Piano

1: De geschiedenis van de piano

Bijna 1000 jaar geleden maakten de mensen hakkeborden. Een hakkebord is een stevige houten plank met strak gespannen snaren erover. De mensen sloegen met twee hamertjes op de snaren, en zo maakten zij muziek. Daarna werd de klavecimbel uitgevonden. Een klavecimbel lijkt een beetje op een piano, maar je kunt er niet hard of zacht op spelen.

Bartolommeo Cristofori (1655-1731) Cristofori’s Pianoforte (circa 1722) In 1698 was er een Italiaanse klavecimbelbouwer die Bartolommeo Cristofori heette. Bartolommeo dacht: “Laat ik eens gaan werken aan een nieuw toetseninstrument. Het moet lijken op een klavecimbel, maar je moet er hard en zacht op kunnen spelen.” In 1709 was hij klaar. Hij noemde het instrument gravicem balo co piano e forte, dat betekend: “klavecimbel met zacht en hard”. Later werd het instrument bekend gemaakt als piano-forte of forte-piano. Nog later gewoon als piano. De eerste piano’s waren vleugels, dat zijn grote instrumenten met snaren die recht van de speler aflopen. Het zijn mooie meubels, maar het nadeel is dat ze veel plaats innemen. Daarom begonnen de Duitse bouwers tafel piano’s te maken. Bij een tafel piano lopen de snaren in de breedte, dat bespaart heel wat ruimte. De bouwers hadden het idee afgekeken van het clavichord. In 1783 vond de Britse firma Broadwoot een uiterst belangrijk onderdeel van de moderne piano uit, namelijk een pedaal. Hiermee worden de dempers van de snaren afgetild, zodat de snaren langer blijven doorklinken. Later werd dit in alle piano’s gebouwd. Nog later werd er nog een tweede pedaal toegevoegd (links), waarmee de klanken zachter worden gemaakt.

“Giraffe piano” 19de eeuw De pianosnaren werden in deze tijd op een houten harpvormig raam gespannen, verstevigd met metaal. Maar omdat hout snel uit zet en krimpt, werden de snaren vlug ontstemd. In 1825 kwam Alpeus Babcock op het idee het raam helemaal van metaal te maken, welke minder krimpt en uit zet. De tafelpiano was een groot succes. Daarom probeerden de bouwers nu de klank van een vleugel te krijgen uit een instrument dat minder ruimte in beslag neemt. De eenvoudigste manier was om de snaren en het mechaniek van de vleugel recht overeind te zetten. Het resultaat was de hoge “giraffe piano”, maar die zag er in een kleine kamer lelijk uit. Uit Frankrijk kwam het idee om de hoge en de lage snaren te kruisen zodat er in kleine rechtopstaande piano’s flinke lange snaren passen.

2: De piano en de stemmer

Een piano is een mooi instrument met toetsen. Het is een snareninstrument en het werkt met hamertjes die op de snaren slaan als je op de toetsen drukt. Het bijzondere aan de piano is dat je er hard (forte) en zacht (piano) op kunt spelen.

Elk half jaar moet de piano gestemd worden, dan komt de pianostemmer. Hij zorgt ervoor dat alle snaren precies goed klinken. Hij heeft een soort schroevendraaier bij zich, en daarmee kan hij aan de stemschroeven draaien. Hij kan de snaren strakker spannen of minder strak. Als de naar strak gespannen is, geeft de snaar een hoger

geluid dan als de snaar minder strak gespannen is.

De pianostemmer brengt de snaren op de juiste toon door de stemschroeven strakker of juist minder strak te draaien.

3: De piano van binnen

De piano is meer dan je van de buitenkant kunt zien. Er zijn twee harpen met snaren, die elkaar kruizen. Het houten raam waartegen de zangbodem ligt, is gemaakt van dikke balken van hard hout wat een lange tijd heeft moeten drogen. De zangbodem is gemaakt van dunne plankjes van naaldbomenhout, die op elkaar zijn gelijmd. De zangbodem is ongeveer 1 centimeter dik.

De hardhouten kammen zijn op de zangbodem gelijmd, zij brengen de trillingen van de snaren over op de zangbodem. In het ijzeren raam zitten stemschroeven. Aan de stemschroeven zitten strak gespannen snaren, die via metalen pinnen op de houten kammen weer vastzitten aan pinnen op het ijzeren raam. De pedalen werken met hefbomen en stangen. Als je het rechter pedaal intrapt worden de dempers met een stang van de snaren getild, waardoor de snaren langer doorklinken. Met het linker pedaal wordt via een stang de hamers dichter bij de snaren gebracht, waardoor de klank zachter wordt. De hamers zijn van hout, met een kop die met een vilt bedekt is. De toetsen zijn gemaakt van zacht hout uit èèn stuk, met daarop een plaatje kunststof. Vroeger zat op de witte toetsen ivoor, en op de zwarte toetsen ebbenhout.