Oorlog in Irak 2003

Irakoorlog 2003
Oorzaken, aanleiding en gevolgen
Wat zijn de verschillen tussen de golfoorlog uit 1990 en de huidige oorlog in Irak?

Irak, geen land heeft vaker zo negatief in het nieuws gestaan in de afgelopen jaren als Irak. Maar veel mensen weten het fijne er helemaal niet van. Ze kunnen de VS, het VK en Irak (met of zonder massavernietigingswapens) in verband brengen. Maar hier blijft het dan ook bij. Ik geef ze geen ongelijk. Om echt te weten hoe en waarom de oorlog is ontstaan moeten we graven, diep graven in het verleden.
Toch zijn er mensen die er wel iets vanaf weten. Sommigen daarvan roepen dat de huidige president Bush het werk van zijn vader, Bush senior, afmaakt. Bush senior is in 1990 ook al een oorlog tegen Irak begonnen. Ik ga beginnen met mijn onderzoek vanaf dit punt.

Wat zijn de Oorzaken?
De belangrijkste oorzaken toegelicht:

Eind van de Golfoorlog 1990-1991
De eerste confrontatie tussen Amerika en Irak vond plaats nadat de Irakezen de grens met Koeweit waren overgestoken op 2 augustus 1990. Aanleiding was het feit dat Koeweit toen meer olie produceerde dan toegelaten door de quota\'s. Dit leidde tot een daling van de petroleumprijzen en een verlies van 1 miljard dollar per jaar voor Irak.
Vanuit het Westen werd, na de inval van Irak in Koeweit, vanaf 6 augustus, een totaal embargo ingesteld, en reeds de dag daarop werden militaire troepen naar de Golf gestuurd. Het duurde uiteindelijk tot 17 januari 1991 voordat het tot een militair treffen kwam. Dit leidde tot de capitulatie van Irak op 26 februari. Er werd mee gedreigd Saddam Hoessein van de macht te ontzetten, maar uiteindelijk kon de Irakese leider ongestoord verder regeren. De VN-Veiligheidsraad besliste echter wel om het reeds lopende embargo aan te houden tot alle niet-conventionele wapens (chemische, biologische en kernwapens) vernietigd zouden zijn.
In de daaropvolgende wapenstilstand een van de voorwaarden dat Irak zich zou ontdoen van zijn massavernietigingswapens, onder toezicht van wapeninspecteurs van de VN in een missie genaamd UNSCOM (United Nations Special Commission). Het luchtruim van Noord-Irak werd beheerst door de VS en het Verenigd Koninkrijk. Ook werden er maatregelen getroffen om de Irakese in- en uitvoer te beperken. Op 31 oktober 1998 beëindigde Irak de toestemming voor verdere inspecties. Men vertrouwde de Irakezen, met name Saddam Hoessein niet. Er waren nog te veel vragen onbeantwoord gebleven na een moeizame samenwerking tussen de inspecteurs en Saddam Hoessein. Op 16 december 1998, de dag dat de UNSCOM inspecteurs Irak verlieten, begon Operation Desert Fox en werden doelwitten in Irak gebombardeerd door Amerikaanse en Britse vliegtuigen.
De aanslagen van 11 september 2001
Op dinsdag 11 september 2001 vonden terroristische aanvallen plaats op de Twin Towers van het World Trade Center op het zuidelijke punt van Manhattan in New York en op het Pentagon in de buurt van Washington. Tevens stortte er dicht bij Shanksville, Pennsylvania een vliegtuig neer. Bij de hiervoor genoemde aanslagen en de neerstorting werd gebruikt gemaakt van gekaapte passagiersvliegtuigen en zijn er, volgens de officiële cijfers uit februari 2005, 2973 mensen gedood uit 63 landen.
In de loop der tijd zijn er veel complottheorieën ontstaan over hoe de aanvallen verlopen zijn, maar ook over een nog belangrijkere vraag: wie heeft het gedaan? Om het verband aan te duiden tussen 11 september en de huidige oorlog in Irak zal ik één van deze complottheorieën aanhalen. David Ray Griffin heeft een boek geschreven, getiteld: 11 september, een onderzoek naar feiten. Hij zet daarin enkele feiten op een rij maar verwerkt ook zijn eigen visie op de aanslagen in het boek. Naar mijn mening staan er in het boek feiten die mij betrouwbaar lijken maar ook theorieën die ik wat vergezocht vind. Desondanks gebruik ik informatie uit het boek omdat het de feiten op een rijtje heeft staan en ik deze feiten, die ik ga gebruiken voor dit verslag, wel geloofwaardig acht.
De Amerikaanse regering (met name Bush) heeft misbruik gemaakt van de aanvallen op 11 september 2001. De plannen van de oorlogen met Afghanistan en met name Irak lagen al klaar voordat de terroristische acties waren gepleegd.
Ik citeer:
‘De oorlogen die in Afghanistan en Irak worden gevoerd door de Amerikaanse regering, zijn gepresenteerd als onderdeel van de ‘oorlog tegen het terrorisme’. Deze oorlogen zijn dus, met andere woorden, gerechtvaardigd als reactie op de terroristische aanslagen van 11 september. Maar deze oorlogen stonden al op de agenda van Bush lang vóórdat de aanvallen plaatsvonden, zeggen de critici van de officiële verklaring. En bovendien waren deze oorlogen deel van een veel uitgebreider plan.’

