Fundamentalisme in Algerije

Inleiding

Er wordt nog nauwelijks over gesproken. Afgezien van een kort bericht als er een bloedbad wordt aangericht, hoort men nog weinig over de burgeroorlog in Algerije die aan zijn tiende verjaardag toe is. Zowat 200.000 doden, één miljoen mensen op de vlucht, 20 miljard dollar schade en tienduizenden mensen in ballingschap, niemand lijkt er nog wakker van te liggen. Een oplossing is tien jaar na het begin van de strijd tussen de islamisten en het leger nog lang niet in zicht. Dan stel je jezelf de vraag: Wat doe je als het fundamentalisme de toch al uiterst broze democratie de nek dreigt om te draaien? In dit werkstuk ga ik kijken wat er nou in de weg staat van een democratie in Algerije. Ik ga er ook oplossingen bij bedenken en met behulp van bronnen de achtergrond van de problemen ontdekken.

De geschiedenis van Algerije

We springen even terug in de tijd, in 1830 veroverden Franse troepen Algiers. Een grote instroom van voornamelijk Fransen maar ook van Spanjaarden volgde en de plaatselijke bevolking werd onderdrukt. De Europese bevolking bezat de beste landbouwgronden, in 1848 werd Algiers tot een Franse provincie uitgeroepen door middel van een Franse grondwet. Na de eerste wereld oorlog ging het goed met Algiers, althans met de Europese bevolking ervan. In 1936 leek het erop dat onder het bewind van Léon Blum de situatie iets zal verbeteren voor de inheemse bevolking maar deze ontwikkeling werd afgekapt met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De Algerijnen waren absoluut niet tevreden met de situatie in hun land, in de godsdienstige kringen ontstonden bewegingen van verzet tegen de Fransen, de leuzen als \\\'De Islam is onze godsdienst, Algerije ons vaderland, het Arabisch onze taal\\\' gingen de ronde en na de Tweede Wereldoorlog, in 1954 kwamen Algerijnen massaal in opstand, hun vrijheidsstrijd begon.

Ontstaan FLN

De Fransen onderschatte de strijdlust van de Algerijnen, steeds meer Franse soldaten werden naar de provincie gestuurd omdat deze anders verloren zal gaan. Maar ook voor de Algerijnen ging niet alles zoals het hoorde te gaan, er werden grote verliezen geleden (later zal blijken dat 200.000 Algerijnen gedood waren in de strijd om vrijheid). Door de leiders van de opstand van 1954 werd de FLN opgericht, het Nationale Bevrijdings Front. De FLN kon niet op tegen het machtige leger van Frankrijk, er werd terrein verloren. Maar, op politiek terrein ging het wel beter met de FLN, de marteltactieken die toegepast werden door de Fransen brachten afschuw over de hele wereld. Er ontstond bemoeienis van de VS en Engeland en ook in Frankrijk zelf was men ontevreden over de gang van zaken in Noord Afrika, in 1958 brak een regeringscrisis uit en er kwam een nieuw persoon aan de macht: De Gaulle.

Vrijheid

De Gaulle bleek bereid tot onderhandelingen met de FLN, ook de Franse burgers begonnen ongeduldig te worden. Er sneuvelden teveel Franse soldaten in Algiers. Een periode van onderhandelingen ontstond, uiteindelijk volgde uit een verkiezing dat 75% van de Fransen er mee instemde dat de Algerijnen voortaan zelf mochten beslissen over hun toekomst. D e Franse soldaten aan het front waren onthutst, zij voelden zich in de steek gelaten door het vaderland en begonnen een massale terug tocht naar Frankrijk. In 1962 werd Algerije officieel onafhankelijk verklaard, na 132 jaar Franse overheersing.

