de planeet Uranus

1. Inleiding

Uranus is de zevende planeet vanaf de zon en tevens ook de derde grootste (in diameter). Ze heeft een diameter van 51.118 km en een massa van 8,683×1025kg.

2. Ontdekking

Uranus werd op 13 maart 1781 ontdekt door William Herschel. Hij gaf de planeet de naam \"Georgium Sidus\",naar de Engelse koning George III. Johan Bode stelde de naam uranus voor omdat ook de andere planeten naar figuren uit de Griekse mythologie genoemd waren.. Pas in 1850 werd deze naam algemeen aanvaard.
Deze planeet was niet bekend in de Oudheid, omdat ze niet met het blote oog zichtbaar is. Tot en met 2004 is er slechts één ruimtesonde in de buurt van Uranus geweest, de Voyager 2. Deze heeft foto’s van de planeet en haar ringen naar de Aarde gestuurd en is dan doorgereisd naar Neptunus.

3. Samenstelling en opbouw

Uranus bestaat voornamelijk uit gesteenten en verschillende vormen van ijs, met slechts 15% waterstof en een klein beetje helium. Het materiaal van de kern is willekeurig verspreid, ze bestaat uit nikkelijzer en silicaten met daaromheen een mantel van water, methaan, ammoniak en waarschijnlijk nog enkele losse elementen. Aan de buitenkant bevindt zich een laag van vloeibaar waterstof (82,5% ), helium (15,2%) en methaan (2,3%). Deze stoffen worden naar het oppervlak toe steeds meer gasvormig. Doordat het methaan uit de bovenste atmosfeer de rode kleur absorbeert heeft uranus een min of meer blauwe kleur.

4. Atmosfeer

Wolken worden vrijwel niet in de atmosfeer waargenomen. Alleen op in de zon gelegen delen rondom de evenaar komen ze wel eens voor. In de hogere lagen van de atmosfeer komen af en toe stormen voor waarbij de windsnelheid op kan lopen tot 720 km/u.

5. Askanteling

Eén van de meest opvallende eigenschappen van Uranus is de as die 98° gekanteld is ( ze zweeft als het ware op haar zijde). Een mogelijk verklaring daarvoor is een enorme botsing met een ander groot hemellichaam in het verleden. Dat zou ook een verklaring kunnen zijn voor het grote aantal manen rond deze planeet. De gekantelde as heeft grote invloeden op de seizoenen; er is een langzame licht-donker cyclus en op de polen duren de zomers en winters tientallen jaren.

6. Gasreus?

Tot enkele jaren geleden werden Uranus en Neptunus ook tot de gasreuzen gerekend, maar naarmate men meer kennis van het zonnestelsel kreeg werd duidelijk dat het om een aparte groep planeten ging, de ijsreuzen. Door hun hogere massa bleek het dat de planeten uit zwaardere materie moesten bestaan Hier van ijs te spreken is niet juist.Water , methaan en ammoniak zijn bij de lage temperaturen ,die in de ruimte rondom de planeet heerst, vast. In het binnenste van Uranus heerst er hogere temperaturen en een hoge druk zodat water , methaan en ammoniak daar voorkomen in de vorm van een dicht plasma ,dan als vaste stof.. Deze planeten zijn groter dan de aardse planeten maar kleiner dan de gasreuzen.

7. Joviaanse planeet

Uranus is net zoals Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus een joviaanse planeet, het zijn planeten die flink groter zijn dan de Aarde, ze hebben een atmosfeer van voornamelijk waterstof en helium, wat het grootste deel van het volume van de planeet vult. Toch verschilt Uranus van de andere joviaanse planeten doordat ze geen mantel van metallisch waterstof bevat.

