Cyprus

Cyprus is het op twee na, grootste eiland in de Middellandse Zee met 776 000 inwoners. Het is een bergachtig, vruchtbaar eiland met een oppervlakte van 9251 km². Je zou het een paradijs kunnen noemen maar het is een verdeeld eiland met als hoofdstad Nicosia (Lefkosía in het Grieks en Lefkoşa in het Turks). . In het noorden heb je de Turks-Cyprioten, 260 000 inwoners en in het zuiden de Grieks-Cyprioten, 763 000 inwoners.

Het is heel erg dat het mooie eiland in twee is gedeeld. Wat ik me afvraag is eigenlijk wat de oorzaak was voor deze opsplitsing. Zover ik weet wonen de Turks-Cyprioten en de Grieks-Cyprioten al eeuwen op het eiland. Is het een religieus conflict?

Het zijn vooral de Grieks-Cyprioten die tot Griekenland willen behoren en er ook ver voor gaan. Maar wat drijft hen? Gaat het hier om nationalistische bewegingen die de andere groepen op het eiland niet accepteren? Of willen ze gewoon bevrijdt worden van de onderdrukking van de Britten? Of gaat het hier eerder om opstanden in verband met de eenmaking met Griekenland of Turkije? Is het een nationalistisch conflict?

Of komt het door het derde land, door de Britten? Een land dat er niets mee te maken heeft maar voor eigen profijten, hier vooral de handel via de Middellandse Zee, eerst de ene helpt om daarna de andere te kunnen verslaan en pas later zijn ware aard te voorschijn haalt om het ene onder zijn macht te kunnen krijgen?

Nu is Cyprus een onafhankelijke republiek. Maar hoe is dit gebeurd? Hoe komt het dat de landen die zo lang over Cyprus overheersten nu toch hebben toegegeven? Of is het toch niet zo? Is Cyprus eigenlijk wel 1 republiek?

Wat het ook allemaal is, het belangrijkste is de toestand van Cyprus op dit moment. Vooral de toetreding bij de Europese Unie. Wat heeft dit veranderd voor de bewoners van het eiland? Was het nu eigenlijk wel slim om Cyprus erbij te nemen voordat het conflict was opgelost? Wat is de huidige toestand? Hoe ziet de toekomst van Cyprus eruit?

Ik denk dat dit wel de belangrijkste vragen zijn die je je kunt stellen in verband met het Cyprus-conflict. Ook zijn dit de meest belangrijke gegevens om een conflict te kunnen begrijpen, om te kunnen weten waarover het gaat. Dat is dan ook het belangrijkste bij mijn opdracht.

Deze vragen zal ik allemaal op de volgende bladzijden beantwoorden. Ook wil ik nog zeggen dat ik niet objectief genoeg heb kunnen zijn want mijn bronnen waren niet neutraal. Wanneer ik een bron in het Nederlands had, was deze meestal voorstander van de Grieks-Cyprioten terwijl wanneer ik een bron in het Turks had dan was deze natuurlijk een voorstander van de Turks-Cyprioten. Hierdoor heb ik als Turks-Belgische meer Turkse bronnen als basis gekozen maar deze wel aangevuld met pro-Grieks-Cypriotische. We zien het resultaat wel…

Cyprus is niet groot. Van oost naar west is de grootste afstand 225 kilometer en van noord naar zuid is dat slechts 95 kilometer. Ondanks dat het een klein eiland is, heeft het eiland een verscheidenheid aan landschappen. Cyprus is een eiland dat rijk is op cultuur. Door de eeuwen heen is Cyprus de ontmoetingsplaats tussen oost en west. De strategische ligging in het oosten van de Middellandse Zee en de grote rijkdom aan grondstoffen waren er de oorzaak van dat steeds wisselende veroveraars er de dienst uitmaakten.

De laatste veroveraars van het eiland waren de Britten, die samen met de Russen in oorlog waren met het steeds zwakker wordende Ottomaanse Rijk. In 1877 bezetten de Britten het eiland. In 1878 (Congres van Berlijn) kreeg Engeland het bestuur over het eiland dat officieel onder Turkse soevereiniteit bleef. Zo ging het gedurende 36 jaar pas in november 1914, toen Turkije de kant van Engelands vijanden koos, volgde de officiële overname van Cyprus. Uiteindelijk werd het eiland in 1925 een Britse kroonkolonie met een zeker zelfbestuur.