Verarming van het volk

In 1965 kwam Boumediennes aan de macht, hij probeerde het onderwijs te verbeteren en zette de industrialisering op gang. Het leek goed te gaan met Algerije maar na de dood van Boumediennes in 1978 ging alles snel bergafwaarts. De militaire top van de FLN kwam aan de macht en stak de grote winsten geboekt met de olie-industrie in eigen zak. De situatie van de bevolking ging snel achteruit, er ontstond een grote armoede onder de mensen. Deze armoede leidde in de loop van de jaren tachtig tot de oprichting van de FIS, Het Islamitisch Heilsfront. Met de intrede van de FIS deed ook het fundamentalisme haar intrede in Algerije. Gedachtegangen van aanhangers van de FIS gingen als volgt: de huidige westers ingestelde leiders van Algerije moeten afgezet worden omdat zij Algerije in foute banen leiden. Volgens deze mensen moest alles terug geleid worden op de Islam, alleen dan kon het weer de goede kant opgaan met Algerije. De FIS kreeg gehoor van de Algerijnen, waar armoede heerst, komt een partij die vooruitgang beloofd vaak ver. Dit is dicht bij huis te bewijzen (Iran, Egypte) maar ook in Duitsland, tijdens de aanloop van de Tweede Wereldoorlog. Verkiezingen in 1990 wezen uit dat de FIS met een grote meerderheid de macht zou gaan pakken en daarom werden de verkiezingen voor onbepaalde tijd uitgesteld door de leiders van de FLN.

Van kwaad tot erger

Het is zaterdagavond 30 juni 1991. Sjeik Ali Belhadj, vice-voorzitter van het Front Islamique du Salut (FIS), bevindt zich in het gebouw van de officiële Algerijnse omroep. Hij wacht op een live uitzending waarin hij de politiek van het FIS zal verdedigen. Zover zal het echter niet komen. ‘De leeuw van de Algiers’, zoals hij door zijn volgelingen wordt genoemd, wordt opgepakt door de militaire veiligheidsdienst. Diezelfde avond wordt ook dr. Abbasi Mandani, de voorzitter van het FIS, gearresteerd. Zowel Mandani als Belhadj worden naar de militaire gevangenis van Blida gebracht. Eind juni 1992 worden ze beiden door de militaire rechtbank van Blida beschuldigd van medeplichtigheid aan terrorisme en veroordeeld tot 12 jaar gevangenisstraf.

Begin van de strijd

Terwijl Belhadj en Mandani vastzitten wachtend op hun proces, leek het FIS de eerste islamistische partij te worden die dankzij verkiezingen aan de macht kwam. Maar zover kwam het niet. In de eerste ronde van de algemene verkiezingen in Algerije haalde het FIS 188 van de 231 zetels. Het FIS had nog maar 28 zetels nodig om de absolute meerderheid te krijgen. Peilingen onder het volk gaven aan dat ze die zeker zouden gaan halen. Ze verwachtte dat het FIS 175 van de 199 resterende zetels zou gaan halen. Maar er kwam geen tweede ronde. De militaire top dwong toenmalig president Chadli Benjedid, die had laten blijken dat hij met het FIS wilde gaan samenwerken, om af te treden. De verkiezingen werden geannuleerd en het FIS werd verboden. Leden van het FIS werden opgepakt, gefolterd en vermoord. Er werden binnen enkele weken volgens de Algerijnse liga 8000 Fis-leden gevangengezet en meer dan 300 gedood.

De obstakels voor een democratie

Een democratie lijkt ver te zoeken in Algerije, dat komt door allerlei obstakels die in de weg staan. Obstakels die moeilijk lijken te overwinnen maar toch zijn er oplossingen voor. Obstakels zoals:

De regering weigert een dialoog te beginnen met het FIS
Het FLN wat nu aan de macht is niet van plan om met het FIS te praten en andersom precies hetzelfde. De beide partijen geven elkaar de schuld van de toestand waarin het land verkeert. Het FLN is bang dat het FIS de democratie om zeep wil helpen en van Algerije een islamitische staat maken. Er lijkt wel hoop te zijn voor dit punt want in 1995 heeft het FLN, FIS en het berberse FFS het “akkoord van Rome”getekend. Dit houdt in dat ze niets zullen doen totdat de noodtoestand niet langer is uitgeroepen en er nog niet met het FIS is gepraat.

