De Balkan in 1900 tot nu

In de tijd van de Romeinen zijn de volkeren tussen de Weichsel en de Don aan hun naam Slavische volkeren gekomen. Dat komt doordat de Romeinen hun land bezet hadden en de gevangenen als slaven af werden gevoerd. In de tijd van de volksverhuizingen raken deze volkeren versnipperd over de Balkan en vermengen zich met de lokale bevolking. In de middeleeuwen ontstaan zelfs enige Slavische Rijken. Maar die zijn niet zo sterk en kunnen rond het jaar 1000 niet tegen de Duitsers uit het westen, Turken uit het zuiden en de Mongolen en Tartaren uit het oosten op. Bij 1900 hebben de slaven nog steeds een puur agrarische bestaanswijze. In het laatste paar honderd jaar zijn er nationalistische gevoelens bij de Slavische volkeren opgekomen op basis van gevoel van culturele eenheid. Dit heeft een paar typerende kenmerken: de oosters orthodoxe variant van het christendom, taalverwantschap, het cyrillisch schrift en de historische verbondenheid. Verder maakt het 250 miljoen tellende Slavische volk de grootste etnische groep van Europa.

De Balkan is eeuwenlang in handen van de Turken geweest. Het verlies van de slag bij Kossovo op 28 juni in 1389 was een begin van een lange periode van Turkse bezetting. Toen het in die tijd Ottomaanse rijk begon te verzwakken begon ook de greep op de Balkan te verminderen. Landen werden onafhankelijk van de Turken en begonnen een eigen staat. Ze kregen daarbij steun van Oostenrijk en Rusland. Rusland probeerde sinds de tsaar van Peter de Grote omstreeks 1700 een haven aan de Middellandse Zee te krijgen. De pogingen om via de Bosporus en de Dardanellen een vrije doorgang te krijgen waren mislukt dus probeerde Rusland toch een haven te krijgen aan de Middellandse Zee invloed te krijgen op de Balkan.

De balkan rond 1900

De balkan was voor een klein gedeelte van het erg verzwakte Turkije en een noordelijk stuk was van Oostenrijk-Hongarije. Oostenrijk was van groot strategisch belang voor de Russen en de Oostenrijk-Hongaren. Ze verschilden echter wel in werkwijze, want de Oostenrijk-Hongaren probeerden een doorgang naar de Atlantische Oceaan te verkrijgen door land te veroveren die eraan grensden maar daarbij niet zo’n goede reputatie op de balkan hadden gekregen waardoor ze naar de landen militairen moesten sturen om daar orde te houden, zoals bij Bosnië-Herzegovina in 1908. Dat behoorde officieel tot Turkije maar toen een groep die zich de Jong-Turken noemde tijdens een revolutie de macht greep en het niet zo breed had met het geld, konden de schadevergoedingen wel goed gebruiken. De Russen pakten het anders aan. Zij gaven steun aan de Slavische volkeren en probeerde zo invloed op de Balkan te verkrijgen. De landen op de balkan zelf waren totaal niet tevreden met de indeling van het grondgebied, want alles was zeg maar door elkaar gemixt. De zelfstandige staten Servië, Montenegro, Roemenie, Bulgarije en Griekenland waren totaal niet tevreden met door de grootmachten bepaalde grenzen. Ze waren volgens hen niet naar nationaliteit ingedeeld maar op politieke wensen. Er woonden Serven in Bosnië, Kroaten in Hongarije, Hongaren in Roemenië en Macedonië werd betwist door Bulgaren, Grieken en Serven. En daarbij moest ook nog eens komen dat Italië het op Albanië gemunt had.

De 1e en 2e Balkanoorlog

Rusland wist ondanks de vele conflicten de Balkan landen Servië, Griekenland, Bulgarije en Montenegro met elkaar te verenigen bij een oorlog tegen de Turken, In 1912 begon de 1e balkanoorlog. De overwinnende partijen kregen ruzie over de buit na de oorlog waaruit de 2e balkanoorlog volgde in 1913 waar ook Roemenië mee ging doen. Uiteindelijk waren het de grootmachten die het land verdeelden waarbij enkele landen er beter van werden en andere juist slechter. Vooral Servië kreeg een groot stuk land erbij.