Hierdoor begonnen 6 jaar later in 1931 de Griekse opstanden tegen de Britse overheersing. De Grieks-Cyprioten, vooral de Griekse geestelijken en Griekse politieke elite, wouden een aansluiting van Cyprus bij Griekenland (= enosis). Terwijl Engeland om strategische redenen Cyprus niet kwijt wilde. Want Cyprus heeft een gunstige ligging in de Middellandse Zee. Dit was belangrijk voor de Britse handel. Dus de Britten stuurden Britse troepen uit Egypte om de opstanden van de Grieks-Cyprioten te onderdrukken.

Dit konden ze 24 jaar lang volhouden maar in 1955 kwamen de Grieks-Cyprioten onder leiding van generaal Georgios Grivas en aartsbisschop Makarios III, in opstand tegen de koloniale overheersers en eisten de aansluiting bij Griekenland.

De Grieks-Cyprioten hadden zeker het recht om onafhankelijkheid te eisen maar in plaats van voor onafhankelijkheid te strijden, streden ze voor een aansluiting bij Griekenland. Ze vormden de EOKA ( = Ethniki Organosis Kyprion Agoniston = Nationale Organisatie van Cypriotische Strijders). Ze hadden veel succes hierdoor kregen ze meer moed en kracht, zo begonnen de bomaanslagen in drukke straten gericht op Turkse gezinnen. Hierdoor riepen de Britten noodtoestand uit en brachten meer troepen over naar Cyprus. Maar de Turks-Cyprioten waren vastbesloten niet aan Griekenland toe te geven. De eerste stap naar het onafhankelijke republiek Cyprus werd in 1957 door de Verenigde Naties gezet door een Verenigde Natiesresolutie die pleitte voor een onafhankelijke republiek Cyprus. Pas 3 jaar later in 1960 kwamen Engeland, Griekenland en Turkije overeen om Cyprus tot onafhankelijke staat uit te roepen, waarvan aartsbisschop Makarios III de eerste president en Fazil Küçük de vice-president was. Maar de bevolking en de politieke top waren totaal niet eens met manier waarop het eiland bestuurd werd want in de Londense overeenkomst was vastgelegd dat het Cypriotische parlement zou bestaan uit 35 Griekse en 15 Turkse leden. Voor de Turken was deze getalsverhouding gunstig, omdat de bevolking voor slechts ca 18% uit Turken bestond. Niettemin waren de Turks-Cyprioten in deze situatie natuurlijk vrij machteloos.

3 jaar later in 1963 diende Makarios III een nieuw wetsvoorstel in die het inspraakrecht van de Turks-Cyprioten zou opheffen. Hierdoor was de maat vol voor de Turks-Cyprioten. De Turken traden uit het parlement en het kabinet om tot op de dag van vandaag niet in terug te keren. Even later trad ook de vice-president af. Hier door laaiden de vijandigheden op. Op 21 december braken er hevige gevechten uit in Nicosia. De aanleiding was een incident tussen Turks Cypriotische inzittenden van een auto bij een routinecontrole door Grieks Cypriotische agenten, dat leidde tot de dood van een Turkse vrouw. De gevechten tussen Turks-Cyprioten die nog onder invloed waren van taksim (groepering tegen Grieken in Turkije door het Cyprus-conflict) en Grieks-Cypriotische nationalisten, die nog onder invloed waren van enosis (volledige aansluiting bij Griekenland) breidden uit tot een burgeroorlog. Zowel de Turks Militaire Taksim strijders als ontevreden ex-EOKA strijders grepen de situatie aan om hun posities te verstevigen.

De wapenstilstand van 1964 maakte een eind aan de burgeroorlog doordat de Verenigde Naties een vredesmacht, UNIFICYP ( = United Nations Peacekeeping Force in Cyprus ) en bemiddelaar naar Cyprus stuurde. Spijtig genoeg bracht dit niets op. Uiteindelijk werd de bevolking administratief en politiek gescheiden. Er kwamen Green Lines ( = marcatielijnen ) tussen de verschillende Griekse en Turkse woonwijken in Lefkosia. De Turks-Cyprioten bewaren aan deze tijd gruwelijke herinneringen. Daar waar zij verslagen zijn door de Grieks-Cyprioten, verdwenen mensen om nooit meer terug te keren. Hun huizen werden bezet en worden nog steeds bewoond door de Grieken. De Grieks-Cypriotische regering wordt naar de wereld toe de officiële vertegenwoordiger van Cyprus.

