De stijl [kunst]

1. Inleiding
Ik heb besloten mijn scriptie te houden over ‘De Stijl’. Ik heb hier lang over nagedacht en ik moet zeggen dat de keuze dan ook niet makkelijk was. Er zijn zoveel verschillende kunststromen en kunststijlen met zoveel uiteenlopende idealen dat een keuze maken erg lastig was.

Ik wilde in ieder geval een stijl kiezen die aansloot bij mijn eigen smaak. Hierdoor vielen een hoop kunststijlen al af zoals het Dadaïsme of de kunst uit de klassieke oudheid (Grieken en Romeinen). Tijdens de lessen kunstgeschiedenis hebben wij uiteraard ook ‘De Stijl’ besproken. Het ideeën van strakke lijnen, simpel kleurgebruik en massaproductie stonden mij al vanaf het begin erg aan. Wat ook mee heeft gespeeld bij de keuze van mijn onderwerp is het feit dat ik het liefste een werkstuk van hout maakte. Met de bewerkingsmogelijkheden die wij op school hebben kom je al gauw uit op een ontwerp met geometrische lijnen.

Geschiedenis is een vak wat mij erg boeit, met name de tijd van de wereldoorlogen. Ik wist dat ‘De Stijl’ een reactie was op het oorlogsgeweld dat gepleegd werd in de Eerste Wereldoorlog. Uiteraard hebben wij tijdens de geschiedenislessen uitgebreid de politieke en economische aspecten behandeld, maar de sociale aspecten werden naar mijn mening niet goed uitgewerkt. Ik zag de keuze van ‘De Stijl’ als onderwerp dan ook als een kans om meer te weten te komen over de sociale aspecten van zo’n oorlog. Met andere woorden: Hoe ging de bevolking er op sociaal gebied mee om en waarom kunnen zij hun uitweg vinden in het oprichten van een nieuwe kunstgroep, zoals ‘De Stijl’.

2. Wat is de stijl, wat zijn de kenmerken en wie zijn de kunstenaars?
De stijl was een Nederlandse kunstbeweging die in 1917 werd opgericht. De belangrijkste kenmerken van de stijl zijn het gebruiken van primaire kleuren en geometrische lijnen. De kunstenaars streefden in het algemeen naar een zo groot mogelijke eenvoud en abstractie, dit gebeurde zowel in de schilderkunst als in de bouwkunst. De kleuren werden hierdoor beperkt naar de primaire kleuren rood, geel en blauw. Deze kleuren werden gecombineerd met zwart, wit en alle kleuren grijs. Deze kleuren werden gebruikt om zo dicht mogelijk bij het doel van de eenvoud te blijven.

Theo van Doesburg was de grondlegger van ‘De stijl’. Van Doesburg zocht contact met andere kunstenaars voor de oprichting van een nieuw, nog niet bestaand tijdschrift genaamd ‘De Stijl’. Via dit tijdschrift wilden ze hun ideeën bij het volk brengen. De vorming van dit tijdschrift heeft uiteindelijk geleid tot het ontstaan van de kunstenaarsgroep de ‘Stijl’.

De Stijl was een reactie op de Eerste Wereldoorlog. Men was tegen het geweld en wilde door middel van de kunst de rust weer terug roepen. De stijl was in Nederland al eerder actief dan in andere (Europese) landen. Dit komt omdat Nederland neutraal was tijdens de Eerste Wereldoorlog. Kunstenaar zaten hierdoor min of meer gevangen in Nederland en konden niet gaan werken in steden als Parijs. Dit is misschien ook wel de rede dat De Stijl als iets typisch Nederlands gezien wordt, terwijl dit helemaal niet de bedoeling was. Het moest een internationale stroming worden die de overhand zou nemen binnen de kunstwereld. De stijl was immers toch ook opgericht om de kunstenaars uit verschillende landen met elkaar in contact te brengen en te houden?

De Stijl is gebaseerd op de beeldtaal van de schilder Mondriaan. Met deze beeldtaal bedoel ik het simpele kleurgebruik en het gebruik van geometrische vormen. Het is dus maar de vraag of De Stijl in de formatie zoals we hem nu kennen wel had bestaan als Mondriaan zijn bijdrage niet had geleverd.

De belangrijkste kunstenaars van de stijl waren; Theo van Doesburg, Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Gerrit Rietveld en J.J.P. Oud. Al deze kunstenaar zal ik nu even kort bespreken.

