Willem Barentsz

Wie was Willem Barentsz ?

Willem Barentsz is geboren in 1555. Hij was een Nederlander die is opgegroeid op Terschelling in het plaatsje Formerum. Hij hield er van om zeekaarten te bestuderen. Later heeft hij bijna al die routes ook echt gevaren. Zelf heeft hij ook vele zeekaarten gemaakt helaas zijn die niet teruggevonden.

Wat deed hij?

Willem Barentsz was stuurman op één van de expeditie- schepen die geld kreeg van Middelburg, Enkhuizen en Amsterdam om het doel, via het noordoosten naar India varen, te volbrengen. Bij de eerste tocht in 1594 ontdekten zij de westkust van Nova Zembla. De tweede tocht in 1595 had geen resultaat. De derde en voor hem ook de laatste tocht had tot gevolg dat zij als eerste Europeanen op Nova Zembla de winter hebben doorgebracht.

Waarom deed hij dat?

In 1559 werd Philips de tweede heer der Nederlanden. Die was ook koning van Spanje. Omdat Philips wou dat alle Nederlanders katholiek werden kwam er een opstand die leiden tot de tachtig jarige oorlog tegen Spanje. Daardoor konden de Nederlanders niet via Afrika naar India varen om handel te drijven met de Indiërs. Dus om handel te kunnen drijven met de Indiërs hadden de Nederlanders een andere route nodig, dat was wat Willem Barentsz probeerde: Via het noordoosten een weg naar India vinden. Daarom kwamen er ook iedere keer heel veel handelswaren mee.

De eerste tocht

Bij de eerste tocht werden er drie schepen uitgerust: -Eén te Amsterdam. -Eén in Zeeland. -En één te Enkhuizen. Op de ene uit Amsterdam was Willem Barentsz als stuurman uitgekozen. Op vijf juni vaarden zij weg vanuit Texel. Ze kwamen niet verder dan de westkust van Nova Zembla. Daar moesten ze terugkeren door het vele drijfijs. Maar de ontdekking van Nova Zembla had hoop gegeven en er werd besloten er een tweede tocht op uit te sturen… De tweede tocht

Er was zoveel hoop ontstaan dat er nu niet drie maar meteen zeven schepen werden uitgerust waarvan zes met handelaren en veel handelswaren. En één, een jacht had bevel om onmiddellijk terug te keren zodra ze India zouden hebben bereikt. Op één van die schepen was Willem Barentsz stuurman. Twee schepen van Amsterdam,twee van Zeeland, twee van Enkhuizen en één uit Rotterdam. Vol moed voeren zij uit maar ook nu kwamen zij onverricht ter zaken. Zoveel moed ze eerst hadden zo weinig moed hadden ze nu. De hoge heren hadden zelfs besloten te stoppen met het uitrusten van expedities maar ze zijden ook dat iedere rijke stad of kooplui een expeditie mocht uitrusten en als deze zou 1ukken er een flinke schadevergoeding zou worden gegeven. Na een flinke tijd is het gelukt om de regering van Amsterdam zover te krijgen om op eigen kosten een derde expeditie van twee schepen…

De derde reis… Een catastrofe

Het ene schip heette ,,De Hoop”. De kapitein van dat schip was Jan Corneluszen Rijp. En het andere schip heette ,,De Volhouder”met kapitein Jacob van Heemskerck en met de ervaren stuurman Willem Barentsz. Een flinke tijd na een heel moeilijk vertrek van Amsterdam, door pech met de wind, ontdekken ze een stukje voor Spitsbergen land. Een paar gaan aan land maar worden aangevallen door ijsberen, ze overleven het wel maar als ze noch eens goed kijken zien ze noch veel meer beren, daarom noemen ze dat eiland Bereneiland. Ergens daar splitsen de beide boten zich op. De ene boot met Barentsz en Heemskerck gaat links om langs Spitsbergen. En de andere boot met Jan Cornelusz. Rijp gaat rechts om langs Spitsbergen. Daarna gaan beiden (alleen) boten naar Nova Zembla. De boot van Jan Cornelusz. Rijp ging al snel weer terug. Maar de boot van Barentsz en Heemskerck ging noch helemaal om Nova Zembla heen, maar kwam vast te zitten in het ijs aan de oostkust van Nova Zembla. De bemanning van de ,,Volhouder’’ was genoodzaakt een huis te bouwen van het hout van het schip en van wat drijfhout dat ze vonden in een zoetwater riviertje. Het huis dat ze bouwden werd het ,,Behouden huis’’ genoemd. Met heel veel moeite en een paar doden hebben zij het de hele winter volgehouden. De terugreis hebben zij met een paar reddingsbootjes gemaakt. Op de terugweg is Willem Barentsz gestorven. Hij heeft een waardig zeemansgraf gekregen in de Barentsz zee die naar hem is genoemd. Toen ze eindelijk terugkwamen in Kola waren er in het totaal vijf mannen gestorven. Maar toen ze in Kola terugkwamen was daar ook nog een leuke verrassing, want ze ontmoeten Jan Cornelusz. Rijp en zijn bemanning.

Namen van de overlevenden

Aan het slot van De Veer’s dagboek (het bemanningslid, dat een dagboek schreef), leest men de namen van hen die van Nova Zembla in het vaderland teruggekomen zijn, n.l.: Jacob Heemskerck, de kapitein; Pieter Pietersz. Vos., de barbier; Laurens Willemsz.; Pieter Cornelisz.; Jacob Jansz. Sterrenburgh.; Jan Hillebrantsz. Jacob Jansz. Hoogwout; Jan van Buysen.; Gerrit de Veer; Lenaert Hendricksz.; Jacob Evertsz. Tevens staan de namen van de overledenen vermeld: Jan Aerjansz.; Willem Barentsz., de stuurman; Claes Andriesz.; Jan Fransz.; en de timmerman, wiens naam niet bekend is.

Navigeren.

Omstreeks de tijd van Willem Barentsz moest men de koers bepalen met verschillende instrumenten.

Nachtklok.> De nachtklok is een instrument, waarmee je, door door het gaatje te kijken naar de poolster en de hendel gelijkhoudend aan de twee sterren daaronder, de tijd kan bepalen. Het kompas.> Het kompas werk vroeger vaak gebruikt op schepen, hoewel het makkelijk te beïnvloeden met een magneet.