Het ruimtestation Mir

Eindwerk fysica: Mir
Inhoudstafel

Inleiding

1. Het ontstaan van de Mir

2. De naam \'Mir\'

3. De opbouw van de Mir
a) Algemeen
b) De basismodule
c) Kvant
d) Kvant
e) Kristall
f) Spektr
g) Koppelmodule
h) Priroda
i) Progress
j) Sojoez

4. De wetenschappelijke kant van de Mir
a) Het onderzoek in de Mir  Algemeen  De gewichtloosheid  De lange aanwezigheid in de ruimte  Weinig resultaten?  Röntgenstralen zichtbaar met camera
b) De technische kant van de Mir

5. Ontmoetingen
Ontmoeting tussen de Mir en de space shuttle Discovery

6. Geldgebrek

7. Enkele algemene gegevens over de Mir

8. Een geschiedkundig overzicht van de Mir

9. Het einde van de Mir
a) Algemeen
b) Hoe laat je 140 000 kilo metaal op een veilige plek neerkomen
c) Het echte einde van de Mir

Besluit

Bronvermelding

Voorwoord

Op 20 februari 2001 werd de 15de verjaardag gevierd van de aanwezigheid van de Mir in de ruimte. Dat op zich is al een wonder, want het is de langste gecontroleerde ruimtevlucht van een satelliet. Van 1989 tot 1999 is de Mir permanent bemand geweest. Mensen zijn in staat geweest om één decennium in de ruimte te overleven. Zoiets zou in de jaren vijftig als ongeloofwaardig beschouwd worden.

Aan boord van Mir hebben duizenden wetenschappelijke experimenten plaatsgevonden, zoals de productie van zeldzame materialen, biologisch onderzoek en studie van de effecten van gewichtloosheid op het menselijk lichaam in langdurige vluchten. De Mir was het langst werkend ruimtelaboratorium ooit.

Het ruimtestation is ondertussen uit zijn baan om de aarde verdwenen. Ik zal in wat volgt het \'levensverhaal\' van de Mir proberen duidelijk te maken.

Dat u hier nu geen onoverzichtelijke hoeveelheid aan informatie krijgt, heb ik te danken aan mijn zus. Zij hielp me bij de selectie van de informatie en de verwerking. En niet alleen mijn zus hielp mij, maar ook mijn moeder die enkele verkeerde zinsconstructies verbeterde.

Anneleen Spans

Inleiding

De basismodule van Mir werd gelanceerd op 20 februari 1986. Ondertussen werd Mir uitgebreid met de modules Kvant, Kvant 2, Kristall, Priroda en Spektr. Mir bestaat dus uit zeven onderdelen en weegt ongeveer 140 ton.

Onbemande Progress ruimtetuigen voeren voedsel en brandstof aan, maar zorgen ook voor de aanvoer van nieuwe wetenschappelijke experimenten. Het zijn de bemande Sojoez-capsules die de kosmonauten van de aarde naar het station brengen en omgekeerd.

De laatste jaren kende het station heel wat problemen. De leeftijd van het station en het geldgebrek om noodzakelijke reparaties uit te voeren zijn hier de oorzaak van. Hier komt nog eens bij dat de relatie tussen de vluchtleiders op aarde en de kosmonauten aan boord van de Mir zeer slecht is.

Op 25 juni 1997 gebeurde er een ongeval aan de Mir. Een onbemande Progress botste tegen de Spektr module. Hierdoor werd een gat geslagen in de Mir en verloor het station druk. Daar kwam dan nog bij dat de zonnepanelen van de Spektr beschadigd waren en de kosmonauten het voor een tijdje met heel wat minder stroom moesten stellen.

Een tijd geleden besliste de NASA dat de Mir niet langer in de ruimte kan blijven, omdat al het geld naar het ISS of International Space Station moet gaan. In de nacht van donderdag (22 maart 2001) op vrijdag (23 maart 2001) werd de Mir uit zijn baan om de aarde gehaald. Dit betekende het einde van de Mir. 1. Het ontstaan van de Mir

De langste Saljoet-missie met de kosmonauten Kizim, Solovyov en Atkov duurde 244 dagen. De Russen wilden dit record verbreken, maar aangezien de Saljoet-stations te klein waren om langere ruimtereizen te maken moest men iets nieuws maken. Zo kwam men begin jaren \'80 op het idee om een ruimtestation te maken. Het resultaat was de Mir.

2. De naam \"Mir\"

Mir is Russisch voor vrede. Aanvankelijk werd niet gesproken van Mir, maar van Mir-1. Dit was omdat het de eerste in een hele reeks zou worden. Maar toen werd duidelijk dat er geen geld meer was voor navolgers van de Mir-1. De 1 ging eraf en het ruimtestation wordt zo lang mogelijk in stand gehouden, o.a. door nieuwe modules aan te brengen.