Theo van Doesburg
Van Doesburg werd geboren in Utrecht op 30 Augustus 1883 en overleed op 7 maart 1931. Na de lagere school ging van Doesburg nog een tijdje naar de toneelschool en volgde schilderlessen. Hij streefde met zijn geometrische ontwerpen naar samensmelting van de schilderkunst met de architectuur en was hiermee dus mede oprichter van de Stijl. Hij hield erg van tegenstellingen zoals: Innerlijkheid/uiterlijkheid en oorzak/gevolg. Van Doesburg beschikte over veel talenten. Hij was schilder, redacteur, schrijver en kunstenaar. Hij heeft een periode les gegeven aan de school van het Bauhaus. Hiernaast is een afbeelding van Van Doesburg te zien. De werken van, Van Doesburg zijn onder andere te vinden in het centraal museum te Utrecht en in het gemeente museum te Den-Haag. Ook het Kröller-Möller museum beschikt over werken Theo van Doesburg
van van Doesburg. Hier onder is een afbeelding van een
schilderij van van Doesburg te zien.

Theo van Doesburg
Contra-compositie V, 1924

Piet Mondriaan
Piet Mondriaan werd geboren in Amersfoort op 7 maart 1872 en overleed in New York op 1 februari 1944. Piet Mondriaan is een Nederlandse schilder, maar heeft voornamelijk in het buitenland gewerkt. Hij wordt gezien als voorstander van de abstracte kunst. Zijn werk is over heel de wereld bekend en geeft veel inspiratie voor de kunstenaars en architecten van tegenwoordig.
Mondriaan werd geboren in een strenggelovig gezin met een oudere zus en drie jongere broers. Mondriaan’s vader had een voor liefde voor tekenen en gaf hier ook les in. In het begin leerde Mondriaan dus veel vanuit de familiaire kring, later Piet Mondriaan meldde hij zich aan voor de kunstacademie. Nadat Mondriaan van de kunst academie af kwam en begon met schilderen kon hij zich zelf bijna niet onderhouden, omdat hij simpelweg niks verkocht. Hij besloot het daarom over een compleet andere boeg te gooien en verhuisde naar Noord-Brabant. Hier ging hij landschappen, zonsondergangen, molens en bloemen schilderen. Dit begon hij te schilderen omdat dit erg in trek was bij het koopkrachtig publiek.
Mondriaan liet zich bij deze schilderijen erg inspireren door Vicent van Gogh die na zijn dood erg populair was geworden bij de bevolking.

Rond 1907 liet Mondriaan steeds meer los van het realisme en ging gestileerde landschappen schilderen. De sfeer van deze landschappen was erg sprookjesachtig.
In 1908 woonde Mondriaan in Zeeland en schilderde onder andere de kerk van Domburg meerdere malen en paste ook kort de pointillistische techniek toe.
Een voorbeeld van zo’n realistische landschapsschildering is te zien op onderstaande afbeelding.

In 1911 vertrok Mondriaan naar Parijs om kennis te maken met het Kubisme en dan met
name Pablo Picasso. Hij haalde zijn inspiratie uit de werken van onder andere Picasso en Braque. In zijn werken uit deze tijd gebruikte hij veel zwarte lijnen en gebruikte hij weinig felle kleuren. Hij legde zich meer toe op de bruin tinten.

In 1917 verdween elk realisme uit de werken van Mondriaan en langzaam aan ook de beweging en de diepte. Hij gebruikte alleen nog de primaire Oostzijdse molen bij maanzicht, 1903
kleuren in combinatie met wit en zwart. Op het Piet mondriaan
begin werden rood en blauw nog wel eens op kleur gemaakt met extra wit maar dit verdween ook in de loop ter tijd. Ik spring nu over naar een later stuk
Een aantal jaren voor de oorlog verhuisde Mondriaan naar de Verenigde Staten in verband met de dreiging van de Tweede Wereldoorlog. Hier zocht hij weer naar vernieuwing en brak hij met zijn principes. De kleuren werden weer wat speelser toegepast en in sommige schilderijen verdwenen de zwarte lijnen zelfs. Als je kijkt naar het door zijn dood onvoltooide schilderij Victory Boogie-woogie zie je dat Mondriaan bezig was zichzelf te vernieuwen.
In 1944 overleed Mondriaan op 72-jarige leeftijd aan een longontsteking. Hij is begraven in New York.

