Politieke stromingen

De conservatieven wilden absoluut geen uitbreiding van het kiesrecht. De conservatieve liberalen wilde dit geleidelijk aan wel, en wel zo dat mannen met bezit en vermogen mochten stemmen, de censuur hiervoor werd echter geleidelijk aan steeds verlaagd, conservatieven liberalen waren dus niet geheel tegen uitbreiding kiesrecht en conservatieven wel.

VVD / D66 hebben nu de meeste meerderheid als liberalistische partij in NL.

Socialisten

Na de industrialisatie werd duidelijk dat het stelsel van toen, het kapitalisme, moest worden vervangen door een nieuw stelsel, zodat er minder ongelijkheid kwam in de samenleving. Het socialisme: het ideaal dat de gemeenschap alle of tenminste de belangrijkste productiemiddelen (landbouw, grondstoffen, fabrieken) bezit en via vertegenwoordigers beheert. Het marxisme is de belangrijkste soort wat betreft het socialisme. Alle bestaande socialistische en communistische partijen hebben het marxisme als uitgangspunt genomen.

De uitgangspunten van het marxisme: Het marxisme gaat er vanuit dat de economische verhoudingen de samenleving bepalen, en dat de verschuivingen in economische verhoudingen leidden tot klassenstrijd en een nieuwe samenleving. De klasse wordt bepaald door de economische positie. Klassenmaatschappij bestond uit de rijke bovenlaag en de onderdrukte laag. Er ontstaat een klassenstrijd en de onderdrukte partij zal winnen (dictatuur van het proletariaat) en er ontstaat een nieuwe samenleving. (communisten)

De economische verhoudingen bepalen de gehele cultuur in de samenleving. Als er zoveel arbeiders zijn, zal het kapitalistische stelsel instorten en arbeiders zonder slag of stoot zullen de macht overnemen. Dan breekt de dictatuur vh. Proletariaat aan, dwz. Arbeiders bezitten de politieke macht. Privé-bezit van productiemiddelen worden afgeschaft (waren eerst in handen van de rijke bovenlaag). Iedereen werkt dan voor de gemeenschap. De staat betaalt noodzakelijke voorzieningen.

Communisme, er is een klassenloze maatschappij ontstaan. Iedereen werkt voor algemeen belang. Uitgangspunten marxisme: - de mens is van nature goed - als omstandigheden ideaal zijn, zijn alle problemen oplosbaar.

Kritiek op het marxisme

- de arme onderlaag bleef niet arm, maar werden groter en welvarender - regeringen handelden niet alleen naar eigen belang, maar zijn zelf fouten in de sociale wetgeving gaan recht zetten en verbeteren, ook socialisten maakte deel uit van de regering - Revoluties braken juist niet uit in de geïndustrialiseerde landen - De economie speelt niet altijd zo overheersende rol als Marx aangeeft. Er zijn ook andere factoren die invloed hebben op de samenleving

Door algemeen kiesrecht te verwerven, zouden de marxisten de gewenste hervormingen ook via het parlement tot stand kunnen brengen. Alle marxistische partijen kozen eind 19e eeuw voor de parlementaire democratie. Het revisionisme kwam op, letterlijk de herziening. Sommige socialisten vonden dit verraad tegen over de arbeiders. Een kleine groep bleef dus nog maar geloven in die revolutie (dictatuur aan het proletariaat).

De marxistische aanhangers die voor het revisionisme gingen, werden socialisten of sociaal democraten genoemd. De officiële leer van de communisten, de marxistische aanhangers die bleven geloven in de revolutie, worden aanhangers van het marxisme-leninisme genoemd, omdat het volgers van Lenin waren. Belangrijkste uitgangspunten:

- de revolutie zal niet vanzelf ontstaan, zoals Marx meende, maar de revolutie zal gemaakt moeten worden - geen massapartij arbeiders zoals Marx wilde, maar een goed georganiseerde partij, waarvan alleen de meest actieve marxistische burgers lid kunnen zijn. Alleen met een centraal geleide partij, als de tijd rijp is voor een revolutie, de macht grijpen. - Af en toe een stapje terug doen., toegeven - De onderdrukte kolonialen en onderdrukten elders zouden een einde maken aan het kapitalisme

De vooruitgang in de werkomstandigheden en fabrieken is veroorzaakt door optreden van de socialistische partij.

Voor Marx vond de bevolking de verdeling vrij normaal.De armoede onder de arbeiders etc. Vooral dankzij Marx zijn mensen gaan beseffen dat dit helemaal niet zo logisch is en dat verandering ook mogelijk is.

