dit kwam omdat de oude admiraal Penn stierf en in nalatenschap aan zijn zoon (William Penn) bevond zich een schuldbekentenis van 16.000 pond, die de Engelse koning hem zal moeten uit betalen. Het is een bedrag dat de koning liever in zijn beurs houdt en na enig nadenken vindt hij een pracht van een oplossing waardoor hij zonder betalen een schuld kan voldoen. Hij biedt William een enorme lap grond aan in de Nieuwe Wereld, een gebied dat ergens tussen Delaware en Maryland braak ligt en dat ter nagedachtenis van zijn verdienstelijke vader, de admiraal, Pennsylvania wordt genoemd. Van meet af aan leven in Pennsylvania de Roodhuiden harmonisch naast de Quakers en verrichten zelfs diensten voor hen. De ongeveer 1000 Hollanders, Zweden en Finnen die zich reeds in Pennsylvania hadden gevestigd, helpen de Quakers aan een eerste onderkomen en een goed begin. Op een door Penn gekozen stuk grond wordt de hoofdstad van zijn kolonie gesticht: Philadelphia, stad der broederliefde. Reeds na 2 jaar staan er 357 huizen. Na 3 jaar telt de streek al 9000 inwoners. Mennonieten uit Duitsland (voortreffelijke wevers en bedreven in huisnijverheid) vinden in Pennsylvania een nieuw thuis. De wetgeving van de nieuwe staat is de meest humane ter wereld; enkel op moord staat de doodstraf. Uit vele landen komen emigranten om Pennsylvania te bevolken, al blijven de Engelsen overheersen. In Pennsylvania wordt bewezen dat mensen van verschillend geloof en velerlei afkomst samen in vrede kunnen leven. De menselijke vrijheid wordt hooggehouden.

Hoe reageren de reeds “gevestigde” Amerikanen op deze groep?

De Quakers kwamen van de regen in de drup, de onverdraagzame Puriteinen, die zich door de strenge leerstellingen van hun kerk lieten beheersen, maakten het de Quakers nog moeilijker dan de gerechtsdienaren in Engeland. Door hun leefwijze botsten de Quakers voortdurend tegen hun Puriteinse broeders. Hun verdraagzaamheid ten opzichte van de Indianen ging lijnrecht in tegen de Puriteinen, die met geweren naar de kerk gingen en in de heidense Roodhuiden kwalijk Gods uitverkorenen konden zien. Tijdens de schandalige processen werden de Quakers als ketters gebrandmerkt en tot de gruwelijkste straffen veroordeeld. In 1670 breekt voor de Quakers in Engeland en Amerika een belangrijke dag aan. De oude admiraal sterft en in de nalatenschap aan zijn zoon bevindt zich een schuldbekentenis van 16.000 pond, die de Engelse koning hem zal moeten uitbetalen. Het is een bedrag, dat de koning liever in zijn beurs houdt en na enig nadenken vindt hij een pracht van een oplossing, waardoor hij zonder betalen zijn schuld kan voldoen. Hij biedt William een enorme lap grond aan in de Nieuwe Wereld, een gebied dat ergens tussen Delaware en Maryland braak ligt en dat ter nagedachtenis aan zijn verdienstelijke vader, de admiraal, Pennsylvania wordt genoemd. Idealist als hij is, terwijl hij gelooft dat de mens met Gods hulp alles tot stand kan brengen, wil Penn in Amerika een vrije kolonie vormen ten bate van heel de mensheid. Tijdens zijn bezoeken aan Europa laat hij weten dat Pennsylvania voor iedereen openstaat; dat daar een volledige vrijheid van godsdienst zal heersen; dat de grond er te krijgen is tegen uiterst voordelige condities. Hij laat zelfs pamfletten drukken in 4 talen die onder andere vermelden hoe men in zijn Pennsylvania kan komen. In 1682 verlaat Penn Engeland om zijn kolonie te stichten. Bezield door hoge idealen noemt hij het een “heilig experiment”. In tegenstelling tot de immigranten in andere streken sluit Penn direct vriendschap met de Indianen en houdt zich strikt aan de afspraken die hij met hen maakt. Van meet af aan leven in Pennsylvania de Roodhuiden harmonisch naast de Quakers en verrichten zelfs diensten voor hen. De ongeveer 1000 Hollanders, Zweden en Finnen die zich reeds in Pennsylvania gevestigd hadden, helpen de Quakers aan een eerste onderkomen en een goed begin.

Hoe heeft deze groep zich ontwikkeld?

Deze groep heeft zich niet aangepast aan de rest van de bevolking, zij hebben in hun eigen kolonie op hun eigen manier verder geleefd met hun eigen gewoonten/gebruiken, normen en waarden. In deze kolonie kwamen nog veel meer mensen wonen die op zoek waren naar godsdienstvrijheid, die ze daar, in tegenstelling tot bijna de gehele wereld, wel konden krijgen. Zowel na de 1e als 2e wereldoorlog boden de Quakers aanzienlijke hulp in verwoeste gebieden bij beide partijen. In 1948 kregen zij de Nobelprijs voor de vrede. Gemeenschappen van de Quakers vindt men vooral in Noord-Amerika. Het centrum van het Nederlandse Genootschap der Vrienden (gesticht in 1931) is gevestigd in Amsterdam. Internationale centra bestaan in New York, Londen, Genève, New Delhi en Tokio. De Society of Friends is aangesloten bij de Wereldraad van Kerken. Sinds het einde van de jaren zeventig zijn de gemeenten van de Friends landelijk georganiseerd; onlangs hebben zij zelfs toestemming gekregen om op hun eigen wijze huwelijken in te zegenen.

Bronvermelding:

Boeken: De geschiedenis van Noord-Amerika
Jaap Ter Haar.

Winkler Prins Encyclopedie

Internet: http://encarta.msn.com

Overig: Encarta® - Encyclopedie® - Winkler Prins. © 1993-1999 Microsoft Corporation/Elsevier

En wel bij de volgende onderwerpen: - Quakers - William Penn - George Fox - Shakers

En het tabelletje bij vraag 2 van het antwoordmodel van module 4, hoofdstuk 1.