‘Een deel van het bewijs voor deze bewering wordt gevonden in het document Rebuilding America’s Defenses: Strategy, Forces, and Resources for a New Century. Dit document werd in september 2000 uitgegeven door het Project for the New American Century (pnac), een neoconservatieve denktank die werd gevormd door veel personen die later deel zouden uitmaken van de regering-Bush, zoals Dick Cheney, Donald Rumsfeld, Paul Wolfowitz (Rumsfelds onderminister bij het ministerie van Defensie) en Lewis ‘Scooter’ Libby (de stafchef van Cheney). Met betrekking tot de vraag of de oorlog van Irak in 2003 werkelijk was ingegeven door de noodzaak om Saddam uit te schakelen, zoals deze mannen destijds beweerden, is de volgende passage uit Rebuilding America’s Defenses (zoals aangehaald door Thompson) relevant:
De Verenigde Staten hebben tientallen jaren geprobeerd een meer permanente rol te spelen in de veiligheidssituatie van de Golfregio. Terwijl het onopgeloste conflict met Irak in de directe rechtvaardiging daarvan voorziet, overtreft de noodzaak van de aanwezigheid van een sterke Amerikaanse strijdkracht in de Golf de kwestie van het regime van Saddam Hoessein. Het was dus, met andere woorden, het belangrijkst om ‘een sterke Amerikaanse strijdkracht in de Golf ’ te krijgen, waarbij Saddam voor de ‘directe rechtvaardiging’ daarvan zorgt.’

‘De belangrijkste leden van de regering-Bush,’ toont Herman aan,‘hadden al in hun publicatie van het Project for the New American Century in 2000 het doel aangekondigd om “Saddam Hoessein omver te werpen”.’ Aldus Edward Herman.’

‘Als ondersteuning van het standpunt dat 11 september eerder het excuus dan de reden was voor de aanval op Irak, gaat Thompson in op de melding dat minister van Justitie Rumsfeld al een paar uur nadat het Pentagon was geraakt een memo schreef waarin hij stelde dat hij de ‘beste informatie zo snel mogelijk’ wilde ontvangen. ‘Beoordeel of het goed genoeg is om sh [SaddamHoessein] op hetzelfde moment te treffen. Niet alleen ubl [Usama bin Laden]. Denk groot. Breng het allemaal bij elkaar. Dingen die er al dan niet mee verband houden.’ Thompsons standpunt wordt daarnaast gesteund door John Pilger, die de rapportage van Bob Woodward aanhaalt dat Rumsfeld de volgende dag, tijdens de bijeenkomst van de Nationale Veiligheidsraad, zei dat het Irak van Saddam al in de eerste ronde van de oorlog tegen het terrorisme als doelwit zou moeten worden genomen.’

Saddam Hoessein kreeg het op de kop, maar bleek het later toch niet te hebben gedaan. Osama Bin Laden is de schuldige schijnt het. Wat zou dan de reden kunnen zijn om Irak binnen te vallen? Massavernietigingswapens waren er niet, dit was enkel een van de ‘gelogen’ redenen om de aanval op Irak te kunnen verantwoorden. Wat zegt Griffin nog meer?