Media wordt aan het lijntje gehouden
De media mag niet langer over de acties van de regering en het FIS schrijven. Journalisten doen vol angst hun werk en proberen onopvallend berichten door te geven aan het volk. Een journalist verteld: “We mogen niet berichten over de schending van de mensenrechten dor de staat en het zorgwekkende geweld dat het land nog steeds teistert. De overheid wil de burgers doen geloven dat zij de situatie onder controle heeft, terwijl iedereen kan zien dat dat niet waar is. Het volk raakt in verwarring”.

Het volk weet niet langer voor welke partij ze nou moeten zijn
Door de moorden die het fundamentalisten hebben gepleegd is het volk bang nog in het FIS te geloven. Ze zijn bang om vermoord te worden omdat ze er voor uit komen dat ze nog ergens in geloven. Het FIS is voor het volk te rechts geworden en dus steeds minder mensen steunen het FIS. Maar geloven in de regering en het FLN zou een schande zijn na al het vechten voor datgene waarin ze geloven. Door de aanvallen op guerrillakampen schrikken de buitenlandse bondgenoten af. Terwijl zij waarschijnlijk een oplossing met zich meebrengen.

Het geweld gaat heen en weer
De aanvallen op aanhangers van de Gewapende Islamitische Groepen(GIA) slaan na elke moord net zo hard terug. Er worden duizenden onschuldige burgers vermoord om maar te laten zien wie de sterkste is. Een hoop mensen denken dat het GIA het gewelddadigst is in Algerije maar de overheid kan er ook wat van. In de Koran staat dat een moslim een andere moslim niet mag doden dus gaat bijna iedereen ervan uit dat het GIA geen moslims bevat.

De overheid schendt deze regel ook en dat is voor vele een excuus om iemand te doden. Mensen worden van hun rechten ontnomen. Mensen worden door de regering gemarteld en al voor dood opgegeven voordat ze ook maar hun laatste adem hebben uitgeblazen.

Leiders van het FIS zitten nog steeds gevangen
Ali Belhadj en Abbasi Mandani zijn veroordeeld tot 12 jaar gevangenisstraf zonder dat ze ook maar iets hadden gedaan. Ze zijn aan de macht gekomen met het FIS door de meerderheid te behalen tijdens de verkiezingen. Het FLN de twee na grootste groepering was het hier niet mee eens en heeft samen met het leger een staatsgreep gepleegd en het FIS verboden. Samen met deze gebeurtenis zijn ook de twee grootste personen achter het FIS opgepakt en weggestopt. Maar vanuit de gevangenis komen nog steeds plannen van de leiders. A. Mandani heeft zelfs al oplossingen voor de situatie in Algerije bedacht.

Jongeren groeien op met geweld
Veel jongeren in Algerije zijn opgegroeid met geweld. Ze weten niet anders dan dat er geweld was in hun land. Veel van deze jongeren kunnen niet naar school en kunnen ook geen baan vinden. Deze jongeren ook wel hittistes of muurbloemen genoemd, vormen een goede achterban voor het FIS en het GIA. Ze hebben niets te verliezen en gaan voor alles of niets. Heel veel mensen zijn daarom bang om ook maar de bus te nemen omdat vanuit elke hoek wel een aanval kan komen.

Het FIS is verboden
Het FIS is de grootste partij in Algerije en heeft overduidelijk de verkiezingen in 1991 gewonnen. Nu is het FIS verboden, mensen worden opgepakt als ze ook maar toegeven dat ze het FIS steunen. Veel mensen zijn boos dat de overheid niet naar de stem van het volk heeft geluisterd.

FIS walgt van alles westers
Het FIS is niet blij met iets wat niet in de Koran wordt beschreven. Alles van Franse scholen tot hulp uit het buitenland wordt afgewezen en/of kapot gemaakt. In 1994 heeft het FIS zelfs gedreigd elke Franse school die open zou gaan voor het nieuwe jaar af te branden. Er zijn in twee maanden 20 scholen en universiteiten afgebrand omdat ze toch open zijn gegaan.

Dit zijn een hoop obstakels maar er zijn zeker oplossingen voor te vinden. In het volgende hoofdstuk bekijk ik wat er aangedaan kan worden.