Victory Boogie Woogie, 1944

Bart van der Leck
Bart van der Leck werd geboren in 1876 in Utrecht en overleed in 1958. Van der Leck is een kunstenaar die begon met het bestuderen van schilderijen in Amsterdam, later ging hij zelf schilderen. Zijn vroege werk werd beïnvloed door Art Nouveau en het Impressionisme. Vanaf 1910 begon van der Leck zijn eigen stijl te ontwikkelen, deze stijl bestond uit vereenvoudigde en gestileerde vormen. Hierin liet hij het perspectief weg en de onderwerpen van zijn schilderijen werden geometrische vormen in primaire kleuren. In 1916 ontmoet van der Leck, Mondriaan en consorten en stichten ze samen de Stijl.

Bart van der Leck
In deze tijd was zijn werk abstract en leek het sterk op dat van Mondriaan.In 1918 verlaat van der Leck de groep weer en richt zich weer op zijn vroegere stijl, namelijk: onderwerpen vertalen in geometrische vormen. Van der Leck werd heel zijn carrière gesponsord door Helene Kroller Moller en zijn werk is nu dan ook nog steeds te zien in het Kröller Möller museum.

Gerrit Rietveld
Gerrit Rietveld Werd in 1888 in Utrecht geboren en overleed daar ook in 1964. Gerrit Rietveld was een Nederlandse architect en meubelontwerper. Rietveld leerde het vak ‘meubelmakerij’ van zijn vader. Ook al verafschuwde hij zijn vaders werk, hij waardeerde wel het vakmanschap. Tussen 1904 en 1908 volgde Rietveld een cursus ‘industrieel onderwijs’ en hij leerde hier zijn eigen stijl te ontwikkelen, in 1911 opende hij zijn eerste meubelzaak en volgde hij nog een cursus, maar ditmaal in de architectuur.
De rood - blauwe stoel van Rietveld doet sterk aan het werk van Mondriaan denken. Het was een revolutionair ontwerp door de strakke vormen. De stoel werd een boegbeeld voor de vroeg – moderne ontwerp techniek. Er kan dus gezegd worden dat ook hij zich kon vinden in het werk van Mondriaan en deze stijl overnam.
In 1918 werd Rietveld lid van “de Stijl” beweging en paste hij in zijn werk vooral de primaire kleuren toe.
In 1924 ontwierp Rietveld het Rietveld – schröder huis. In dit huis is duidelijk de stijl van zowel Rietveld, als van ‘De Stijl’ terug te vinden. Tijdens de oorlog bleef Rietveld ontwerpen, eigenlijk was dit illegaal voor hem, omdat hij zich niet had Gerrit Rietveld
aangemeld bij de Rijkscultuurkamer. Volgens de regels van deze orde was ‘Entartete Kunst’ (moderne kunst) verboden.

Toen in de jaren 50 de Stijl na lange tijd weer populair werd heeft Rietveld nog één belangrijk ding ontworpen, dit was het interieur voor een Fokker vliegtuig. Hoewel de directie erg enthousiast was heeft de directie het ontwerp toch niet toegepast.

J. J. P. Oud
Jacobus Johannes Pieter Oud Werd geboren in Purmerend op 9 Februari 1890 en overleed in Wassenaar op 5 April 1963.
Van 1918 tot 1933 was Oud in dienst van de gemeente Rotterdam waar zijn broer burgemeester van was. Hij was in die tijd vooral bezig met sociale woningbouw, dit omdat in die tijd veel arbeiders naar de havenstad kwamen.
Voor hoek van Holland ontwierp Oud de zogenaamde “oud-woningen” in deze woningen zijn veel kenmerken van de stijl terug te vinden en behoren tegenwoordig tot rijksmonument.
In het einde van de jaren 20 was Oud ook internationaal bekend. Hij behoorde tot de vier grote architecten samen met, Van der Rohe, Gropius en Le Corbusier.
Na de oorlog ontwierp Oud het vrijheidsmonument op de Dam. Inmiddels had Oud de strakke lijnen die typische bij de Stijl hoorden al verlaten door de vele kritieken die hij kreeg vanuit de Verenigde Staten.