‘Critici kunnen bovendien wijzen op handelingen en uitspraken van tijdens en na de oorlog, die hun standpunt onderbouwen dat de oorlog meer met olie en regionale controle te maken had dan met de beweegredenen die er voor de oorlog waren gegeven. Hoewel de regeringen-Bush en -Blair beweerden dat de oorlog gevoerd werd om massavernietigingswapens te verwijderen waarmee Saddam Hoessein een bedreiging vormde voor zijn buurlanden en zelfs voor het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, is ruimschoots bekend gemaakt dat de informatie waarop deze bewering gebaseerd was, verdraaid of zelfs verzonnen zou zijn.’
(...)’Paul O’Neill, de voormalig minister van Financiën van Bush, zei dat de regering-Bush van het begin af aan van plan was om Irak aan te vallen, voor een groot deel vanwege zijn olie. Dat olie van vooraanstaand belang was werd volgens Stephen Gowans aangetoond door het feit dat het belangrijkste punt op de agenda van het Pentagon, op het moment dat het de militaire laarzen het bevel gaf om naar Bagdad te marcheren, was om de olievelden in Zuid-Irak veilig te stellen.’

Wat is de aanleiding?

Oorlog tegen het terrorisme
De oorlog tegen het terrorisme is de omvangrijke campagne tegen het terrorisme, in het leven geroepen door de Verenigde Staten en gesteund door andere landen als reactie op de terroristische aanslagen op 11 september 2001. De aanslagen werden opgeëist door Al-Qaeda, een terreurgroep uit het Midden-Oosten onder leiding van multimiljonair en sjeik Osama Bin Laden. Bin Ladens terreurgroep al-Qaeda keert zich tegen alles wat westers is en pleegt aanslagen op Amerikaanse doeleinden. De aanslagen vormden voor de Verenigde Staten de directe aanleiding om de "Oorlog aan het terrorisme" te verklaren. President Bush stelde dat neutraliteit in deze zaak onmogelijk zou zijn: You\'re either with us or against us in the fight against terror. Op voorstel van de VS nam de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een resolutie ter bestrijding van het internationale terrorisme aan. De NAVO verklaarde na de aanslagen op 11 september 2001 artikel 5 van toepassing, waardoor de aanslagen in de VS beschouwd werden als een oorlogsverklaring aan het gehele NAVO-bondgenootschap (Casus Foederis).
De regering Bush nam een aantal maatregelen, die rechtstreeks voortkwamen uit de "Oorlog tegen het terrorisme":
• Publicatie van een lijst met meest gezochte terroristen (oktober 2001);
• De oorlog tegen Afghanistan (7 oktober 2001);
• Aanname van de Patriot Act (oktober 2001);
• Opzegging van het ABM-verdrag met Rusland inzake de beperking van raketafweersystemen. De dreiging uitgaande van "schurkenstaten" werd als argument hiervoor aangevoerd;
• De Bush-doctrine, die het recht op preventieve aanvallen tegen andere staten voor de VS reserveert indien zij een dreiging voor de eigen nationale veiligheid vermoeden (4 september 2002);
• Oprichting van een Ministerie voor Binnenlandse Veiligheid (Homeland Security);
• De oorlog tegen Irak (Golfoorlog in 2003);
• Het "Terrorist Information Awareness"-programma

In januari 2003 zei Bush in zijn toespraak voor het Congres over bewijzen te beschikken dat Irak de VN-wapeninspecteurs tegenwerkt en wel degelijk over massavernietigingswapens beschikt. Volgens inlichtingendiensten zouden duizenden Irakezen belastende documenten en materialen verbergen om zo de VN-wapeninspecteurs om de tuin te leiden. Verder onthulde de president dat Irak eind jaren 90 mobiele laboratoria had waarin aan biologische wapens werd gewerkt. Waar de verplaatsbare labs nu zijn, is niet bekend.
Amerikaanse veiligheid- en diplomatieke functionarissen vermoeden dat Irak van tevoren weet welke locaties de wapeninspecteurs gaan bezoeken. In USA Today verklaren de functionarissen dat Amerikaanse spionagesatellieten bewijs hebben verzameld dat de Irakezen locaties hebben opgeruimd enkele dagen voor de komst van de inspecteurs.