Maar voor het Grieks militaire junta ( junta = Spaans voor regime, bestuur) was dit nog niet genoeg, Op 15 juli 1974 leidde het een poging om een staatsgreep te plegen, met een aanslag op Makarios III. Hierdoor verloor het eiland veel steun onder de Grieken voor een aansluiting bij Griekenland want sommigen waren voorstanders van Makarios III. Ze voelen niets meer voor een militair bewind vanuit het moederland. Ze zijn zelfs niet meer in staat om hun onderlinge problemen op te lossen.

Op 20 juli 1974 landden de Turkse troepen als antwoord op de staatsgreep door de Grieks-Cyprioten. Een invasie waarbij een deel van het noorden van het eiland werd bezet. De Turkse invasie betekende het mislukken van de staatsgreep en het einde van wederzijdse geweldscampagnes. Hierdoor vlucht de bevolking ieder naar zijn deel van het land, de Grieken naar het zuiden en de Turken naar het noorden. Zo werd Cyprus in de huidige delen verdeeld, het Turkse Noorden en het Griekse Zuiden. Sindsdien is Cyprus een verdeeld eiland.

Cyprus is wel 1 onafhankelijke republiek, maar er schuilt wat achter. Want wanneer je de inwoners van Cyprus opzoekt op het internet, worden de Turks-Cyprioten niet meegeteld maar apart vermeld. Ondanks de uiroeping in 1983, van het noordelijk deel van Cyprus tot de onafhankelijke Turkse republiek Noord-Cyprus door de Turks-Cypriotische leider Rauf Denktas, door de VN-Veiligheidsraad ongeldig verklaard werd. Terwijl het al heel snel erkend werd door Bangladesh en Pakistan maar die moesten ook onder druk van de Verenigde Staten hun erkenning weer intrekken. Nu wordt het door geen enkel land behalve Turkije erkend. Dit wil eigenlijk zeggen dat ze het wel als een onafhankelijke republiek behandelen maar dat ze het gewoon niet willen toegeven omdat ze allemaal onder invloed zijn van de Verenigde Staten. Waarom zelfs Europa onder invloed is van de Verenigde Staten weten we allemaal. We blijven allemaal toekijken hoe de Verenigde Staten hun tegenstanders behandelen…

De verdeeldheid van Cyprus was ook heel belangrijk voor het toetredingsproces van Cyprus tot de Europese Unie. Dat begon op 3 juli 1990 dankzij het Europese Unielid Griekenland. Griekenland heeft natuurlijk sympathie voor de Grieks-Cyprioten. Het Cyprus-conflict was en is een van de belangrijkste onderdelen van de Griekse buitenlandse politiek. Zo kwam de Europese Unie op de Europese Raad van Kopenhagen in juni 1993 tot een besluit: Cyprus zou pas kunnen toetreden indien het conflict op het eiland beëindigd zou worden, want de Europese Unie had geen zin om een conflicthaard in huis te halen. .

Dit standpunt werd in juni 1996 herhaald, waarna werd voorgesteld de toetredingsonderhandelingen zes maanden na het einde van de Intergouvernementele Conferentie (IGC) van start te laten gaan. Wel werd gewezen op de achtergestelde positie van de Turkse minderheid op het eiland en op de voortdurende politieke spanningen.

In maart 1998 tijdens de Europese Conferentie in Londen zijn de toetredingsonderhandelingen tussen de EU en Cyprus daadwerkelijk van start gegaan.

Op 1 mei 2004 is Grieks-Cyprus daadwerkelijk toegetreden tot de Europese Unie, nadat de Grieks-Cyprioten tegen een hereniging met het Turkse deel gestemd hebben. Dus het Turks deel wordt helemaal niet meegeteld terwijl in het begin een eenmaking van Cyprus verwacht werd. De Europese Unie laat het geldende internationale recht links liggen en maakt het zuidelijk deel van Cyprus, zonder een officiële regering, een Europese Unielid.

Dit is totaal niet eerlijk ten opzichte van de Turks-Cyprioten die in april 2005 weer laten zien dat ze voor een eenmaking zijn maar dat de Grieks-Cyprioten de hereniging blokkeren. Want in april 2005 werd een referendum gehouden in beide delen van Cyprus over het verenigingsvoorstel van de VN, waarbij de Turks-Cyprioten grote concessies moesten doen. De Grieks-Cyprioten stemden tegen en de Turks-Cyprioten voor.