3. De opbouw van de Mir a) Algemeen

Schematische voorstelling van de Mir en zijn gekoppelde modules

De Mir heeft aan de buitenzijde zes koppelingspoorten, waaraan instrumenten, laboratoria en ruimtevoertuigen kunnen worden vastgemaakt. De Mir bestaat uit een basismodule, een aangekoppelde module Kvant, die ingeschakeld wordt bij astronatuurkundige proeven. De Kristall-module wordt gebruikt bij de materiaalwetenschappelijke proeven en de Kvant 2 zorgt voor extra uitrusting. Later kwamen er nog de Priroda en de Spektr bij. Al deze modules kunnen aan één van de zes koppelingspoorten vastgemaakt worden. En dan is er ook de koppelmodule, die ervoor zorgde dat de space shuttle aan de Mir kon gekoppeld worden. Ook de Progress en de Sojoez spelen een belangrijke rol voor de Mir.

b) De basismodule

 Algemene gegevens:

Lanceerdatum 20 februari 1986
Koppeling met Mir / Massa 20,9 ton
Lengte 13,13 m
Max. diameter 4,15 m
Volume 90 m³ Aantal zonnepanelen / opp. 3 / 75 m² Stroom 10,1 KW

 Doel:

Dit is de centrale module van Mir, waarrond de andere modules later zijn vastgehecht. Het is opgebouwd uit vier compartimenten: werk-, transfer-, tussenstuk- en assemblage-compartiment.

Deze basismodule is de centrale woon- en slaapplaats voor de kosmonauten. De persoonlijke cabines voor de bemanningsleden bevatten elk een slaapzak, een stoel en een raam. De hygiënische ruimte bevat een toilet en een douche (die weliswaar niet of slecht werkt). In deze module bevindt zich ook de keuken en de eettafel. Om het leven aan boord van deze module wat \'aangenamer\' te maken, hebben de vloer, het plafond en de muren elk een aparte kleur, zodat de kosmonauten zich beter kunnen oriënteren. Het tussenstuk-compartiment is een tunnel naar de achterste koppelpoort. Het assemblage-compartiment bevat de motor en brandstoftanks.

c) Kvant

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum 30 maart 1987
Koppeling met Mir 12 april 1987
Massa 11,05 ton
Lengte 5,8 m
Max. diameter 4,15 m
Volume 40 m³ Aantal zonnepanelen / opp. Geen
Stroom 6 KW

 Doel :

De Kvant wordt voornamelijk ingeschakeld bij astronatuurkundige proeven. Hiervoor bevinden zich aan boord telescopen en andere meetinstrumenten om aan astrofysica te doen. Vooral actieve sterrenstelsels en neutronensterren worden onderzocht. De data worden verzameld door middel van electromagnetische spektra en X-stralen emissies van deze verschillende objecten.

De Kvant heeft gyrodynes aan de buitenkant. Hierdoor kan het station anders gepositioneerd worden en kan ook de hoogte van het station geregeld worden. Maar hiermee wordt niet altijd gewerkt, meestal is het de Progress die het station een duwtje geeft.

d) Kvant 2

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum 26 november 1989
Koppeling met Mir 6 december 1989
Massa 18,5 ton
Lengte 12,4 m
Max. diameter 4,35 m
Volume 61,3 m³ Aantal zonnepanelen / opp. 2 / 53 m² Stroom 6,9 KW

 Doel :

De Kvant-2 levert wetenschappelijke apparatuur voor aardobservatie en biologisch onderzoek. De Kvant-2 heeft een luchtsluis voor ruimtewandelingen. Hier worden ook electronica en materialen getest op hun resistentie in de ruimte.

De KURS-antenne dient voor de automatische koppeling van Progress- en Sojoez-tuigen.

e) Kristall

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum 31 mei 1990
Koppeling met Mir 10 juni 1990
Massa 19,649 ton
Lengte 11,9 m
Max. diameter 4,35 m
Volume 60,8 m³ Aantal zonnepanelen / opp. 2 / 70 m² Stroom 5,5 tot 8,4 KW

 Doel :

Oorsponkelijk koppelde de Space Shuttle steeds aan de Kristall-module, later aan een speciaal daarvoor ontworpen koppelmodule.

De Kristall-module is ontworpen voor biologisch, geofysisch en astrofysisch onderzoek. In deze module vinden verschillende controles over het station plaats, zoals bijvoorbeeld de thermische en electrische controle.

f) Spektr

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum 20 mei 1995
Koppeling met Mir 1 juni 1995
Massa 19,64 ton
Lengte 13 m
Max. diameter 4,35 m
Volume 61,9 m³ Aantal zonnepanelen / opp. 4 / 35 m² Stroom 6,9 KW

 Doel :

De Spektr heeft 700 kg Amerikaanse en Belgische apparatuur aan boord. Hij heeft ook vier zonnepanelen, waarvan er één zware schade opliep toen een onbemande Progress er in 1997 tegenbotste. Het station verloor toen druk en de bemanning (commandant Valeri Tsiblijev, Alexandr Lazoetkin en Michael Foale) kon maar op het nippertje het station redden.

g) Koppelmodule

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum 12 november 1995
Koppeling met Mir 15 november 1995 De koppelmodule wordt ook wel Docking Module genoemd.

 Doel :

De koppelmodule werd samen met de shuttle gelanceerd, en vastgemaakt aan de Kristall-module. Deze koppelmodule is bedoeld om koppelingen tussen de Mir en de shuttle te vergemakkelijken.

h) Priroda

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum 23 april 1996
Koppeling met Mir 26 april 1996
Massa 19,7 ton
Lengte 12 m
Max. diameter 4,35 m
Volume 66 m³ Aantal zonnepanelen / opp. Geen
Stroom Geen

 Doel :

De Priroda is ontworpen voor onderzoek in de oceanologie, geologie en hydrologie. Hij heeft actieve, passieve en infrarood radiometers aan boord. Er zijn ook verschillende spectrometers aan boord. De Priroda doet metingen van het ozongehalte en de CFK-concentraties in de atmosfeer.