De argumenten die voor de oorlog met Irak zijn even op een rijtje gezet:
• Dictator Saddam Hoessein vormde een groot gevaar voor andere landen, omdat hij in het bezit zou zijn van massavernietigingswapens;
• Deze massavernietigingswapens zouden een acute bedreiging van de veiligheid voor Westerse landen vormen;
• Het Irakese regime zou banden onderhouden met terreurbewegingen, met name met Al Qaeda;
• Saddam Hoessein was een wrede dictator en zette onder meer gifgas in tegen de eigen bevolking.

Van de vier bovenstaande argumenten zijn de eerste drie niet meer van toepassing. Er was geen bewijs hiervoor.
De ontwapeningscrisis

De ontwapeningscrisis van Irak was een internationale crisis tussen Irak en met name de Verenigde Staten in 2002, die zou eindigen in de oorlog met Irak in 2003.In oktober 2002 kreeg president Bush van het Amerikaanse Congres toestemming om oorlog te voeren met Irak. Bush legde zijn plannen voor bij de VN Veiligheidsraad en uiteindelijk nam deze op 8 november 2002 een resolutie aan die het Irakese regime een laatste kans bood eerdere resoluties uit te voeren, op straffe van ‘ernstige gevolgen’. Irak werkte allesbehalve van har te mee en kreeg daardoor verdeling in de Veiligheidsraad. De VS en het Verenigd Koninkrijk vonden begin 2003 dat Saddam zijn laatste kans verspeeld had, terwijl andere landen, waaronder Frankrijk en Duitsland, van mening waren dat de inspecties meer tijd moesten krijgen. Toen duidelijk werd dat in de Veiligheidsraad geen meerderheid te vinden was voor een resolutie die militair geweld (oorlog dus) zou rechtvaardigen, dat waarschijnlijk door Frankrijk, Rusland en China kwam omdat zij wellicht een veto zouden uitspreken tegen de resolutie, besloten de VS en het VK om een ultimatum te stellen zonder toestemming van de Veiligheidsraad. De eisen hiervan waren zodanig dat het van te voren al duidelijk was dat er niet aan voldaan zou worden.
Op 20 maart 2003 viel de zogenaamde Coalition of the Willing (de landen die de VS en de Britten steunden) Irak binnen, wat doorgaans als het begin van de oorlog in Irak wordt gezien. Operation Iraqi Freedom is started. (Nederland steunde de oorlog in Irak

Hoe verliep de oorlog zelf?