J.P.P. Oud
Oud-woningen, 1926

3. Op welke stroming was De Stijl een reactie?
Wanneer een werk van De Stijl wordt bekeken en deze naast een werk van het kubisme wordt gezet, zijn er toch wel overeenkomsten te ontdekken. Ze maken beide gebruik van de geometrie en felle (primaire) kleuren. Het kubisme was ook net als de Stijl een stroming in de moderne kunst. Toch verschilt het kubisme in verschillende kenmerken van De Stijl. Enkele kenmerken van het kubisme zijn: Meerdere standpunten, verwarrend perspectief, stilleven en het werken met collages. Je merkt dat De Stijl veel overzichtelijker is door een vast standpunt, door een vast perspectief en het niet gebruiken van collages en stillevens. In de Stijl is alles bedoeld als rustgevend en overzichtelijk. De Stijl volgde in feite een aantal richtlijnen van het Kubisme, maar maakte hier en daar wel aanpassingen.

Pablo Picasso Piet Mondriaan Les demoiselles d’Avignon Compositie met rood, geel en blauw, 1921

De oorsprong van het kubisme ligt bij Paul Cézannes die van mening was dat in de natuur alles uit geometrische vormen is opgebouwd, dit werd later in de kunstwerken gebruikt. Kunstenaars van de stroming ‘Kubisme’ wilden de kijker op een andere manier naar onderwerpen laten kijken. Vandaar ook de verschillende perspectieven. Dit komt dan wel overeen met de Stijl, want ook deze kunstenaars wilde de kijkers of eigenaren van hun kunstwerk anders tegen zaken laten kijken. Alleen hadden zij vooral het doel om de kijker of eigenaar een gevoel van rust en orde te geven, even uit de wanorde van de maatschappij te zijn.

Waaraan vooral zichtbaar is dat de Stijl een opvolgende stroming van het kubisme is zijn de vormen die gebruikt worden, geometrische vormen. Het kubisme legde de grondslag, de Stijl werkte hem verder uit. Door het kubisme maakte de kunstenaar kennis met het werken met geometrische vormen en de uitwerking daarvan. In De Stijl waren de vormen perfect in balans, het kunstwerk was een groot geheel met een perfecte balans tussen kleuren en vormen. Dit was dus veel wiskundiger dan bij het kubisme.

De oorsprong van de Stijl ligt ook ergens anders dan die van het kubisme. De kunstenaars van De Stijl wilde terug gaan naar de essentie. Kunst bestond niet meer om dingen realistisch te weergeven, want daar hadden we de film en de foto al voor. Kunst was er nu om mensen een andere wereld te laten zien, de wereld van de kunstenaar. Het was er om mensen een bepaald gevoel te geven. De Stijl is in 1917 ontstaan, een tijd van armoede en wanorde. In 1914 was de WOI begonnen, en hoewel Nederland neutraal was had de oorlog wel degelijk invloed op Nederland. Vele goederen werden schaars en er ontstond honger. Mensen hadden behoefte aan rust en welvaart. De kunstenaar van De Stijl wilde door alles terug te brengen naar de essentie in eenvoudige symmetrische vormen en de drie basiskleuren de mensen de rust bieden die ze nodig hadden, en door het overheersende wit ook het gevoel van hygiëne.

Het Bauhaus
Van Doesburg werkt ook nog mee aan het ‘Bauhaus’, hij gaf er zelfs les. Er komen dus andere invloeden binnen bij De Stijl en omgekeerd ook lichtelijk bij het Bauhaus. Wat is het Bauhaus voor een stroming en waarom is deze verwant met de Stijl? Het Het Bauhaus was een van de belangrijkste ontwerp scholen in de 20ste eeuw. Ook het Bauhaus was veel meer dan een kunststroming alleen het was ook echt een groep waar je bij kon horen, zo met hun eigen ideeën. De kunstwerken, die vaak ook producten genoemd konden worden waren vaak zo ontworpen dat ze geschikt waren voor de industriële productie. De overeenkomsten met De Stijl vind je terug in het gebruik van geometrische vormen en toch ook wel het gebruik van primaire kleuren. Hier kan natuurlijk een uitzondering tussen zitten. Jaren lang was er een ‘strijd’ tussen De Stijl en Het Bauhaus, Het Bauhaus was natuurlijk veel groter en heeft deze strijd dus ook gewonnen.

