Oost-Timor

Inleiding Door het zien van journaalbeelden ben ik geïnteresseerd geraakt in de politiek van Oost-Timor, daarom heb ik besloten om mijn werkstuk hierover te gaan maken. De opbouw is: - Inleiding - Historische inleiding - Samenvatting van de gelezen artikelen - Eindconclusie - Eigen mening - Bronvermelding

Echt moeilijk om informatie te vinden over Oost-Timor was het niet, omdat het een heel actueel onderwerp is in de wereldpolitiek. Het was eerder lastig om de grote hoeveelheid krantenartikelen en informatie van het journaal en het internet te sorteren en er een goed verslag van te maken.

Historische inleiding

Timor is een eiland in de Indische Oceaan ten zuidoosten van Indonesië en is bijna drie keer zo groot als Nederland. De oorspronkelijke bewoners zijn - ontstaan door verschillende migratiegolven – Timorezen Malayo-Polynesische, Melanesische en zelfs Arabische en Afrikaanse elementen treft men aan. De taal die er wordt gesproken is het Tetum. Vanaf de zeventiende eeuw is Timor verdeeld in Oost- en West-Timor. Het westelijke deel is een kolonie van Nederland en het oostelijk deel een Portugese kolonie. Dili is de hoofdstad van Oost-Timor. De meerderheid van de bevolking is evenals de Portugese bevolking
Katholiek, een klein deel is protestants. In tegenstelling tot Oost-Timor had de Islam wel zijn ingang gevonden.

Omstreeks 1520 kwamen de eerste Portugezen in Timor aan. In 1566 vestigde zich er permanent een groep missionarissen. De Nederlanders veroverden in 1651 het westelijke deel van Timor op de Portugezen. De Nederlanders hebben nog tot ver in deze eeuw (1949) op West-Timor geheerst, in dit jaar werd West-Timor overgedragen en daardoor een provincie van Indonesië. In 1951 werd Oost-Timor een overzees rijksdeel van Portugal en kreeg autonomie. Nadat in 1974 de anjer-revolutie een einde maakte aan het dictatorschap van Caetano in Portugal ontstond in Oost-Timor een brede politieke discussie over de toekomst van het land. Er ontstonden een aantal politieke bewegingen onder andere het Fretilin waarvan de journalist José Ramos Horta deel uit maakte. Deze groep werd geïnspireerd door Afrikaanse bevrijdingsbewegingen. Zij geloofden in onafhankelijkheid Hun politieke activiteiten baseerden zij op:

- het recht op onafhankelijkheid - de afwijzing van het kolonialisme - de strijd tegen de corruptie - de opheffing van rassendiscriminatie

Het Fretilin werd heel snel enorm populair, vooral dankzij sociale programma\'s, landhervormingen en alfabetisering. Het volk kreeg toegang tot medische hulp en de heerschappij van Portugal en de lokale elite werd afgeschaft. De eigen identiteit van het Oost-Timorese volk was ontwikkeld en zij putten hieruit inspiratie voor hun strijd tegen Indonesische invallen. Op 28 November 1975 riep het Fretilin de onafhankelijkheid uit en werd de Democratische Republiek Oost-Timor gesticht.

Korte tijd later viel Indonesië Oost-Timor binnen, met veel geweld en wreedheden. Portugal verbrak de diplomatieke relaties met Indonesië en veroordeelde de Indonesische agressie tevens deden zij een beroep op de Verenigde Naties (VN). De VN eiste onmiddellijke terugtrekking van Indonesische troepen. Indonesië negeerde de VN en beschouwde Oost-Timor als de 27e provincie en daarmee de kwestie als een binnenlandse aangelegenheid. Er werden geen buitenlanders meer toegelaten. De Oost-Timorezen gaven de strijd niet op. Ondertussen werd president Lobato van de Democratische Republiek Oost-Timor vermoord. De Indonesiërs oefenden een groot militair offensief uit om de guerillastrijders te doden. Ook werd het enige communicatiemiddel met de buitenwereld – het radiozendstation – opgerold en vele dorpen werden platgebrand. Onder dwang werden mensen in gecontroleerde gebieden in kampen ondergebracht. Indonesië wilde hen isoleren van het verzet. Scholen werden verplicht gesteld les te geven in het Indonesisch. Doel: eigen identiteit, taal, godsdienst en cultuur van de Oost-Timorezen te vernietigen. Omdat de bevolking geen land meer ter beschikking had om voedsel te verbouwen ontstond er hongersnood, wat vele tienduizenden levens kostte. Daarna werd het land opgevuld met migranten vanuit andere Indonesische eilanden, ook om het land economisch over ten nemen. In 1985 kwamen er – nadat de radioverbinding weer hersteld was – steeds meer berichten binnen over volkerenmoord. Het jaar daarop bundelde het Fretilin met andere groeperingen hun krachten en richtten de nationale convergentie op met als doel te strijden voor de rechten van het Oost-Timorese volk op zelfbeschikking en onafhankelijkheid. In 1989 richtten Oost-Timorezen jongeren zich steeds openlijker tegen de Indonesische bezetting en kolonisatie van hun land. De aanleiding hiervan was een olieverdrag gesloten tussen Australië en Indonesië dat buitenlandse maatschappijen het recht gaf om de reusachtige olie- en gasvoorraden voor de kust van Oost-Timor te exploiteren. Portugal had 10 jaar eerder Australië hiervoor al eens voor het Internationale Hof gedaagd. Volgens het internationale recht zou Australië heler van gestolen goed zijn. Toevallig aanwezige buitenlanders maakten video-opnames van een door Indonesië aangericht bloedbad, dat toen wereldwijd werd verspreid. De Indonesische strijdkrachten arresteerden drie belangrijke verzetsstrijders, waaronder Gusmao, bisschop Belo en de journalist Horta. Horta kreeg levenslange gevangenisstraf. Steeds meer studenten vroegen politiek asiel, Portugal nam ze op als vluchtelingen. In 1996 wonnen Horta en Bela de Nobelprijs voor de vrede.