De Priroda is de laatst gekoppelde module aan Mir.

i) Progress

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum Meedere malen
Koppeling met Mir Meerdere malen
Massa 7,2 ton
Lengte 7 m
Max. diameter 2,7 m
Volume 7,6 m³ Aantal zonnepanelen / opp. 2 / 10 m² Stroom 1,3 KW
Functie Voorraden aanbrengen, is onbemand.

 Doel :

De Progress-ruimtetuigen zorgen voor bevoorrading en voor de aanvoer van nieuwe wetenschappelijke experimenten. Vaak worden ook brieven aan de kosmonauten vervoerd. Er werd ooit eens een gitaar naar boven gebracht en een tandenborstel die een kosmonaut vergeten was.

De Progress is steeds onbemand.

j) Sojoez

 Algemene gegevens :

Lanceerdatum Meerdere malen
Koppeling met Mir Meerdere malen
Massa 7,1 ton
Lengte 7 m
Max. diameter 2,7 m
Volume 10 m³ Aantal zonnepanelen / opp. 2 / 10 m² Stroom 1,3 KW
Aantal bemanningsleden Normaal : 3
Met Cargo Container : 2 Max. koppelhoogte 425 km
Max. hoogte voor de landing 460 km
Gewicht Brandstof 840 kg
Max. levensduur in de ruimte 200 dagen

 Doel :

Met de Sojouz-tuigen werden de kosmonauten altijd van en naar de Mir gebracht. (Uitzonderingen: Tijdens het Shuttle-Mir programma in de jaren \'90 werden de kosmonauten met de Space Shuttle naar de Mir gebracht.)

4. De wetenschappelijke kant van de Mir

a) Het onderzoek in de Mir

 Algemeen :

Een groot deel van het ruimtestation is zodanig ingericht dat onderzoekwerk optimaal kan plaatsvinden : aan het centrale wooncompartiment zitten vijf laboratorium-modules ter grootte van een treinwagon vastgekoppeld. Het wetenschappelijk instrumentarium staat er hoog opgestapeld tegen de wanden : smeltovens, kweekkastjes, camera\'s, meetapparatuur. Een groot deel van de wetenschappelijke apparatuur in het ruimtestation komt uit verschillende landen, niet enkel uit Rusland.

Ook de buitenkant van de Mir is voorzien van instrumenten waarmee bijvoorbeeld het stralingsniveau en het aantal inslagen van meteorieten wordt geregistreerd.  De gewichtloosheid :

Een groot onderzoek in de Mir, is het onderzoek naar de effecten van de gewichtloosheid. Hierbij zijn het vooral de kosmonauten die het proefkonijn zijn. Botten ontkalken in de ruimte sneller dan op aarde, de spieren verslappen sneller en er vindt een afname plaats van de spiermassa. Het evenwichtsgevoel wordt verstoord en er is een andere verdeling van het bloed in het lichaam. Het bloedvolume neemt namelijk af van vijf naar vier liter.Maar de gewichtloosheid is ook van belang bij fysische processen, zoals de ontwikkeling van kristallen of vloeistofstromingen.

 De lange aanwezigheid in de ruimte :

Gedurende de 14 jaar die de Mir in de ruimte heeft doorgebracht, is duidelijk geworden dat mensen zowel fysiek als psychologisch in staat zijn maanden achtereen te leven in de benauwdheid van een ruimtestation. Technische problemen, medische klachten en emotionele uitbarstingen kunnen gedurende lange tijd worden overwonnen.

 Weinig resultaten ? :

Er wordt beweerd dat het resultaat van de onderzoeken klein is. Indien er belangrijke ontdekkingen gedaan waren, dan hadden die wel een plaats gekregen in vooraanstaande wetenschappelijke bladen en dat is niet gebeurd. Maar erg vreemd is dat niet. In de beginjaren voelden de Russen er weinig voor hun bevindingen met anderen te delen.

Effecten van gewichtloosheid op het menselijk lichaam kunnen in de Mir op slechts één of twee proefpersoonen worden onderzocht, en dat is onvoldoende om wetenschappelijke conclusies te trekken. Hiervoor zijn tientallen en soms honderden metingen nodig.

Een ideale omgeving voor wetenschapsbeoefening is de Mir niet. Verschillende experimenten worden om zeep geholpen door stroomstoringen en ander huishoudelijk ongerief. Het experimenteren in de Mir verloopt bovendien stroef doordat het er zo een rommelboel is. In de praktijk blijkt het de kosmonauten enorm veel tijd te kosten voordat ze alle benodigde spullen voor een proefneming bijeen hebben gezocht. Wanneer een kosmonaut zijn verplichte dagelijkse kilometers op de hometrainer aflegt, worden er trillingen voortgebracht. Deze trillingen verhinderen het onderzoek naar de groei van kristallen in gewichtloosheid. Dit experiment gebeurt namelijk in het nabijgelegen compartiment.