Men vond dat het kapitalisme moest worden vervangen door een nieuw stelsel, want het kapitalisme was niet in staat om de verschillen in de bevolking op te lossen. De opbrengst van de productie bijv, zou volgens het socialisme eerlijk moeten worden verdeeld en in het kapitalistische stelsel was dat dus niet zo. Tijdens het kapitalisme waren de productiemiddelen etc in handen van de rijke bovenlaag en de arbeiders waren arm.

Marxisme: de economische verhoudingen bepalen de samenleving, jou economische positie bepaalde klasse waarin je toe behoort. Rijke bovenlaag en de onderdrukte laag

De strijd tussen de heersende en de uitgebuitende groep. Tegenstellingen nemen toe, de kapitalisten worden steeds rijker, maar het aantal verkleint. Arbeiders worden wanhopiger, maar ze groeien sterk in aantal. Ze wachten af tot de tegenstelling wordt omgekeerd en slaan toe.>> dictatuur proletariaat>>communisme (geen klassenstrijd meer)

Christen – Democratie

Het ontstaan van de confessionele partijen gebeurde langzaam aan. In het begin van de 19e eeuw werden de belangen van de kerken en de geestelijke etc. vertegenwoordigd door de conservatieven, die hadden immers vrijwel dezelfde opvattingen als de confessionelen. In de tweede helft van de 19e eeuw namen de liberalen en socialisten de meeste macht over en kwamen de conservatieven een beetje op de achtergrond. Vooral als reactie op de macht van de liberalen kwamen de confessionele partijen op. Deze partijen waren gericht op een bepaalde godsdienst.

Partijvorming op basis van de geloofsinrichting gebeurde eerder bij Katholieken dan bij de protestanten:

- de katholieke vormden veel meer eenheid dan de protestanten. Zij vormden dus eerder een organisatorische partij dan protestanten - de katholieke kerk was conservatiever van karakter, dus werd sneller een confessionele partij

In de landen waar het liberalisme meer macht had, waren meer confessionele partijen, omdat de liberalen daar meer tegen de kerk waren, simpel weg omdat de kerk daar een belangrijkere rol speelde. In de protestante landen waren de liberalen minder tegen de kerken, en er waren daar dus ook minder confessionele partijen.

Een katholieke paus schreef in 1891 een Rerum Novarum, een openbare brief met richtlijnen. Daarin schreef de paus dat het fout was te denken dat rijk en arm elkaars vijanden waren. Het kapitaal kan niet zonder de arbeid en de arbeid niet zonder het kapitaal. De godsdienst leert dat ieder mens ieder in zijn waarde moet laten. De staat moet zich schikken naar de belangen van de bevolking. De richtlijnen die worden aangehouden zijn de richtlijnen van de christen-democratische partijen: - de overheid ontleende haar macht niet aan het volk, maar kreeg haar macht van God.Daarmee werd de volkssoevereiniteit verworpen. Katholieken waren tegen algemeen kiesrecht en gekozen parlement - De hele maatschappij moest doortrokken worden door de godsdienst, dmv scholing etc. - De maatschappij moest bestaan uit organische gemeenschappen, in het gezin en in het beroepsleven. Dus geen individuen die hun beroep na streefde, en ook geen klassestrijd. Ieder had zijn vaste plaats in de gemeenschap, rechten en plichten, maar niet gelijk, man was hoofd v. gezin en vrouw moest voor hem zorgen, zij mocht niet werken of stemmen.

Een katholieke paus schreef in 1891 een Rerum Novarum, een openbare brief met richtlijnen. Daarin schreef de paus dat het fout was te denken dat rijk en arm elkaars vijanden waren. Het kapitaal kan niet zonder de arbeid en de arbeid niet zonder het kapitaal. De godsdienst leert dat ieder mens ieder in zijn waarde moet laten. De staat moet zich schikken naar de belangen van de bevolking. De richtlijnen die worden aangehouden zijn de richtlijnen van de christen-democratische partijen: - de overheid ontleende haar macht niet aan het volk, maar kreeg haar macht van God.Daarmee werd de volkssoevereiniteit verworpen. Katholieken waren tegen algemeen kiesrecht en gekozen parlement - De hele maatschappij moest doortrokken worden door de godsdienst, dmv scholing etc. - De maatschappij moest bestaan uit organische gemeenschappen, in het gezin en in het beroepsleven. Dus geen individuen die hun beroep na streefde, en ook geen klassestrijd. Ieder had zijn vaste plaats in de gemeenschap, rechten en plichten, maar niet gelijk, man was hoofd v. gezin en vrouw moest voor hem zorgen, zij mocht niet werken of stemmen.