Samenvatting van de gelezen artikelen

Juli/Augustus 1998: De Nobelprijswinnaars Belo en Horta en vooral de binnenkort vrijkomende verzetsstrijder Gusmao willen een volksraadpleging (referendum) die zou kunnen uitmonden in een eis tot volledige onafhankelijkheid. Of dat een realistische oplossing zou zijn staat nog te bezien. Indonesië is nog niet van plan om dit toe te staan ondanks de steeds nadrukkelijker vragen van demonstranten. President Habibie van Indonesië is eventueel bereid een speciale status voor Oost-Timor te overwegen en een aantal gevangenen amnestie (kwijtschelding van straf) te verlenen. Uiteindelijk gaat Habibie accoord met het te houden referendum. Habibie vreest dat Indonesië gevaar loopt uiteen te vallen in een Aziatisch-Joegoslavie en vindt dat niemand daarbij gebaat is.

30 augustus 1999: Referendum Het massale geweld waarvoor gevreesd werd, is uitgebleven bij het referendum in Oost-Timor. De opkomst was enorm, zo\'n 90% van de stemgerechtigden verscheen om een keuze te maken tussen een grote mate van autonomie binnen Indonesië en onafhankelijkheid. De volgende ochtend zouden de stemlokalen opnieuw open gaan, omdat niet iedereen de gelegenheid had te kiezen wegens de tijdrovende veiligheidsmaatregelen. De uitslag van het referendum zal een week later door VN-chef Kofi Annan worden bekendgemaakt. Ook de Timorese verzetsstrijders:

Gusmao (onder huisarrest in Jakarta) en Horta (die in ballingschap uit zijn land verdreven is en in Australië leeft) brachten hun stem uit. Het Referendum werd onder toezicht van de VN gehouden.

Uitslag Referendum: VN secretaris-generaal Kofi Annan maakte bekend dat de bevolking van Oost-Timor de voorgestelde speciale autonomie heeft afgewezen. De bevolking heeft op deze manier haar wens kenbaar heeft gemaakt om de overgang naar onafhankelijkheid te beginnen. ** overgang verklaren** Annan meldde dat het nieuwe Indonesische parlement dat in Oktober bijeen komt de uitslag van het referendum moet bekrachtigen. Vervolgens moeten in samenwerking met de VN maatregelen worden getroffen die de overgang naar een onafhankelijk Oost-Timor mogelijk moeten maken. Intussen moet de rust in het gebied worden bewaard, waarvoor de Indonesische regering de verantwoordelijkheid draagt. Geen feestvreugde maar terreur zal de bevolking gaan overheersen.

Losbarsting geweld: Nu het Referendum voorbij is en er een minderheid geen genoegen neemt met de uitslag, is de Oost-Timorese droom van autonomie en afscheid van de gehate Indonesische bezetter ruw omgeslagen in grote wanhoop. Het land wordt geterroriseerd door Pro-Indonesische milities, die huizen in brand steken en de bevolking verjagen. Duizenden mensen ontvluchten de hoofdstad. Velen vluchten naar West-Timor, anderen trekken de bergen in uit angst voor toenemend geweld. Hoewel legerchef Wiranto heeft aangekondigd dat hij hoogstpersoonlijk naar Oost-Timor toe zal komen om toe te zien op de veiligheid, houdt het geweld aan. De bloedige tragedie in Oost-Timor maakt duidelijk wie de baas in Indonesië is: niet de president en zijn regering, maar het lijkt erop dat een groep machtige generaals de dienst uitmaken. De VN (nu onder voorzitterschap van Nederland) heeft toegezegd in te gaan grijpen in de politieke situatie en het geweld de kop in te drukken, hoewel Jakarta interventie van buitenlandse troepen afwijst. De residentie van bisschop Belo wordt ondertussen bestormd door tegenstanders van de onafhankelijkheid en vermoorden een dertigtal mensen. Duizenden anderen werden overgebracht naar West-Timor. De Portugese president Sampaio noemde dit een ontoelaatbare politieke zuivering. Het hoofd van de Indonesische politie erkende dat de politie de situatie in Oost-Timor niet meer in de hand heeft. De VN kan voorlopig nog geen troepen sturen naar Oost-Timor, totdat Indonesië daarvoor toestemming geeft. Het geweld neemt zulke ernstige vormen aan, dat zelfs journalisten, medewerkers van \"Artsen Zonder Grenzen\" onder dwang van de milities het land moesten verlaten.