Ondanks al deze negatieve commentaar, is de Mir niet zinloos geweest. Want met al zijn beperkingen is de Mir de enige plek waar langdurig in gewichtloosheid kan worden geëxperimenteerd.

 Röntgenstalen zichtbaar met camera :

Voor een ander onderzoek is in de Mir in 1987 een camera aangebracht voor röntgen- sterrenkundige waarnemingen. Röntgenstraling dringt niet door de dampkring heen. Ze is afkomstig van astronomische verschijnselen waarmee hoge energie gemoeid is bijvoorbeeld supernova\'s, zwarte gaten of gammaflitsen (een tot op heden onbegrepen fenomeen waarbij veel energie vrijkomt, in enkele seconden zoveel als de zon in een jaar uitstraalt) .

Die camera in Mir heeft niet zo heel veel onderzoeksresultaat opgeleverd. Maar zo\'n ruimtestation is ook geschikt voor observaties van de aarde zelf. Foto\'s van de aarde zijn zeer geschikt voor waarnemingen van vulkanen.

b) De technische kant van de Mir

 Men had speciale condensoren ontwikkeld om de 2 liter water, die de kosmonauten iedere 24u uitademden en door transpiratie verloren, op te vangen en althans voor een deel weer in bruikbaar water om te zetten. Door deze condensoren moest er minder water meegenomen worden naar de Mir.

 Door het \'closed-cycle\'-systeem kan water elektrisch afgebroken worden om zuurstof voor de ademhaling te produceren.

5. Ontmoetingen

Hier volgt een beschrijving van de ontmoeting tussen de Mir en de space shuttle Discovery. Een gelijkaardige ontmoeting met de space shuttle Atlantis gebeurde ook, maar aangezien deze ontmoetingen gelijkaardig zijn, wordt deze laatste niet besproken.

\"De Mir is een fragiele constructie van gekoppelde modules en tientallen meters lange masten en zonnepanelen. De naderende shuttle lijkt een aanstormend flatgebouw; twaalf verdiepingen hoog, drie huizen breed en even zwaar als twee volgeladen verkeersvliegtuigen. Voor zware schade is geen botsing nodig. De stuurraketten van het gevaarte zijn sterk genoeg om al op ruime afstand zonnepanelen te verkreukelen.\" Zo beschrijft één van de kosmonauten aan boord van de Mir de ontmoeting.

\"De vluchtleider gaf toestemming voor een nadering met 10 meter als grens. Alles leek heel gemakkelijk te gaan. De Mir werd in de juiste stand gedraaid. De Discovery vloog in een lagere baan om het station in te halen, klom voor de Mir uit en kroop langs de baan van het station naar het koppelstuk waar de shuttle op moet aansluiten. De laatste 100 meter werden afgelegd met een snelheid van nog geen twee meter per minuut.\" En de ontmoeting vond plaats.

De space shuttle Discovery voerde zijn baansnelheid op. Op een afstand van 120 meter maakte de shuttle een langzame looping met de Mir als middelpunt, waarna het Amerikaanse ruimteschip zich in een lagere, snellere baan liet zakken.

6. Geldgebrek

In de geschiedenis van de Mir is geldgebrek steeds aanwezig geweest. Het mag dus een wonder zijn dat het ruimtestation zich al die tijd heeft kunnen handhaven.

Toen bekend werd dat de bemande ruimtevaart zichzelf moest zien te redden, werd elk stukje Russisch ruimtemetaal te koop of te huur gesteld. In geldnood begonnen de Russen zelf tickets naar het ruimtestation te verkopen en zo werd een retourtje ruimte aan 62 astronauten verkocht. Iedereen met voldoende harde valuta, een goede gezondheid en het vermogen snel Russisch te leren kon na een minimale training een week verblijven in de Mir. Niet alle gevraagde prijzen zijn bekend gemaakt, maar gemiddeld kwamen ze op zo\'n 12 miljoen dollar per week, inclusief de heen- en terugreis in een driepersoons Sojoez-capsule. Wie bijzondere activiteiten van de Russische gastheren verwachtte, zoals assistentie bij het uitvoeren van experimenten, diende daarvoor meer te betalen.

In 1990 leek het een Japans televisiestation wel leuk een medewerker omhoog te sturen voor een fraaie reportage. Het werd een 47-jarige, kettingrokende alcoholist met een bierbuik, die voor 3 300 dollar per minuut een dag of twee mee rond de aarde mocht cirkelen. In de Mir kwam er van het filmen niet veel terecht, want de Japanner was de hele tijd misselijk.

Een half jaar later was het de beurt aan een 27-jarige voedseltechnologe van de Mars-fabrieken. Door heel wat problemen vloog zij uiteindelijk op Russische kosten. Eind 1991 vertrok een Oostenrijker, maar ook Duitsland en Frankrijk kochten zitplaatsen. De meest bijzondere gasten in de Mir waren echter Amerikanen. Sinds 1995 hebben er zeven gedurende enkele maanden in de Mir gewoond.

Vooral de laatste jaren werden pogingen ondernomen om de Mir langer in de ruimte te houden. In het vluchtleidingscentrum verschenen reclameborden van sponsors. Maar bedelcampagnes en het plan om de Mir te privatiseren en de aandelen aan buitenlandse investeerders te verkopen zijn uitgelopen op een mislukking.