Op 29 juli 2005 heeft Turkije een nieuw verdrag betreffende de Douane-unie met de EU ondertekend waarmee het verdrag met de 10 nieuwe lidstaten van de EU (onder andere de Cypriotische Republiek) breder is geworden. Turkije erkent de Cypriotische Republiek echter nog steeds niet en zoekt naar mogelijkheden onder de VN een oplossing te vinden voor het conflict op het eiland. Kofi Annan had een plan ontwikkeld waar de Turkse minderheid bepaalde rechten kreeg. Meer dan 70% van de Griekse bevolking heeft tegen het Annanplan gestemd zodat dit vooralsnog geen oplossing biedt. In deze context weigert Turkije de door haar in 2005 ondertekende verdragsaanvullingen op de douane-unie ten volle te respecteren, vooral met betrekking tot Cypriotische vliegtuigen en schepen die Turkije, in tegenstelling tot de door haar ondertekende verdragen, niet tot haar havens wil toelaten tot op de dag van vandaag.

Wat ook wel te verwachten was. Hoe meer ze hun goedwillige kant tonen hoe meer er van hen verwacht word, hoe meer ze moeten toegeven aan de eisen van de Europese Unie. De Turken kunnen toch niet altijd blijven instemmen, terwijl zelfs de Europese Unie de kant van de Grieks-Cyprioten kiest. De Europese Unie heeft op 11 december 2006 8 van de 35 onderhandelingshoofdstukken over de toetreding van Turkije bij de Europese Unie in de koelkast gestopt en zo de onderhandelingen vertraagd opdat Turkije zou toegeven aan het douaneakkoord van 2005. Maar deze keer is Turkije ook vastberaden om niet toe te geven aan de chantage van de Europese Unie.

Eigenlijk is er door de eeuwen heen niet veel veranderd voor de bevolking. De Turks-Cyprioten en de Grieks-Cyprioten konden nooit echt goed opschieten. De Turks-Cyprioten vormden altijd al een minderheid en hierdoor wilden de Grieks-Cyprioten altijd al over het land overheersen. Dit doen ze in principe ook.

De eeuwige strijd tussen de Grieken en Turken heeft zelfs tot inspiratie voor een wedstrijdprogramma gezorgd. Zo kwam het programma “Survivor Turkije-Griekenland” in 2006 op de Turkse en Griekse televisie. Het programma vond plaats op het eiland Panama. De wedstrijd ging tussen 10 Turken en 10 Grieken.

De reden was eigenlijk om de gedachten van de deelnemers ten opzichte van het ander land te weten te komen en op die manier de samenwerking tussen twee landen te verbeteren. Maar wat vooral opvallend was, was dat zowel de jonge als oudere Grieken deelnamen omdat ze een haat hadden tegen de Turken in het en dat ze dit ook telkens verwoordden in het programma. Terwijl de jongere Turken eerder deelnamen voor het plezier. En de ouderen echt deelnamen voor wraak te nemen op de Grieken. Uiteindelijk wonnen de Turken.

Wat opvallend was bij dit programma was ook toen de Turkse tv-ploeg in Griekenland op straat interviewen wou afnemen, maar weinig mensen hun zegje wouden doen voor de Turkse tv. Toen aan de deelnemers gevraagd werd waarom de Grieken een afgunst hadden ten op zichte van de Turken, vertelden ze dat vooral het onderwijs in Griekenland een grote invloed had op hun visie ten op zichte van de Turken. Dus dat hen verteld werd dat de Turken echte vijanden van de Grieken zijn. Maar dat de Turken eigenlijk niet zo vijandig zijn zoals het hen geleerd werd. Wat nu wel het geval is, is dat de Turken die dit programma volgen weer vijandigheid gaan voelen ten op zichte van de Grieken…

Zo zien we weer dat na eeuwen tijd eigenlijk niet veel veranderd is. Dus denk ik ook niet dat er nog veel zal veranderen. Het is onwaarschijnlijk dat de Europese Unie de Turkse kant als zelfstandige staat zal erkennen. Maar dit is in hun eigen nadeel ze moesten Cyprus maar niet aannemen voor de eenmaking. Ik geloof dat Turkije niet zal toegeven aan de chantage van de Europese Unie en dat het niet zoals de Europese Unie een speelbal van de Grieks-Cyprioten zal worden.