Het Dadaisme
Het Dadaisme is de stroming die zich voor de Stijl afspeelde, Theo van Doesburg speelde hier in mee. Het Dadaisme wilden zich vooral afzetten tegen de gevestigde orde, net als de stijl. Zij zetten zich af tegen de omstandigheden die in die tijd van toepassing waren (Eerste Wereldoorlog). dit deden ze bijvoorbeeld door gewone gebruiksvoorwerpen te gebruiken als kunst.

4. Op welke maatschappelijk omstandigheden is de stijl een reactie en waarom?
De Stijl was eigenlijk een reactie op de Eerste wereldoorlog. Nederland behield in deze oorlog de neutraliteit, maar toch groeide wel het verzet tegen de bestaande orde. Mensen voelde zich niet meer gemakkelijk bij het beleid dat toen in Nederland gevoerd werd. Bij de stijl Dada leidde deze chaos tot nihilisme (zo min mogelijk poespas en zo makkelijk mogelijk) Maar bij de Stijl leidden deze chaos tot het idealisme. Tegenover de chaos die op dat moment woedde in Nederland moest de Stijl een wereld van innerlijke rust en harmonie voortbrengen. In de politiek was op dat moment niks te bereiken dus wilden de kunstenaars ervoor zorgen dat mensen bij hun schilderijen verder na gingen denken over het tijdloze en universele evenwicht dat schuil gaat achter de zaken die op een gewone dag spelen.
Vooral Mondriaan was degene die zo dacht, hij was er ook van overtuigd dat kunst zou verdwijnen als alle mensen dit tijdloze en universele evenwicht gevonden hadden en mensen de schoonheid van het leven weer in zouden zien.
Eigenlijk was de stijl dus niet gericht op een paar maatschappelijke omstandigheden in de wereld, maar op alle gebeurtenissen die in de wereld afspeelden en die de kunstenaars van de stijl maar onzin vonden. Met de kunst van de stijl kon men de rust vinden. De kunstenaars van de Stijl vonden zichzelf een voorbeeld voor de rest van de wereld en hoe die mensen zouden moeten leven.
Veel van de uitgangspunten van de stijl waren dan ook vanuit het oogpunt van de Theosofie dat betekent letterlijk “de wijsheid van het goddelijke” de Theosofie is ook verantwoordelijk voor het feit dat de kunstenaars van de Stijl zo goed over zichzelf praatten en ook de naam “De Stijl” aan zichzelf gaven, ze waren overtuigd van zichzelf. De schilderijen van Mondriaan waren iconen voor het nieuwe geloof en Van Doesburg zorgde voor de huisvesting van de burger.
De uitgangspunten die de kunstenaar vanuit de Theosofie hebben genomen zijn: het reduceren van kleuren en het trekken van verticale en horizontale lijnen met een liniaal vanuit een coordinaat.
Al met al had de Stijl dus een geheel eigen kijk op hoe de maatschappij in elkaar zou moeten zitten. Mensen zouden hun innerlijke rust moeten vinden en zo moeten leven als de kunstenaars met hun kunst van de Stijl deden. Het Schilderij hiernaast is Van Mondriaan met zijn kijk op de Theosofie.

5. Beroemdste werken van Van Doesburg, Mondriaan, Oud en Rietveld?
Van Doesburg:

Contra-Compositie X, 1924

Contra-compositie X is het tiende ontwerp uit het tijdschrift, maar werd wel het eerst als schilderij uitgevoerd. Aan de compositie is goed te zien dat Van Doesburg in dit jaar een artistieke wedijver voerde met de eveneens in Parijs wonende Piet Mondriaan. Hij experimenteert hier op een zeer vrije wijze met de door Mondriaan bedachte compositieprincipes. Het schilderij doet zich in eerste instantie voor als een uitvergroot detail uit een compositie van Mondriaan. De harmonie die deze laatste kunstenaar zocht, is hier echter ver te zoeken, door de in mindere mate verfijning van de compositie in lijnen en vlakken en de uit balans gebrachte primaire kleuren.

Zelfportret met hoed, 1909

Van Doesburg heeft een aantal zelfportretten van zichzelf gemaakt. Dit is een van die zelfportretten. In mijn ogen is dit de bekendste, omdat ik deze het vaakst tegenkom bij het zoeken naar informatie.