Er was nooit geld, het ene gat werd gedicht met het andere. De bemanning van de Mir dreigde zelfs even zonder eten te komen zitten omdat Rusland de huur voor de lanceerbasis Bajkonoer in Kazachstan niet had betaald, en de boze Kazachen het vertrek van een Progress-bevoorradingsschip tegenhielden.

In het crisisjaar 1998 besloot de staat de financiering van de Mir stop te zetten. Al het geld voor de ruimtevaart werd in het Internationale Ruimtestation gestoken.

7. Enkele algemene gegevens over de Mir

- Tijdens de eerste elf jaar in de ruimte hebben 78 vrachtruimschepen het station bezocht. - Mir vliegt bijna 28 000 km/u. - Een omloop rond de aarde duurt 90 minuten. Dus maken ze elk anderhalf uur zonsondergang en zonsopgang mee. Dag en nacht duren elk maar 45 min in Mir. - Mir draait rondjes om onze planeet op 400 km hoogte. - De Rus Joeri Romanenko beschikt over het wereldrecord met 326 dagen in het heelal. Het langst oponthoud in de ruimte ooit, komt op naam van de Rus Valeri Poljakov met 439 dagen in het Russissche ruimtestation Mir. - In totaal brachten de Amerikaanse astronauten 907 dagen door in de Mir, van 24 maart 1996 tot 8 juni 1998. - Het verkeerscentrum van de Mir bevindt zich in Kaliningrad en noemt ZUP. - Het aantal kosmonauten in de Mir schommelt tussen de twee en de zes. Wanneer een ruimtependel op bezoek komt zijn er soms meer dan tien mensen aan boord. - De Mir is oorspronkelijk ontworpen voor een onderzoeksperiode van vijf jaar, maar is reeds vijftien jaar in de ruimte. - De brand in de Mir duurde veertien minuten. - De Progress M1-5 is de 121ste koppeling van een schip met de Mir.

8. Een geschiedkundig overzicht van de Mir

In de nacht van 19 op 20 februari 1986: lancering van de Mir
15 maart 1986: De kosmonauten Leonid Kizim en Vladimir Solovjov maken hun Sojoez-capsule vast aan het nieuwe ruimtestation. 31 maart 1987: Lancering van de Kvant-module. 14 april 1987: Koppeling van de Kvant-module aan de Mir. 5 september 1988: Problemen met de Sojoez-capsule die de kosmonauten van de Mir naar de aarde brengt. 21 december 1988: Manarov en Titov na een jaar Mir terug. 26 november 1989: Lancering van de Kvant 2. 6 december 1989: Koppeling van de Kvant 2 aan de Mir. 31 mei 1990: Lancering van de Kristall-module. 10 juni 1990: Koppeling van de Kirstall-module aan de Mir. 17 juli 1990: Met een enorme klap slaat het buitenste toegangsluik van een van de luchtsluizen van de Mir open. Er zat nog wat lucht in de cilindervormige sluis waar twee kosmonauten zich gereedmaakten voor een ruimtewandeling. Solovjev en Baladin gaan naar buiten en volbrengen een zware reparatieklus. Pas na 6 uur zijn ze klaar. Dan willen ze weer naar binnen, want ze hebben nog maar voor een halfuur zuurstof. Als ze in de luchtsluis zijn, gaat het luik niet dicht. Door de klap is het flink beschadigd geraakt. De kosmonauten zijn aan hun laatste ademtocht bezig, wanneer ze via een andere luchtsluis alsnog binnen kunnen komen. 2 december 1990: De 47-jarige Japanse journalist vertrekt naar de Mir (zie ook \'7. Geldgebrek\') 18 mei 1991: Nog een betalende passagier vertrekt naar de Mir: de 27- jarige Helen Sharman, werkzaam bij de Mars-fabrieken. 7 september 1992: De rode Sovjetvlag wordt op een antennemast van de Mir opgehangen. 14 maart 1995: De eerste Amerikaan, Norman Thagard, vertrekt naar de Mir. 22 maart 1995: Na in 438 dagen meer dan 7 000 baantjes om de aarde te hebben gedraaid, keert de arts Valeri Poljakov terug naar de aarde. Hiermee is hij de recordhouder van het langst in de ruimte te verblijven. Het duurde meer dan een jaar voordat het kalkgehalte in zijn botten weer enigszins op peil was. 12 november 1995: Lancering van de koppelmodule. 14 november 1995: Koppeling van de koppelmodule aan de Mir. 20 mei 1995: Lancering van de Spektr. 1 juni 1995: Koppeling van de Spektr aan de Mir. 29 juni 1995: Eerste koppeling van een Amerikaans ruimteveer aan de Mir. 23 februari 1997: De luchtfilters hadden vlam gevat en het vuur versperde de vluchtweg in het station. De zuurstof aan boord wordt opgewekt door een chemisch goedje te verhitten (zie uitleg \'oxigen candles\'). En dat goedje was in brand gevlogen. De Mir vulde zich met een dikke rookwolk en de kosmonauten moesten gasmaskers dragen uit vrees voor de giftige dampen. De Amerikaanse collega\'s waren razend dat ze niet van de brand op de hoogte waren gebracht. Maart 1997: De zuurstofgeneratoren lieten het één voor één afweten. April 1997: Er waren problemen met de klimaatregeling, en hierdoor vertoonde het ruimtestation tijdelijk sterke gelijkenis met een sauna. Deze problemen kwamen er doordat het koelsysteem begon te lekken. En de temperatuur liep dus op tot 30, zelfs tot 40°. 25 juni 1997: Botsing tussen de Progress en de Mir
Tijdens de nadering kijkt de commandant Tsiblijev via een tv-camera aan boord van de Progress M-34 naar het station Mir waarin de commandant zich bevindt. De Progress M-34 werd \'met de hand\' bestuurd door Tsiblijev en via een camera. Tsiblijev zag een onscherp, licht gestoord beeld waarop het station verscheen en verdween. Pas toen de Progress tot op 1100 meter was genaderd, realiseerde Tsiblijev zich dat de snelheid veel te hoog was. Tsiblijev begon te remmen maar het hielp weinig. De Progress vloog rakelings langs het centrale deel van het station, ramde de Spektr en verdween ver onder de Mir.