Cyprus is verdeeld wegens een nationalistisch en religieus conflict. De Turks-Cyprioten en de Grieks-Cyprioten kunnen elkaar niet hebben wegens hun verschillende geloofsbeleving de Turks-Cyprioten zijn moslims en de Grieks-Cyprioten zijn Orthodoxe Christenen. Maar het belangrijkste is eigenlijk dat de Griekse geestelijken en Griekse politieke elite een aansluiting bij Griekenland wou. En zich hiervoor verenigden de EOKA, de nationale organisatie voor Cypriotische strijders, die nationalistisch gezind was.

De laatste overheersers waren de Britten die Cyprus overnamen van de Turken wanneer het Ottomaanse Rijk afzwakte. Cyprus was voor hen zeer belangrijk om zijn gunstige ligging in de Middellandse Zee voor de havens. Dus wouden de Britten niet onmiddellijk toegeven bij de eerste opstanden. Ze bleven de Grieks-Cyprioten gedurende 24 jaar onderdrukken om hun havens niet kwijt te raken. Nochtans zijn de Grieks-Cyprioten minder vijandig tegenover hen dan tegenover de Turken.

Uiteindelijk is Cyprus in 1960, na de bomaanslagen door de Grieks-Cyprioten op de Turks-Cyprioten, uitgeroepen tot het onafhankelijke republiek Cyprus door Engeland, Griekenland en Turkije. Er werd afgesproken dat in het parlement zowel Griekse als Turkse leden zouden zijn maar al na 3 jaar wouden de Grieks-Cyprioten de Turks-Cyprioten onderdrukken door een nieuw wetsvoorstel in te dienen die het inspraakrecht van de Turks-Cyprioten zou opheffen. Maar dit pikten de Turks-Cyprioten niet en ze traden uit het parlement en het kabinet. Ook trad de toenmalige vice-president af. Waarna de Grieks-Cyprioten hun macht misbruikten wat uitliep tot een burgeroorlog. Hierna kwam UNICYF tussen beiden en kwamen de Green Lines teweeg. Na 10 jaar in 1974 deden de Grieks-Cyprioten een poging tot een staatsgreep, dat mislukte dankzij de invasie van de Turken waarbij ze het noorden van Cyprus bezetten. Sindsdien is Cyprus wel een onafhankelijke republiek maar een verdeeld eiland met een onerkende Onafhankelijke Turkse Republiek Noord-Cyprus dat overal wel vermeld wordt maar wel onerkend is. De toetreding van Cyprus bij de Europese Unie heeft voor meer vijandigheid gezorgd tussen de bevolking. In het begin in 1990 legde de Europese Unie Cyprus voor dat ze alleen als verenigd eiland lid konden worden. Maar enkele jaren later in 2004 werd Cyprus zonder het onerkende noorden lid van de Europese Unie voordat het verenigd is. Zo lieten de Grieks-Cyprioten zien dat de Europese Unie aan hun kant staat. Nu misbruikt de Europese Unie zijn macht en chanteert Turkije nog langer te laten wachten op de wachtlijst voor de toetreding bij de Europese Unie.

Wat de toekomst van Cyprus betreft… Ik denk niet dat er nog veel zal veranderen, noch de Grieks-Cyprioten zullen willen toegeven en het onerkende Onafhankelijke Turkse Republiek Noord-Cyprus erkennen. Noch zullen de Turks-Cyprioten willen toegeven en zich aansluiten bij Griekenland en het douaneakkoord dat ze ondertekenden in 2005 naleven.

Volgens mij waren en zijn de Turks-Cyprioten te goedwillig. En was de bezetting van het noordelijk deel van Cyprus dan ook hun beste antwoordt op het wetsvoorstel van Makarios III in 1963. Wat wel weer opvalt, is het aandeel van de Verenigde Naties op de erkenning van het Onafhankelijke Turkse Republiek Noord-Cyprus. Ze hebben ervoor gezorgd dat ook de erkennende landen hun erkenning terugtrokken. Ik vind dat alle landen zich te veel laten doen door grotere machten. Geen enkel land heeft de moed om hen tegen te spreken en om zich een te maken met andere machteloze landen tegenover de grotere machten. Ze prefereren allemaal om te slijmen bij die landen, waardoor die dan weer hun macht misbruiken…