Oplossingen van het probleem

Abassi Mandani, de leider van het FIS, schreef vanuit de gevangenis twee brieven gericht aan president Zéroual met daarin een plan om een eind te maken aan de burgeroorlog die in Algerije woedt. In die twee brieven kwam hij met 6 punten die Algerije weer op het goede pad zouden moeten zetten. Dit zijn de punten met uitleg erbij waarom dat nou een oplossing zou zijn:

Benoemen van een neutrale regering totdat verkiezingen een legitieme regering aan de macht brengt
In Algerije is nu het leger aan de macht, het volk is bang en steunt de regering niet meer. Als er een neutrale regering uit bijvoorbeeld Europa zou worden opgesteld is het mogelijk dat het land weer wordt opgebouwd en hersteld totdat het zover is dat het volk zonder achterliggende gebeurtenissen een nieuwe regering kan kiezen. Algerije moet dan wel in de gaten worden gehouden dat het niet de verkeerde kant op gaat, als het dan dreigt fout te gaan kan de neutrale regering het weer overnemen totdat alles weer gekalmeerd is.

FIS weer een legale partij maken
Het FIS is eerlijk aan de macht gekomen tijdens de verkiezingen maar die overwinning is hun ontnomen. Het volk heeft laten zien dat zij het FIS aan de macht willen en dus zou dat ook zo moeten zijn. Veel mensen zijn heel erg boos op de regering geworden omdat ze niet hebben geluisterd naar wat hun willen. De strijd zou een heel stuk minder zijn als het FIS gewoon een legale partij zou zijn.

Algemene amnestie voor politieke vluchtelingen en gevangenen
Er zijn een hoop mensen uit Algerije gevlucht maar hun hart ligt nog steeds waar hun huis staat. Mensen die voor hun mening uitkwamen dat ze voor het FIS zijn, zijn gevangen genomen wat natuurlijk onzin is. Algerije heeft die mensen nodig om het land weer helpen op te bouwen.

Staken van justitiële procedures tegen aanhangers van de radicaal-islamitische groeperingen
Veel mensen die nu gezocht worden zullen er alles aan doen om niet gepakt te worden. Aanhangers van het FIS of het GIA zullen er niet voor terugdeinzen om terug te vechten tegen degene die hun zoeken. Dit punt gaat vooral op voor A. Mandani en zijn aanhangers, het zou het FIS weer kunnen herstellen.

Terug roepen van de politie en het leger naar de kazernes
Het leger terroriseert nu het land en vermoord bijna alles wat ze tegen komen. Het leger heeft nu de macht die ze eigenlijk helemaal niet zouden moeten hebben. Mensen zouden weer de straat op durven gaan als het leger er niet langer met zijn geweren door loopt.

Opheffing van de staat van beleg
Ik weet niet waar dit een oplossing voor is.

Een andere oplossing is:

Samenwerking tussen de verschillende groeperingen
Als het FIS, het FLN en de andere groeperingen zouden samenwerken om vereniging tussen het volk te krijgen zouden ze met zijn alle het land weer kunnen opbouwen en dan kunnen uitmaken wie de macht krijgt door middel van verkiezingen. Het is al de goede kant op gegaan met het tekenen van het ‘Akkoord van Rome’ wat men niet weet is dat er nog een geheim gebleven akkoord is getekend door het FIS. Het akkoord dat tussen het FIS samen met het Armee Islamique du Salut en het Algerijnse leger zou verzoening opleveren.

Conclusie

De hoofdvraag van dit werkstuk was: Wat doe je als het fundamentalisme de toch al uiterst broze democratie de nek dreigt om te draaien?

Het antwoord is nog ver te zoeken. Als het aan het FIS ligt zou je niets moeten doen. Maar er zijn wel een paar oplossingen te vinden. Dan zou men een neutrale regering moeten opstellen om zo de politieke situatie in het land onder controle te brengen. In Algerije is de strijd nog steeds bezig en zo nu en dan is het in het nieuws. Een democratie is er in het land maar of die lang stand zal houden is maar de vraag.