Panslavisme

Dit is het ideaal om alle Slavische volkeren in 1 staat te verenigen. Vooral in Servië was dit ideaal zeer in trek. Hun zaten meer te denken aan een groot-Servië ook de Kroaten en Bosniërs vonden dit wel een goed plan. Een van hun was Gabriël Prinzip, een lid van het geheime pro-Servische Mlada Bosna. W.O. 1

De W.O. 1 begon in de Balkan doordat Oostenrijk-Hongarije Servië verantwoordelijk stelde voor de moord op Franz Ferdinand de toekomstige opvolger van zijn neef Franz Jozef die Keizer van Oostenrijk en koning van Hongarije was, Servië zou het terrorisme in Bosnië-Herzegovina te steunen. En Oostenrijk eiste genoegdoening. Gabriël Prinzip, die contacten had met Servische nationalistische bewegingen, pleegde op 28 juni een moordaanslag op Franz Ferdinand en zijn vrouw. 28 juni is trouwens ook de datum van de herdenkingsdag van de Slavische volkeren waarbij ze de dag herdachten dat hun de slag tegen de Turken verloren hadden en toen bezet werden. Verder wou Oostenrijk-Hongarije dat er door Oostenrijkse militairen een onderzoek word gedaan naar de moord op Servisch grondgebied. De Serven wouden dat absoluut niet, Rusland steunde Servië, Oostenrijk-Hongarije rekende op steun van Duitsland, dus ze durfde wel en bleef bij haar eisen. Door middel van intensief diplomatiek werd het geen oorlog. Maar later verklaard Oostenrijk-Hongarije wel de oorlog aan Servië eind juli 1914. Op 19 juli dat jaar valt Oostenrijk-Hongarije Servië aan. Na de W.O. 1 zag de Balkan er heel anders uit. De kleine versnipperde landjes van de Balkan zijn 1 geworden als Joegoslavië. Dit werd besloten door de overwinnende landen van de W.O. 1, De verenigde staten, Frankrijk en Engeland die het verdrag van Versailles opstelden, waarin dus ook stond dat het 1 land moest worden. Het Turkse rijk verloor ook veel grondgebied op de Balkan.

De Slavische volkeren in Oostenrijk-Hongarije voelden zich verbonden met het onafhankelijke Servië voor de 1e wereldoorlog. Na de eerste wereldoorlog was dat niet meer zo. Na de 1e wereldoorlog werd ook het land Joegoslavië gevormd. Servië was een groot voorstander van alle Slavische volkeren in 1 land en 1 regering in Belgrado maar zat meer te denken aan de naam Groot-Servië. De Kroaten en Slovenen wouden ook wel alle Slavische volkeren in 1 land maar dan wel met behoud van autonomie voor de afzonderlijke nationaliteiten. Uiteindelijk werd toch voor Joegoslavië gekozen en werd het land snel uitgeroepen want een Italiaanse bedreiging kwam eraan. Hun vonden dat ze recht op gebieden in Kroatië en Slovenië, want dat hadden de geallieerden beloofd aan Italië in 1915 om Italië aan hun kant te krijgen. Door die bedreiging hebben ze besloten om zich te verenigen en samen zich tegen Italië te verdedigen. Op 1 December 1918 werd het nieuwe koninkrijk uitgeroepen. Italië kreeg in 1923 grip op de havenstad Fiume en Albanië werd een soort vazalstaat van Italië. Maar er waren problemen in het grote land. Door de verschillende achtergronden van de verschillende nationaliteiten, de verschillende culturen en geloven, en er woonden ook veel niet-Slavische mensen in het land, kwamen er al gauw problemen in het land. De koning Alexander maakte in 1929 een einde aan de ongeregeldheden. Hij vestigde met behulp van een leger ondersteund door Serven een dictatuur. Het land werd Joegoslavië benaamd. Italië en Duitsland wouden invloed krijgen op de Balkan. In de jaren dertig voerde Duitsland een politiek die de Balkan landen economisch afhankelijk te maken en daarna politiek te kunnen beïnvloeden. Duitsland was in de tijd van de crisis de grootste afnemer van agrarische producten. Een voorbeeld ervan was Hongarije bij de as Berlijn/Rome. Er was veel terrorisme in de Balkanlanden, de meeste landen hadden wel een extreme groepering. Een paar voorbeelden hiervan zijn: het ondergrondse leger van Macedonië, de Kroatische beweging Ustasja. De leider Pavelic zelf een groot voorstander van groot Kroatië, was een aanhanger van Hitler en Mussolini. De Kroatische en Macedonische beweging zaten ook achter de moordaanslag op Koning Alexander in 1934. Zijn opvolger Paul wist wel zijn macht te handhaven. Duitsland had niet veel invloed gekregen op de Balkan, De Balkan leverde graan en Roemenië er zorgde voor de olie. Het belangrijkste was dat het op de Balkan maar rustig was zodat Duitsland zijn aanval op de Russen tot een succes kon brengen.