De Amerikanen begonnen met het bombarderen van Bagdad, maar daarna waren ook de Noord-Iraakse steden Mosul en Kirkuk aan de beurt. De verwachte shock and awe (een aanvalstactiek waarbij het Iraakse leger verlamd wordt door een storm van zware luchtaanvallen, in de hoop dat het zich zal overgeven) bleef de eerste dagen uit. De bombardementen richten zich in het begin vooral tot precisiebombardementen op doelen van het Iraake regime. Na een aantal dagen werden de aanvallen heviger, Bagdad lag constant onder vuur.
Geallieerde grondtroepen trokken via Koeweit het zuiden van Irak binnen. Er werd hevig gevochten in de steden Basra, Umm Oasr, Nasrive en Najaf. Al snel werd de val van de steden Umm Oasr en Basra bekend gemaakt, maar schijn bedriegt. Fedayeen-strijders en leden van de Baathpartij blijven de steden onveilig maken en het duurde uiteindelijk meer dan twee weken voordat de Britten werkelijk konden zeggen dat het sein “ veilig” is.
Een meevaller voor de Coalition of the Willing was dat er van gevreesde chemische tegenaanvallen geen sprake is geweest. Men had al vaccins ontwikkelt voor het geval dat er wapens ingezet zouden worden die gifgas bevatten. Maar niet alles verliep even soepel als men gehoopt had. Het felle verzet waar men op stuitte was één van de tegenslagen waar de coalitie mee te maken kreeg. Een andere tegenvaller is dat het niet mogelijk was een front te openen in Noord-Irak. Het Turkse parlement stond namelijk niet toe dat de Amerikanen vanaf Turks grondgebied Irak binnenvielen. Ze wouden zich niet mengen met de oorlog, deels uit angst tegen represailles van Irak en deels uit angst voor de Koerden uit Turkije en Irak die hun krachten zullen bundelen.
Verder werden de soldaten niet met open armen ontvangen door de Irakese bevolking. Maar deze terughoudendheid van de burgers valt wel te verklaren. Toen zei in de eerste Golfoorlog van 1991 in Basra in opstand kwamen, werden zij in de steek gelaten door de Amerikanen. Na die oorlog kregen ze te maken met flinke represailles van Saddam.
De aanvankelijk snelle opmars naar Bagdad liep vertraging op door problemen met de bevoorrading vanuit het zuiden, er werden geen massavernietigingswapens gevonden en er vielen veel onnodige slachtoffers, zowel onder de Irakese bevolking als onder de Amerikaanse en Britse militairen. Voor de tegenstanders van de oorlog nog meer redenen om kritiek te leveren op de inval in Irak.
Tijdens de oorlog was de minister van Informatie, Mohammed Said Al-Sahaf het gezicht van de Irakese regering. Hij praatte iedere dag met de internationale pers over de oorlogssituatie van zijn land. Hij had een vast outfit: de eeuwige baret, groene legerblouse, zijn intellectueel ogend brilletje en natuurlijk zijn gebrekkige Engels. Hij veroorzaakte hilariteit over de hele wereld met zijn uitspraken. "There are no American infidels in Baghdad. Never!" Dit vertelde hij aan de pers terwijl de bombardementen op Bagdad overduidelijk op de achtergrond te horen waren.
De laatste keer dat Al-Sahaf op televisie was dateerde van 8 april 2003. De geallieerden hadden het vliegveld van Bagdad dan al een paardagen in handen en het leek uit te draaien op een hevige en lange strijd om de hoofdstad. Niets was minder waar, er vond een omwenteling plaats. Veel sneller dan verwacht trokken de Amerikanen Bagdad binnen. Het verzet van de Irakese strijders bleek gering. Op 9 april werd de val van Bagdad ingeleid. Van de Irakese regering werd niks meer vernomen, wat het teken voor de bevolking was dat het nu echt gedaan is met de dictatuur. Nu werden de soldaten wel met open armen ontvangen, er was blijdschap alom. De val van Bagdad werd gesymboliseerd door het omvertrekken van een zes meter hoog standbeeld van Saddam in het centrum van de stad. Veel mensen over de hele wereld hebben deze gebeurtenis live op televisie mogen meemaken.

Wat zijn de gevolgen van de oorlog in Irak?

De officiële datum voor het einde van de oorlog is 1 mei 2003. Er werd in het land een stabilisatiemacht geïnstalleerd, de Stabilisation Force Iraq. Opgezet om de Irakezen te helpen bij de wederopbouw van hun land. De Amerikanen en de Britten leveren het grote gedeelte van de troepen. Daarnaast doen nog 28 andere landen mee. De Nederlanders vochten niet mee met de “officiële” oorlog, maar helpen wel mee met de wederopbouw. De eerste 25 militairen van de Nederlandse krijgsmacht vertrokken op 2 juli 2003 naar Irak, zij waren de eersten van de ongeveer 1200 man die uiteindelijk in Irak zouden arriveren. De militairen moeten de vrede bewaren in Al-Muthanna, een woestijngebied groter dan Nederland, dat in het zuiden van Irak ligt en binnen de Britse sector valt.
Ook werd een overgangsregering ingesteld, de Coalition Provisional Authority (CPA) onder leiding van Paul Bremer. Hoewel er een datum was vastgesteld voor het einde van de oorlog, was deze nog lang niet in zicht. Er werd nog altijd heel veel gevochten deze dagen. Er waren nog veel gevechten tussen de soldaten en de opstandelingen.

