Gustav Klimt

Gustav Klimt (1862-1918):

Gustav Klimt was een Oostenrijker, getrouwd met het model Emily Flöge. Klimt werd op 14 juli 1862 geboren in Baumgarten, een voorstadje van Wenen. Hij kwam uit een groot, maar arm gezin. Klimt werd als tweede van zeven kinderen geboren. Zijn vader was een goudgraveerder, en daardoor kreeg Gustav de smaak van het goud te pakken, de kleur die hij vaak gebruikte in zijn werk. De jongere broer van Gustav, genaamd Ernst, werd later ook graveur. Ernst werkte tot zijn dood in 1892 steeds weer samen met Gustav. Op 14-jarige leeftijd werd Gustav Klimt toegelaten tot de kunstnijverheidsschool in Wenen. Zeven jaar lang leert hij samen met zijn broer Ernst en Franz Matsch bij professor Ferdinand Laufberger de meest uiteenlopende technieken, van mozaïek via schilderen tot de frescotechniek. Laufberger bezorgde het trio de eerste opdrachten. Klimt, Ernst en Franz schilderden architectonische decoraties in musea, theaters en kerken. In 1886 maakt het werk van Klimt zich los van dat van zijn vrienden. Hij neemt geen genoegen meer met klassieke motieven, maar hij voegt er fotografische, realistisch portretten aan toe en introduceert zo zijn eigen tijd in de werken. Gaandeweg kreeg hij steeds meer kritiek. Gustav Klimt kreeg namelijk een heel eigen manier van schilderen. Klimt had één thema, wat een belangrijke rol ging spelen in het werk van Klimt. Dat thema was: ‘de schoonheid van vrouwen.’ Hij beeldde op zijn eigen manier vrouwen af. In een paar van zijn schilderijen zijn combinaties te zien van Griekse beelden en naakte vrouwen (dit was vooral in het begin van zijn loopbaan). De meeste schilders in zijn tijd schilderden vrouwen met kleding, Gustav Klimt daarin tegen, schilderde vrouwen vaak naakt. Klimt werd tijdens zijn loopbaan daarom ook beschouwd als een vuile pornograaf, en zijn werken werden vaak achter een scherm getoond, om vooral jonge mensen niet aan te zetten tot ontucht. De aandacht is in de tijd van Klimt gefixeerd op erotiek: Freud kan geen opgericht voorwerp zien zonder het zwellend te interpreteren en geen opening zonder de penetratie te thematiseren. Sigmund Freud was een psychiater die ook, net als Klimt, rond 1900 leefde. Freud was heel invloedrijk. Mensen moesten volgens hem opener denken over erotiek. In 1897 wordt Klimt medestichter van de ‘Secession-beweging’, om zich af te zetten tegen de traditionele opvattingen. De secession-beweging was een protest beweging onder de kunstenaars tegen censuur en burgerlijk conservatisme. De secessionisten hebben een aantal tentoonstellingen gemaakt, één daarvan is de Beethovenfries. De secessionisten wilden van hun 14e tentoonstelling een bijzondere gebeurtenis en belevenis maken – een ‘Gesamtkunstwerk’. De tentoonstelling vond in 1902 plaats ter ere van Max Klinger, wiens Beethoven-sculptuur het middelpunt vormde. De hele tentoonstelling wordt een eerbetoon aan Beethoven. Rondom die componist bestond in die jaren een regelrechte cultus, die vooral werd geschraagd door de verering van Franz Liszt en Richard Wagner. Klimt en zijn vrienden zagen in Beethoven de belichaming van het genie en in zijn werk de verheerlijking van de liefde en de opoffering die de mensheid zou kunnen brengen. Josef Hoffmann ontwierp de binnenarchitectuur voor de tentoonstelling. Hij gebruikte ruw beton om de ruimte zo neutraal mogelijk te maken. Daarnaast was een synesthetische belevenis gepland, waarin de muziek van Beethoven betrokken werd. En ten slotte ontwierp Klimt zijn Beethovenfries voor deze tentoonstelling. Ze was alleen bedoeld voor de duur van de tentoonstelling en werd daarom direct op de muur geschilderd met licht materiaal, zodat ze gemakkelijk te verwijderen zou zijn. Het is het minst bekende en meest met mythen omgeven werk van Klimt. Maar ook in de ‘Secession-beweging’ kan Klimt niet aarden, en in 1905 richt hij de nieuwe beweging, ‘Kunstschau’, op, waarbij hij wel het motto van de secession hanteert, namelijk, “Elk tijdperk zijn kunst en kunst haar vrijheid.” Rond 1900, ontwikkelde de Jugendstil/Art Nouveau zich, een kenmerk van Jugendstil zijn de vloeiende lijnen, soms met het thema: Vrouw overheerst man. Jugendstil is een stijl van Gustav Klimt, het lijkt op de jeugd, het heeft iets romantisch, ondeugends en ook iets origineels. Klimt is niet, zoals de impressionisten, geïnteresseerd in het weer en het spel van licht en schaduw. In Engeland had je de tekenaar Aubrey Bearsley, hij maakte ook gebruik van de Jugendstil. Bearsley gebruikte ook het thema ‘vrouw overheerst man’. Op een gegeven moment ging Klimt over naar een mozaïek techniek, dat komt uit de ervaringen die hij had gekregen uit de reis naar Ravenna, in Italië. Rond die tijd schildert hij ook, het inmiddels wereld beroemde schilderij, ‘De Kus’ In het schilderij omhelst een man (Gustav Klimt) een vrouw (Emily Flöge) gekleed in prachtige gewaden, die versmelten met de achtergrond. Alleen de twee gezichten, en enkele nadere ledematen worden heel gestileerd afgebeeld als stukjes mozaïek. Nog later ging Klimt over tot het expressionisme, dit wil zeggen dat hij gebruik maakte van grote, sterke vlakken. Gustav Klimt is in 1918 in Wenen gestorven, en is begraven op het ‘Hietzing’ kerkhof.