Het begin van de 2e wereldoorlog
De 2e wereldoorlog is begonnen, Roemenië, een bondgenoot van Duitsland kreeg een territoriale beloning door grond te krijgen van Roemenië. Roemenië vond dat wel best, want Duitsland had ervoor gezorgd dat de fascistische leider Antonescu de leiding van het land kreeg.

Problemen op de Balkan na W.O. 2

De Balkanveldtocht

Nu het rustig op de Balkan was dacht Hitler een aanval op Rusland te kunnen voorbereiden. Maar door een ongeplande aanval van de Italianen vanuit het eerder veroverde Albanië in 1940 aan Griekenland, moest Hitler zijn aanval op Rusland uitstellen, omdat Mussolini het verprutste moest Hitler te hulp komen en ook omdat in Griekenland Engelse Basissen waren opgesteld, maar omdat Joegoslavië net de door de Duitsers aangestelde koning Paul had afgezet was Duitsland genoodzaakt Joegoslavië ook nog te verslaan. In april 1941 gaf het Joegoslavische leger zich over. Na de zogenoemde Balkan veldtocht van Hitler, probeerde hij de Balkan met zo min mogelijk militairen in bedwang te houden.

De Duitse bezetting

Roemenië en Hongarije waren vazalstaten van Duitsland. Onderling ruzieden ze met elkaar over de grenzen van hun land, maar dat was niet erg want dit paste goed in het verdeel en heers politiek van Duitsland. Bulgarije was ook een bondgenoot van Duitsland dus daar hoefden ze al bijna helemaal niet naar om te kijken. Maar Griekenland was wel een Probleem. De Partizanen zorgden voor de grote problemen.

Kroatië en Servië na opdeling

De staat Joegoslavië ging uit elkaar. De grote lappen grond werden uitgedeeld aan Bulgarije, Italië, Albanië en Hongarije. Servië werd gereduceerd in grond en kwam onder streng militair toezicht. Het kreeg een marionettenregering afkomstig van Duitsland. Kroatië die ook flink gereduceerd werd, kreeg in naam wel een eigen land met Pavelic aan de leiding. Pavelic het hoofd van de beweging Ustasja, deze beweging pleegde in de jaren dertig veel aanslagen. Hij voerde een schrikbewind en was extreem anti-Servisch. Door zijn schrikbewind was hij niet zo geliefd bij de bevolking. De reden voor zijn negatieve houding ten opzicht van Serviërs kwam mede door het geloof dat de twee nationaliteiten hadden. De Kroaten waren namelijk rooms-katholiek en de Serven waren oosters-orthodox. Het grote probleem was echter wel dat er op de 6 miljoen inwoners in Kroatië 2 miljoen Serviërs woonden. De Serviërs werden enorm belaagd door de Kroaten, de Serviërs werden verdreven, bezittingen werden afgenomen, het verwoesten van hun orthodoxe kerken en kloosters. Nog een voorbeeld van de wreedheid van de Kroaten tegen de Serviërs is dat de Serviërs moesten worden hergedoopt. En als ze dat weigerden werden ze doodgemaakt. Naar schatting zijn er ongeveer 250000 Serviërs omgekomen. Het werd zo erg dat Musolini het plan had om tussen beide te komen en de SS had zelfs verontrustende rapporten naar Hitler geschreven.

Het verzet van Joegoslavië

Duitsland die niet op veel verzet van de Joegoslaven had gerekend zat er goed naast. Integendeel door het bergachtige gebied monde het uit tot een guerrillaoorlog. Om het verzet te breken probeerden de Duitsers ze te chanteren, ze zeiden voor elke gedode Duitser worden er 50 burgers terechtgesteld, maar deze maatregel had niet bepaald het gewenste effect, integendeel het verzet werd juist heviger. Het verzet dat tegen de Duitsers werd geboden kwam vanuit twee totaal verschillende hoeken. Ten eerste waren er de Tsjetniks groot voorstanders van groot-Servië, royalistisch, orthodox, en anticommunistisch. De Tsjetniks vochten tegen de Duitsers maar toen ze de Bosnische Ustasja in Bosnië tegenkwamen raakten ze daarmee in gevecht. De Bosniërs die door de Tsjetniks als collaborateurs bestempeld werden, werden geteisterd door terreur, wraakacties en nog meer terreur. De andere groep bestaat uit de communisten geleid door Josip Broz ook wel Tito genoemd. Deze groepering kwam pas in actie toen de Duitsers de Sovjetunie waren binnengevallen. Tito handelde niet naar nationaliteitsgevoelens, hij had een federalistisch Joegoslavië voor ogen, wat zich weerspiegelde in zijn aanstellingsbeleid. In de leiding zaten mensen met verschillende etnische achtergronden. De twee verzetsgroepen waren zo tegenstrijdig dat het dus ook geen verrassing was dat ze elkaar gingen bestrijden. Tito wist door zijn optreden veel prestige te winnen bij de bevolking waardoor de reputatie van de Tsjetniks verslechterde. De Tsjetniks gingen steeds meer met de Duitsers collaboreren. Het was dan ook Tito die als bevrijder in de herfst van 1944 Belgrado binnen kwam trekken.