Abu Ghraib gevangenis
In de jaren die volgden tot aan de huidige toestand, kwamen er nog vele schandalen aan het licht. Maar niet alleen van Irakese kant. Een helaas maar overbekend schandaal is die van de Abu Ghraib gevangenis.
Onder Saddam Hoessein was de gevangenis al geen plek om over naar huis te schrijven. De gevangenis werd onder zijn bewind een van de meest brute gevangenissen van heel Irak. Extreme vormen van martelingen en executies waren toen aan de orde van de dag.
Maar door bepaalde handelingen van enkele soldaten uit de VS werd de gevangenis in een klap de meest beroemde/beruchte van de wereld. In april 2004 werd er een documentaire uitgezonden waarin melding werd gemaakt van misbruik en vernedering van gevangenen door een kleine groep Amerikaanse soldaten. Zij hebben foto’s gemaakt van gevangenen in de meest vernederende posities. De foto’s tonen onder andere naakte gevangenen die soms werden gedwongen tot nadoen van seksuele handelingen, ook onder bedreiging van elektrocutie. Wat met name vernederend in de islamitische wereld is het feit dat er een lachende vrouwelijke soldaat op de foto’s staat; mannelijke naaktheid wordt gezien als beschamend. De soldate Lynndie England wijst naar de geslachtsdelen van een naakte gevangene met een punthoed op. Er is ook een foto van een gevangene die lijkt te zijn overleden, waarbij een Amerikaanse soldaat lachend zijn duim omhoog steekt.
Behalve de gepubliceerde foto\'s zijn er volgens CBS nog veel meer van dit soort foto\'s, waaronder ook één waarop een hond een gevangene aanvalt. Een gevangene heeft ook klacht ingediend omdat hij zou zijn verkracht door zijn gevangenismaten, zonder dat aanwezige soldaten erbij ingrepen.
Bush noemde de beelden afschuwelijk en zei dat de daders worden gestraft, hij stelde dat deze daden op geen enkele wijze maatgevend zijn voor de aanvaardbare gang van zaken in het Amerikaanse leger. Zowel Bush als de toenmalige minister van Defensie Rumsfeld hebben hun excuses aangeboden. Zeventien soldaten in Irak, waaronder brigadegeneraal Janis Karpinski, zijn meteen van dienst ontheven na de aanklacht van het mishandelen van gevangenen. Zes soldaten komen voor het legertribunaal en kunnen mogelijk gevangenisstraffen verwachten als gevolg van de rol die zij speelden in de gebeurtenissen.
Op 11 mei maakte het Amerikaanse Congres haar onderzoek naar de misstanden bekend. Hieruit bleek dat de bovengenoemde foto\'s geen losstaand incident waren, maar dat meer misdragingen plaatsgevonden hebben. Veel foto\'s en informatie worden niet naar buiten gebracht omdat ze té schokkend voor het publiek zouden zijn.
England verscheen op 2 mei 2005 voor de militaire rechter in Fort Hood, Texas. In ruil voor strafvermindering bekende ze op zeven van de negen aanklachten schuld. Op 26 sept ember 2005 werd ze op zes van de zeven aanklachten schuldig bevonden, waarna ze op 27 september 2005 tot 3 jaar celstraf werd veroordeeld door een jury van vijf militaire officieren. Tevens kreeg ze oneervol ontslag uit het leger.

De nieuwe verkiezingen
Op 28 juni 2004 droeg de CPA de autoriteit over aan een Irakese interim-regering onder leiding van premier Iyad Allawi en president Ghazi al-Yawar. Zij maakten het land klaar voor de verkiezingen die in januari 2005 gehouden werden. Na de verkiezingen regeerde een brede coalitie onder leiding van de Sjiietische premier Ibrahim Jaafari en de Koerdische president Jalal Talabani. Zij ontwierpen een nieuwe grondwet die op 28 augustus 2005 aan het parlement werd gepresenteerd.

50 meest gezochte Irakezen
Na de 2e Golfoorlog werd er een lijst samengesteld van de meest gezochte Irakezen. Aangezien het in eerste instantie om 52 gezochte personen ging, evenveel als er kaarten in een kaartspel zijn, werd elk van deze personen gelinkt aan een specifieke kaart uit het spel. Waarbij gezochte nummer 1, Saddam Hoessein, gelinkt werd aan schoppen aas.