De verzetsleider Horta werd vrijgelaten in Jakarta. Bisschop Belo\'s huis in Jakarta werd in brand gestoken en hij vluchtte naar Australië. Belo deed een wanhopige oproep aan de internationale gemeenschap om onmiddellijk tussen beide te komen en de bevolking te beschermen tegen milities en het leger. Ook Horta en Gusmao hielden soortgelijke pleidooien om duizenden onschuldige mensen te redden.

De regering in Jakarta stemt nog steeds niet in met een VN troepenmacht. Zolang Indonesië geen toestemming geeft zal de VN niet ingrijpen, diplomatiek overleg is dus een hele belangrijke factor.

Gevolgen langdurig terrorisme: Hongersnood en een humanitaire catastrofe. Honderdduizenden vluchtelingen houden zich schuil in de bergen van Oost-Timor, wanneer er niet snel hulp komt, zullen velen ziek worden of zelfs van de honger omkomen. Hulporganisaties zeggen dat zij klaar staan om voedsel, medicijnen en noodonderkomens te brengen of te droppen per vliegtuig. Indonesië stemt uiteindelijk in met voedseldroppings. Met het gevaar beschoten te worden door de milities, proberen de vluchtelingen de voedselpakketten te bereiken. Nog steeds worden duizenden Timorezen naar het westen van het eiland gedreven, men schat dat 800.000 inwoners ontheemd zijn.

18 September 1999: President Habibie is gezwicht voor de toenemende druk uit de hele wereld en heeft het verzet tegen een VN-vredesmacht op Oost-Timor opgegeven. In een televisietoespraak zei de president dat hij de resultaten van het referendum op 30 augustus zal respecteren en uitvoeren. De VN maant Indonesië nu tot het handhaven van de orde in Oost-Timor tot de vredestroepen arriveren. Minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) is van mening dat omringende landen veel sneller dan ons land soldaten en militair materieel kunnen sturen, bijvoorbeeld Australië, Maleisië en Thailand. Bovendien vindt onze minister dat gezien ons koloniale verleden het niet gepast is om Nederlandse militairen deel uit te laten maken van de internationale vredesmacht. Nederland gaat wel noodhulp verlenen, zoals het sturen van voedsel. De minister zegt dat Nederland een zeer belangrijke rol heeft gespeeld bij de totstandkoming van het accoord over de vredestroepen. VN-ambassadeur Van Walsum die momenteel voorzitter is van de veiligheidsraad heeft een sleutelrol gespeeld.

Landen die hun diensten hebben aangeboden zijn: Maleisië, de Filipijnen, Thailand, Japan, Zuidkorea, Singapore, New-Zeeland, Groot-Brittannië, Canada en Portugal.

Australië zal als eerste land militairen naar Oost-Timor sturen om het pad vrij te maken voor de blauwhelmen van de VN. De eerste taken van zo\'n troepenmacht zal zijn ontwapening van pro-Indonesische en de pro-onafhankelijkheids-milities. Men vermoedt dat dit niet zonder verzet zal gaan gebeuren. Zodra het gebied veilig is zal de internationale vredesmacht vertrekken naar Oost-Timor.

Eindconclusie:

- door eeuwen lange onderdrukking is er een groot verlangen naar onafhankelijkheid. - Probleem: Indonesië heeft er veel belang bij Oost-Timor te behouden als provincie (met eventuele autonomie) omdat er voor de kust olie- en gasvoorraden zijn, die veel geld op kunnen brengen. - Doordat de president en zijn regering schijnbaar onvoldoende invloed hebben op het leger, is de situatie volledig uit de hand gelopen, nadat de bevolking in een referendum de voorkeur heeft gegeven aan onafhankelijkheid. - De internationale gemeenschap heeft besloten in te grijpen om een grotere humanitaire ramp te beperken. - Oost-Timor is dus duidelijk een land dat streeft naar onafhankelijkheid (nationalisme). Door de complexe achtergronden is het wereldpolitiek geworden.

Eigen mening: Een paar jaar geleden ben ik met mijn ouders en zus in Indonesië geweest en behalve van het super mooie landschap was ik ook erg onder de indruk van de aardige bevolking waar je ook kwam. Nu kan ik me haast niet voorstellen dat er mensen zijn die elkaar afmaken op zo\'n gruwelijke wijze. Door dit werkstuk heb ik nog meer geleerd van de achtergronden van de Indonesiërs en hun politieke situatie. Maar vooral ook van de wereldpolitiek en de manier waarop bijvoorbeeld de VN z\'n invloed hierop heeft.

Ik zag er best tegenop om eraan te beginnen, omdat er enorm veel informatie over dit onderwerp te vinden was. Met hier en daar een beetje hulp van de familie is het me toch gelukt om er een mooi werkstuk van te maken, waar ik met veel plezier aan heb gewerkt.