Het uiteenvallen van Joegoslavië

Zo rond 1989 begonnen de eerste landen al aan de bel te trekken. Slovenië en Kroatië eisten een losse federatie, ze hielden verkiezingen waarbij de leiders van de afscheidingspartijen wonnen. De nieuwe president van Kroatië wordt Franjo Tudman . Slovenië en Kroatië verklaren zich afhankelijk, het federale Joegoslavische leger rukt op naar Slovenië om het tot bedaren te brengen, maar het leger wordt verslagen en keert terug. Nu Slovenië echt onafhankelijk is legt Belgrado zich daarbij neer, want Slovenië heeft nou eenmaal geen noemenswaardige Servische minderheid. Kroatië had dat wel. In 1990 verklaard zich de Servische Krajina-streek zich autonoom. Het vormt een eigen leger met middelen van het Joegoslavische leger. In 1991 woedt er een burgeroorlog in Kroatië. De Kroaten die alleen met een militie en politie kan vechten vecht tegen het federale leger van Joegoslavië. De Kroatische strijdkrachten krijgen het ook nog te doen met de Servische partizanen (zoals de Krajiners) Belgrado bewapent hen en de Kroaten worden van hun huizen verdreven om plaats te maken voor de Serviërs. De Kroaten die toen verdreven werden woonden toen in gigantische vluchtelingenkampen. De oorlog gaat door, Zagreb wordt gebombardeerd, Vukowar en Osiejek worden met artillerie platgeschoten. Vele Kroaten werden verdreven of vermoord. Begin 1992 begint er schot in de zaak te komen, de speciale VN afgezant Cyrus Vance krijgt het voor elkaar dat Servië, het Joegoslavische leger en Kroatië het eens worden over een vredesplan. Op 9 januari 1992 verklaard Milocevic de Burgeroorlog ten einde. Maar er wordt niet aan het vredesplan gehouden, het vredesplan zegt dat de veroverde gebieden moeten worden teruggegeven en de vluchtelingen mogen weer terugkeren en de troepen moeten wegtrekken. De Servische troepen bleven op hun post, 1 derde deel van Kroatië bleef bezet door de Krajinische Serviërs. Op 15 januari erkennen de lidstaten van de EU de onafhankelijkheid van Slovenië en Kroatië.

Bosnië

In de tijd dat er in Kroatië een burgeroorlog woedde hield Bosnië zich rustig maar niet voor lang, in december 1991 roepen de Bosnische Serviërs een eigen Servische republiek uit in Bosnië. In februari 1992 wordt een referendum gehouden over de onafhankelijkheid van heel Bosnië-Herzegovina. Een grote meerderheid van Bosnische moslims en Kroaten spreken zich uit voor de onafhankelijkheid van Bosnië-Herzegovina. Een paar dagen later vallen de eerste schoten in Sarajevo. Op 6 april 1992 erkennen de VS en de EU de onafhankelijkheid van Bosnië-Herzegovina. Na 2 jaar oorlog dat een zeer wisselde periode van oorlog, wapenstilstanden en vredesregelingen was, is er nog geen vrede. De Moslims en Kroaten hebben een verbond met elkaar gesloten, toch hebben ze tegen elkaar gevochten in Mostar. Het doel van het Servische leger is om de steden etnisch te zuiveren van moslims en er Serviërs neer te zetten.

De VN doet aanvallen op Servische militaire instelingen, maar kan verder weinig doen want telkens als de VN iets wil doen of al gedaan heeft begint Rusland te dreigen. Het Servisch beleg werd in 1994 opgeheven. Zo kon Bosnië herstellen van de oorlog. Gas- en elektriciteittoevoer en waterleidingen werden weer aangelegd gevolgd door 5 maanden rust. De EU kondigde ook een wapenembargo af. Servië werd zwaar getroffen door de handelboycot. Het land kreeg te maken met een inflatie van 7 nullen per maand. Doordat de grenzen zo lek als een mandje waren bloeide het land toch weer wat op door de smokkelwaar naar Belgrado. Zo werd de munt steeds meer waard en binnen de kortste keren was Servië weer bewapend. De Kroaten kregen ook het een en ander binnen en de moslims ook, maar die bleven nog steeds minder goed bewapend dan de rest.