Proces Saddam Hoessein

Op 13 december 2003 is de meest beruchte man van Irak opgepakt. Het leek een onmogelijke taak om Saddam Hoessein te vinden, aangezien de vogel was gevlogen, maar het is het Amerikaanse leger tóch gelukt. De schoppen aas is opgepakt. Paul Bremer, toenmalig bewindvoerder van de VS in Irak begon op de persconferentie met een ondertussen legendarische zin: Ladies and gentlemen, we’ve got him!
DNA-testen hadden uitgewezen dat het ook daadwerkelijk om Saddam gaat. Hij werd gevonden in een kelder onder een huis in het plaatsje Adwar, ongeveer 16 kilometer van Tikrit. De arrestatie was het gevolg van een aantal invallen in de omgeving van Tikrit, de geboorteplaats van Saddam ten noorden van Bagdad. De 66-jarige Saddam droeg tijdens zijn arrestatie een lange grijze baard en hij zag er verwaarloosd en vermoeid uit.
De arrestatie was het resultaat van een grote militaire operatie onder de naam Red Dawn (Rode Dageraad). Zo\'n 600 soldaten van de vierde infanteriedivisie en speciale eenheden richtten zich op twee mogelijke schuilplaatsen, Wolverine 1 en Wolverine 2. Vlakbij Wolverine 2 ontdekten soldaten een klein mangat dat was gecamoufleerd met bakstenen en aarde. In de kleine ondergrondse ruimte waarin nauwelijks genoeg plek was om languit te liggen, vonden ze Saddam. In de ruimte was een luchtkanaal met een ventilator aangebracht waardoor hij zich er lange tijd kon verbergen. De soldaten troffen ook ongeveer 750.000 dollar (ruim 600.000 euro) aan in de kelder.

Het was nogal een gedoe om tot het uiteindelijke proces te komen. Verschillende advocaten die zich bezighielden met het proces werden vermoord terug gevonden. Uiteindelijk duurde het gehele proces meer dan een jaar. Hij stond terecht voor het speciale Irak Tribunaal. Het is opgezet door de Amerikanen, die het ook hebben gefinancierd met 75 miljoen dollar. De rechters zijn door de Britten en Amerikanen getraind. Om die redenen zijn er nogal wat vraagtekens bij de onafhankelijkheid van het IST. Mensenrechtenorganisaties en de VN willen er niet mee samenwerken.
Na decennia door Saddam en zijn regime te zijn onderdrukt, keken veel Irakezen uit naar de dag dat hij rekenschap voor zijn misdaden moest afleggen. In de soennitische driehoek bleven Saddams aanhangers hun de vroegere leider tot op het laatst trouw. Om veiligheidsredenen konden Irakezen niet bij het proces aanwezig zijn, maar ze konden het wel op televisie volgen. De rechtsgang werd semi-live uitgezonden, namelijk met 20 minuten vertraging. Dit gebeurde om te voorkomen dat Saddam er een grote show van zou maken, wat de vroegere alleenheerser inderdaad regelmatig probeerde.

Op 5 november 2006 wordt Saddam Hoessein door de rechter Rauf Rashid Abd al-Rahman schuldig bevonden aan de massamoord op 148 mannen in het dorp Dujail. Dat vond plaats in 1982. De oud-president is veroordeeld tot dood door ophanging. Naast Saddam zijn ook zijn halfbroer, Barzan Ibrahim al-Tikriti, en de voormalig Iraaks opperrechter, Awad Hamed el-Bander, veroordeeld tot de doodstraf.
Op 26 december van datzelfde jaar bevestigt het hooggerechtshof het vonnis en beslist dat Hoessein binnen een maand moet worden opgehangen.
Op 29 december 2006 zegt de advocaat van Saddam dat alles erop wijst dat Saddam de dag erna, 30 december, zal worden opgehangen. De Irakese autoriteiten bestrijden dit, en zeggen dat hij pas over een maand opgehangen zal worden. Een dag later blijkt de advocaat het echter bij het rechte eind te hebben gehad.
Op zaterdagochtend 30 december 2006 is Saddam Hoessein in Baghdad door middel van ophanging om het leven gebracht.