8. Ringen

In maart 1977 werd ontdekt dat er dunne ringen rondom Uranus aanwezig zijn.Er werden negen ringen gedetecteerd die bestaan uit donkerkleurige brokken met een doorsnede van maximaal 10m. Tijdens de Voyager 2 missie werden er nog twee ringen gevonden en een aantal onvolledige ringen. De vorm van de ringen is elliptisch, vermoedelijk als gevolg van de rondcirkelende manen.
De buitenste epsilon-ring is met 100 km de breedste.
De verschillende waarnemingen toonden dat de ringen onstabiel zijn. Eén van de ringen lijkt zelfs te \'ademen\' waarbij hij lichtjes uitzet en weer inkrimpt. De epsilon-ring is de meest excentrische: zijn afstand tot de planeet bij het dichtste en verste punt verschilt 800 km. De ringen van Uranus hebben zeer scherpe grenzen, wat verklaard wordt door het feit dat ze door kleine herdermaantjes worden beheerst. De buitenste, dikke epsilon-ring heeft Ophelia en Cordelia als herdermaantjes.
De ringen bestaan voornamelijk uit steenbrokken van enkele meters groot. De steenbrokken zijn heel erg donker, vermoedelijk omdat ze zijn bedekt met een laag organische molecules. Voyager 2 ontdekte dat de hele ruimte tussen de ringen gevuld is met een zeer fijn stof, dat talloze kleine ringetjes vormt die nauwelijks zichtbaar zijn. Deze stofringen worden waarschijnlijk voortdurend ververst door materiaal afkomstig van grotere objecten.

9. Manen

Uranus is de planeet met de meeste bekende manen. Het gaat hier waarschijnlijk om kometen die in een baan rond Uranus te recht zijn gekomen. In 2004 zijn er reeds 5grote en 16kleine manen bekend, die zijn vernoemd naar personages uit werken van Shakespeare en Pope. De vijf belangrijkste manen zijn Miranda, Ariel, Umbriel, Titiana en Oberon.

Miranda: De maan is in 1948 ontdekt door Gerard Kuiper. Miranda\'s opmerkelijkste kenmerken zijn de diepe canyons van soms wel 20 kilometer diep. Deze canyons zijn waarschijnlijk het gevolg van extreme tektonische activiteit door de nabijheid van Uranus. De temperatuur bedraagt slechts -187 °C op Miranda. Ze heeft een diameter van 471 km en een massa van 6,6×1019 kg.

Ariel: Ariel is een natuurlijke maan van Uranus. De maan is in 1851 ontdekt door William Lassell. Ariel bestaat voor ongeveer 50% uit bevroren water, 30% silicaathoudend gesteente en 20% bevroren methaan. De temperatuur bedraagt slechts -216 °C op Ariel. Ze heeft een diameter van 1160 km en een massa van 1,27×1021 kg.

Umbriel: Deze maan is in 1851 ontdekt door William Lassell. Umbriel bestaat voor ongeveer 50% uit bevroren water en voor 50% uit gesteente. Het oppervlak van Umbriel is bezaaid met grote kraters. Het is onduidelijk waar de lichte vlek aan de pool van Umbriel uit bestaat, maar er wordt aangenomen dat het ijs in een grote krater is. Ze heeft een diameter van 1190 km en een massa van 1,17×1021 kg.

Titania: De maan is in 1787 ontdekt door William Herschel. Titania bestaat voor ongeveer 50% uit bevroren water, 30 % uit gesteente en 20% uit methaanverbindingen. Met een diameter van bijna 1600 km is Titania de grootste en helderste maan van Uranus. Ze heeft een massa van 3,53×1021 kg.

Oberon: De maan is in 1787 ontdekt door William Herschel. Oberon bestaat voor ongeveer 50% uit bevroren water, voor 30% uit gesteente en voor 20% uit methaanverbindingen. Ze heeft een diameter van 1523 km en een massa van 3,01×1021 kg.

Bronnen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Planeet
http://anw.hml.nl/Werkstukken/Diederik_van_de_Welij/Manen_van_Uranus/
http://www.urania.be/sterrenkunde/zonnestelsel/uranus.php
http://www.sterrenkunde.nl/index/encyclopedie/neptunus.html