Piet Mondriaan

Victory Boogie Woogie, 1944

Dit werk wordt beschouwd als het beroemdste werk van Mondriaan. Dit heeft ook te maken met het feit dat het schilderij nooit is afgemaakt door hem zelf. Mondriaan kwam te overlijden in 1944, toen hij het doek nog niet voltooid had. Het schilderij is gemaakt in New York en is in 1998 voor tachtig miljoen gulden gekocht door de Nederlandse staat. Dit vond men een te hoog bedrag voor een onvoltooid werk. Er is een kunstenaar geweest die het werk geprobeerd heeft af te maken.

J.P.P oud

Monument op de Dam, 1956

Bij het monument op de Dam is duidelijk te zien dat Oud de idealen van ‘De Stijl’ achter zich heeft gelaten. Dit is te zien aan de vormgeving. Geometrische hoeken maken plaats voor natuurlijke ronde vormen. Ook beschikt het monument over vele details, met name aan de voet van het monument.

Gerrit Rietveld

De rietveld Stoel, 1918

De meest bekende werken van Rietveld zijn ongetwijfeld ‘De Rietveld stoel’ en het ‘Schröder huis’ (afbeelding hieronder). Bij de rietveld stoel stonden geometrische vormen en primaire kleuren centraal. Door de opbouw van rechthoekige balkjes krijgt het geheel een luchtige uitstraling. De gele vlakjes aan de kopse kanten van de balkjes benadrukken het speelse effect. In het werk zijn duidelijk aspecten van De Stijl terug te vinden, met name aan het primaire kleurgebruik. Door de schuine hoek van de zitvlakken lijkt de stoel het zitcomfort te verhogen. In werkelijkheid kan deze stoel gezien worden als kunstobject en niet echt als gebruiksvoorwerp. De stoel biedt namelijk geen enkel comfort.

Gerrit Rietveld
Schröder huis, 1924

6. Wat betekent de stijl nu nog voor de kunstwereld en waar vind je hem terug?
Het doel om De Stijl een internationale en tijdloze stijl te maken is deels gelukt. De kunst van De Stijl doet nog steeds zeer modern aan. Dit komt door de geometrische vormen en bijna wiskundige composities. Het Rietveld-schröderhuis is een van de nu nog bekenste overblijfselen van De Stijl. Ook de rood-blauwe stoel van Rietveld is erg bekend. Beiden doen nog steeds erg modern aan. Van Mondriaan is er ook nog steeds veel te vinden, er is zelfs een mondriaan stichting. Een stichting die de beeldende kunst en vormgeving in deze tijd wil stimuleren. Ook willen zij de kunst en doelen van Mondriaan doorgeven aan hedendaagse kunstenaars. Het kröller-Müller museum (in Otterloo) is ook een plek waar nog veel te vinden is van De Stijl. Er hangen schilderijen van: van Doesburg, Mondriaan en van der Leck.

Er zijn ook nog steeds gebouwen te vinden die in de stijl van De Stijl gebouwd zijn, en heel modern aandoen. Een voorbeeld is de Witte Dame (Dirk Roosenburg) in Eindhoven. Het strakke witte gebouw heeft wel wat weg van de architectuur uit De Stijl. En dit kan goed kloppen want de bouw ervan is in 1927 begonnen.

Je ziet dat het gebouw bestaat uit horizontale en verticale lijnen. Er is veel wit gebruikt en alles ziet er strak en modern uit. Witte dame, 1930
Welliswaar ontbreken de primaire kleuren in dit gebouw. Maar aan de
Witte Dame, is toch te zien dat De Stijl wel degelijk invloed heeft gehad op de bouw
(ontwerp) van dit gebouw.

Ook zie je principes van De Stijl terug in Nijntje, het werk van Dick Bruna.

Bij Nijntje is ook alles tot de basis gebracht. Er wordt alleen zwart-wit en de primaire kleuren gebruikt en de vormgeving is ook erg basis en eenvoudig gehouden. Er worden wel ronden vormen gebruikt, maar het principe is hetzelfde. Alles terugbrengen tot de basis en orde. Ook Nijntje gaat al jaren mee, en nog steeds ziet hij er niet ouderwets uit. De makers, bedenkers van De Stijl hebben dus wel een punt, De Stijl is een internationale en tijdloze kunststroming geworden die nog steeds kunstenaars, architecten inspireert en nog steeds terug te vinden is in ons hedendaags leven.

De Stijl betekent nu nog voor de kunstwereld een bron van inspiratie te zijn, een voorbeeld. Ook geeft het de boodschap af van het tijdloze, de resultaten van een perfect in balans gemaakt kunstwerk.