De gevolgen van de botsing : De botsing had een gat geslagen in de Spektr en had één van de vier zonnepanelen beschadigd.

Michael Foale en Aleksandr Lazoetkin namen een enorm drukverlies waar. De lucht stroomde langzaam naar buiten. Om drukverlies in het hele complex te voorkomen, sloten de drie bewoners het sas tussen de Spektr en de rest hermetisch af. De druk bleef hangen op 900 hectopascal, een daling van 100 hPa ten opzichte van de normale waarde.

Maar om dat luik te kunnen sluiten, moesten elektrische leidingen die in de weg zaten, losgetrokken worden. Met als gevolg dat de vier zonnepanelen van de Spektr, waarvan er één beschadigd is, geen energie konden leveren aan het station. Het gevolg was een electriciteitsafname van 40%.

Hierdoor valt het gyroscopisch systeem uit. Dit systeem zorgt ervoor dat de zonnepanelen automatisch op de zon gericht worden. Dus zijn de andere, halfversleten panelen niet ideaal op de zon gericht en konden dus ook geen stoom leveren voor de verlichting, de computers en de klimaatregeling. Haastig schakelden ze bijna alle elektrische apparatuur uit.

De drie astronauten, Vasilli Tsiblijev, Michael Foale en Aleksandr Lazoetkin, moesten met vellen papier wapperen om niet te stikken in de bellen uitgeademde lucht die rond hun hoofden bleven hangen.

Elke omloop werkten ze drie kwartier in het donker, met een zaklamp tussen de tanden. De batterijen raakten uitgeput en de Mir dreigde uit koers te raken. Maar dankzij de stuurraketten van de Sojoez wisten ze het station te keren. De resterende zonnepanelen kregen licht en leverden net voldoende stroom om de Mir leefbaar te houden.

5 juli 1997: De Progress M-35 werd gelanceerd. Deze Progress bevatte 2 ton reparatie-materiaal voor de Mir. Normaal gezien moest de Progress een week vroeger vertrekken met de gebruikelijke lading : voedsel, water, post, wetenschappelijke uitrusting en brandstof. Maar eerst moest nog gezorgd worden voor de reparatiematerialen. 7 juli 1997: De Progress en de Mir naderden elkaar op 400 km boven Siberië en de koppeling werd voltooid. Een uur na de aansluiting kon de bemanning van de Mir het luik naar de Progress openen en de reserveonderdelen aan boord halen. 17-18 juli 1997: Vasili Tsiblijev en Alexandr Lazoetkin konden de Spektr binnentreden om de schade te inspecteren en een luik te plaatsen dat nieuwe stroomkabels moet doorlaten. Dat luik maakte deel uit van de lading van de Progress M-35. 25 juli 1997: Commandant Vasili Tsiblijev meldde een ontregelmatige hartslag. Kort daarna viel de stroom uit aan boord doordat de boordwerktuigkundige Alexandr Lazoetkin een verkeerd kabeltje lostrok. Contact met de aarde kon alleen nog via de ruimtecapsule Sojoez. 5 augustus 1997: De herstellingswerken begonnen. Er kwam een melding dat een tweede zuurstofgenerator uitgevallen was. 7 augustus 1997: Het ruimteveer met de nieuwe bemanning Anatoli Solovjov en Pavel Vinogradov, koppelde zich vast aan de Mir. 14 juli 1999: De lancering van een Progress-vrachtschip naar de Mir wordt verboden. De Progress had als voorraad een computer die het ruimtestation tot in het voorjaar in zijn baan zou moeten houden. Maar uiteindelijk gaven de Kazachstanen toe. Eind augustus keerden de allerlaatste kosmonauten Afanasjev, Avdejev en Haignere terug naar de aarde. 17 november 2000: Een hevige meteorietenstorm passeert de aarde en het Russische ruimtestation kan het zwaar te verduren krijgen. Deze storm treedt maar een keer per eeuw op en kan forse schade toebrengen. Juni 2000: De laatste bemanning in de geschiedenis van de Mir, verbleef in de Mir. 25 december 2000: De Russiche vluchtleiding had het radiocontact met Mir verloren en slaagde er pas de volgende dag in om de verbinding te herstellen. Mogelijk waren de accu\'s van het ruimtestation onvoldoende opgeladen om de radioapparatuur van energie te voorzien. 24 januari 2001: Vanop de basis Bajkonoer is een onbemande Progress-capsule gelanceerd, die als \'stervensbegeleider\' van de Mir, dienst moet doen.

Deze onbemande capsule moet als \'sleepboot\' dienen, en vanop afstand bestuurd door de vluchtleiders op aarde moet deze Progress M1-5 het grote ruimtestation uit zijn baan om de aarde duwen. Hiervoor is een grote voorraad brandstof nodig, meer dan er aanwezig is in de Mir. Vandaar dat er een Progress-vrachtboot nodig is om Mir terug naar de aarde te halen. 25 januari 2001: De Progress M43 is los van de Mir, hierdoor kan de Progress M1-5 aan de Mir koppelen. 27 januari 2001: De Progress koppelde aan de koppelpoort van de Kvant-1 module. Wanneer het nodig mocht zijn, staat een noodbemanning klaar om naar de Mir te vertrekken. 22 maart 2001: De procedure om het Russische ruimtestation naar beneden te halen werd ingeleid. De koers van de Mir werd vanop afstand gestabiliseerd en het ruimtestation richtte zich maximaal naar de zon. 23 maart 2001: Om 06u59 was de terugkeer van de Mir op aarde voltooid. Bowoners van de Fuji-eilanden zagen brokstukken in de Stille Oceaan neerstorten.

9. Het einde van de Mir

a) Algemeen

Na ruim 76 000 rondjes om de aarde is het einde van het Russisch ruimtestation Mir nabij. Maar de Russen gaan tot het uiterste om hun ruimtewoning te redden. Tenslotte zijn er heldendaden verricht. Kosmonauten hebben vermoeiende ruimtewandelingen gemaakt om onderhoud te plegen, met ware doodsverachting zijn ze in het lekgeslagen compartiment gedoken om de gaten op te sporen, met engelengeduld hebben ze kapotte apparaten en haperende experimenten aan de praat kunnen krijgen. En ondertussen werden ze ook nog op de vingers gekeken door de buitenlandse logés.

b) Hoe laat je 140 000 kilo metaal op een veilige plek neerkomen

De vluchtleiding is in de weer een programma voor de afdaling van de Mir op te stellen. Het is niet zo eenvoudig om het station op de gewenste tijd en op de gewenste plaats te laten neerkomen.

In normale omstandigheden fungeert de aardse dampkring als een efficiënte vuilverbrander voor ruimteschroot. Afgedankte satellieten en rakettrappen komen na verloop van tijd vanzelf terug richting aarde, doordat ze botsen met de schaarse luchtdeeltjes op enkele honderden kilometers hoogte. Als de afdaling eenmaal is ingezet verloopt zij steeds sneller, doordat de dampkring op lagere hoogten steeds dikker wordt. Op den duur is de vrije val niet meer te stuiten. Elke dag tuimelen er zo stukken metaal terug naar de aarde. In de regel levert dat geen problemen op. Vrijwel alles verbrandt voordat het aardoppervlak wordt bereikt.

Het probleem van de Mir is zijn stekelige uiterlijk. De vrees bestaat dat tijdens de afdaling, die wordt ingezet door een vuurstoot van een aangekoppeld Progress-vrachtschip, onderdelen voortijdig afbreken. Die kunnen op eigen houtje aan het tuimelen slaan en op een heel andere plek neerkomen dan de rest van het ruimtestation. Of het om afwijkingen van tientallen, honderden, of duizenden kilometers gaat, is met geen mogelijkheid te zeggen.

Evenmin is duidelijk hoeveel ton Mir-metaal de afdaling door de dampkring zal doorstaan. Gezien de omvang van het station mag op heel wat vrachtwagenladingen worden gerekend. De vuilnisbelt die de Mir op aarde achterlaat zal zeker groter zijn dan die van de Saljoet-7.

De grote vraag is en blijft natuurlijk waar alles zal neerkomen. Wanneer de vluchtleiding in de komende maanden door een technisch mankement onverhoopt de controle over de onbemande Mir zou verliezen, kan de landing overal plaatsvinden tussen 51,6 graden noorderbreedte en 51 graden zuiderbreedte. 51,6 graden is de hoek die de baan van het ruimtestation maakt met de evenaar, dus op hogere breedte komt hij simpelweg niet. Er is ook een grote kans dat Mir terechtkomt in één of andere oceaan, want de oceanen zijn nog altijd beduidend groter dan het bewoonde landoppervlak.

Maar van een volledig \'blinde\' landing is enkel sprake wanneer de Mir onbestuurbaar wordt. Het is onmogelijk in te schatten hoe groot dit risico is. In het verleden was het nogal eens aan de bemanningsleden te danken dat een haperende boordcomputer weer aan de praat kon worden gebracht. En die bemanning is bij de landing dus niet aan boord. Maar misschien werkt de in juli 1999 aangeleverde navigatie-computer wel feilloos totdat hij met de Mir ten onder gaat. In dat geval kan er enige tijd voor de afdaling over de plek van de neerkomst duidelijkheid worden verschaft.

c) Het echte einde van de Mir

Op 23 maart is de Mir ten onder gegaan.De onbemande Progress M1-5 heeft veel brandstof naar het station gebracht, om het meer dan 140 ton wegende Mir station uit zijn baan om de aarde te halen. Deze Progress gaf het station een duwtje, zodat het in een lagere baan terecht kwam en op een bepaald ogenblik trok de zwaartekracht de Mir zo ver naar beneden, dat Ruslands trots in de dampkring zal verbranden.

Deskundigen stabiliseerden de koers van Mir vanop afstand en hebben het complex bevolen zich maximaal naar de zon te richten. Zo kon het nog een maximum aan energie opslaan, zodat er genoeg energie was om noodzakelijke systemen te voeden voor de gecontroleerde terugkeer.

Mir is in de Stille Oceaan gevallen. Geschat wordt dat zo\'n 1 500 brokstukken de val hebben overleefd. Dus ongeveer 50 ton van de 140 hebben de aarde bereikt. Alles is verlopen zoals voorzien. Wel zou het station iets lager gevlogen hebben dan voorzien. Op de Fiji eilanden was er zelfs een indrukwekkend vuurwerk te zien, er vlogen namelijk een tiental gloeiende brokstukken over.

Om 06u07 ontbrandde de laatste motor van de Progress. Om 06u15 kwam Mir dan de atmosfeer binnen en rond 06u50 begon de desintegratie van het ruimtestation. En uiteindelijk vielen de brokstukken om 06u59 op 6 000 km ten oosten van Australië, op 160° WL en 40° ZB.

Geografische aanduiding van de plaats waar de Mir ten onder ging

Bronvermelding

 Boeken: - ROLAND DE BEULE, Het Europees ruimteavontuur, 1993. - PIET SMOLDERS, SCHUYT & CO, De zwaartekracht voorbij, 40 jaar ruimtevaart, 3de druk, 1997. - PIET SMOLDERS, Ruimtevaart 88, 2de druk, 1989. - De resultaten van 35 jaar ruimtevaart, Teleac, 1991. - Reis door het heelal : Ruimtereizen, door de redactie van Time-Life boeken, Amsterdam, 1990. - Wedloop naar Mars : het nieuwe avontuur van de ruimtevaart, in samenwerking met ITN, 1998.

 Tijdschriftartikels: - OWEN MATTHEWS, \"Putting Mir Together Again\", Newsweek, jaargang 28 (1997), 21 juli, p. 48. - BART RIJS, \"We laten een klein stukje Rusland achter in de ruimte\", De Volkskrant, jaargang 87 (1999), 30 augustus, p. 8. - MARK TRAA, \"Pension Hommeles\", De Tijd, jaargang 35 (1999), 13 augustus, p. 29-31. - MARK TRAA, \"Kosmonaut test vooral zichzelf\", Trouw, jaargang 41 (1999), 4 augustus, p. 25-26. - GREGORY L. VISTICA, \"Moscow, We Have a Problem\", Newsweek, jaargang 28 (1997), 21 juli, p. 32-38.

 Andere bronnen: - \"De bemande ruimtevaart\", http://www.ruimtevaart.yucom.be/ - \"Archief Ruimtestation Mir\", http://www.xs4all.nl/~chi/Knipselaar/nl/mir.html - \"The Cosmos: a search for Life\", http://library.thinkquest.org/19115/data/dutch/normal/mir.htm - \"Mir\", http://ublad.warande.uu.nl/~ublad/ubladen/29/3/HetTorentje.html - \"Van het Russische ruimtestation Mir naar het internationale ruimtestation ISS\", http://ping4.ping.be/eurospace/miriss.htm - \"Space Station Mir Components\", http://www.hq.nasa.gov/ost/mir - \"Mir-actua\", http://users.skynet.be/bemande/ruimtevaart/mir/miractua.htm - \"Where is Mir?\", http://liftoff.msfc.nasa.gov/rsa/mir.html - \"Mir Location\", http://liftoff.msfc.nasa.gov/temp/mir_loc.html

Besluit

Ik kan het me moeilijk voorstellen dat er op deze moment mensen in de ruimte overleven, dat er onderzoeken gedaan worden. Natuurlijk kan dat alleen met de recente ontwikkeling van de technologie. Elk jaar komt men meer te weten en leert men nieuwe dingen. Het was daarom ook niet verwonderlijk dat het ruimtestation Mir uit de ruimte moest verdwijnen. Het was verouderd en men had nood aan nieuwe technieken. Dus de Mir verdween en het ISS verscheen.

De wereld heeft heel wat geleerd van de Mir. Onder andere door de experimenten die ze konden uitvoeren. Spijtig genoeg is er niet veel reclame voor de Mir gemaakt. De Sovjet-Unie wou namelijk alle informatie voor zichzelf houden. En dat is ook een deel van de reden waarom de Mir naar beneden werd gehaald, de Sovjet-Unie kon de Mir niet meer financieren.

Alvorens ik aan dit eindwerk begon, was mijn kennis over de ruimte in het algemeen en over de Mir beperkt. Dat is ook de reden waarom ik voor dit onderwerp koos, ik wou wat meer over het ruimtestation te weten komen. Hoe meer en hoe langer ik met dit eindwerk bezig was, hoe meer mijn interesse gewekt werd voor de ruimte. De laatste tijd volg ik ook vaker de berichten over het ISS (Internationaal Space Station). Ik heb dus zeker wat bijgeleerd.