Na de tweede wereldoorlog vonden er een aantal belangrijke veranderingen plaats: - Katholieke partijen gingen zich langzaam aan ontbinden van de kerken. Ieder had eigen verantwoordelijkheid, dus katholieken partijen volgden niet meer klakkeloos de richtlijnen van de paus/kerk op. - Katholieke en protestante partij smolten samen tot een algemeen christelijke partij. CDA, CDU, CDA noemt zichzelf geen confessionele partij meer. - De benaming christen-democraten werd nu veel meer gebruikt, omdat ze nu ook voorstanders van de democratie waren geworden. - Belangrijke aspecten v. christen-democraten partij: verantwoordelijkheid, gerechtigheid en solidariteit., de christen-democraten zitten tussen de liberalen en socialisten in. - Duidelijkste punten zijn: geboortenbeperking, huwelijk, gezin, abortus, euthanasie

Feminisme

Aan het einde van de 19e eeuw gingen ook vrouwen hun rechten opeisen. Aletta Jacobs is de bekendste strijdster voor de rechten van de vrouw. Pas in de 20e eeuw sloeg het feminisme echt aan, in de 19e eeuw werden maar weinig feministen ondersteund, de mannen wilde hun bevoorrechte positie niet delen en zeker niet afstaan. Niet alleen kiesrecht was belangrijk voor de vrouwen, ook andere zaken. - vrouwen waren alleen geschikt voor huishouden - ondergeschikte levenspartner - gehuwde vrouwen mochten geen bezit hebben - getrouwde vrouwen hadden vrijwel geen eigen bezit - vrouwen mochten geen echtscheiding aanvragen, kinderen bleven bij de vader - vrouwen verdiende minder dan mannen - meeste meisjes deden na de lagere school geen onderwijs meer

De gehele 20e eeuw hebben vrouwen zich in gezet voor de emancipatie van de vrouw.

Nationalisme

Nationalisme: het gevoel van saamhorigheid van een groep mensen die samen een staat vormen of willen vormen. Voor dat gevoel van saamhorigheid zijn voorwaarden: - het besef over gemeenschappelijke ervaringen, gemeenschappelijke geschiedenis en tradities - het besef gemeenschappelijke belangen te hebben. - Dezelfde taal spreken - Dezelfde godsdienst - Zelfde symbolen, vlag, volksslied etc. - Hetzelfde vorstenhuis erkennen - Trouw aan de koning en zijn vertegenwoordigers in belangrijk

Nationalisme groeit sterk in het begin van de 19e eeuw
Door de Franse overheersing, invoering van de dienstplicht en de massalegers waren mensen zich sterk bewust geworden van het feit dat ze tot een volk behoorde. De politiek was een aangelegenheid voor het hele volk geworden.

Op het Wener Congres 1815 werd besloten dat ieder volk een eigen staat moest kunnen vormen, en recht hebben om ze eigen bestuur te kiezen, het zelfbeschikkingsrecht. Dus tegenover de wettigen rechten van de vorsten (legitimiteit) werd het zelfbeschikkingsrecht en de volkssoevereiniteit gesteld. De volkeren streefde dus naar de emancipatie van hun eigen volk, dit wordt dus emanciperend nationalisme genoemd. Vaak was het zo dat de bevolking nog niet streef naar een eigen staat, omdat het nog een minderheid was in het land. Bijvoorbeeld de Kosovaren in Servie. De saamhorigheid is er wel. Liberalen waren tevens voor volkssoevereiniteit en waren dus bondgenoten met de nationalisten.

Vele volkeren voelden zich onderdrukt na het Congres van Wenen en streefde naar de emancipatie van hun volk. De Grieken lukte dat uiteindelijk in 1830, en Belgie vormden tevens hun eigen staat.

In de tweede helft van de 19e eeuw ontstond een nieuwe vorm van nationalisme. Namelijk het staatsnationalisme. Staatsnationalisme is het streven van alle leden van een volk in een staat te verenigen en van dat volk een eenheid te maken. Dit gaat vaak gepaard met het streven van de regering haar macht en die van het land te vergroten. Men wil het volk een nationaal gevoel bijbrengen. Het dominante volk overheersd, omdat ze in de meerderheid zijn. De andere volkeren in hun land moeten zich maar aanpassen. Het staatsnationalisme kan het volgende tot gevolg hebben: - onderdrukking van de taal, eenheidstaal - via onderwijs - godsdienst en cultuur van andere volkeren onderdrukken die ook in dat Rijk leefde, bijv. Polen in het Duitse Rijk., door die onderdrukking groeide bij deze volkeren juist het emanciperend nationalisme. - Andere staten werden als potentiele vijanden en concurrenten gezien, nationalisme wakkerde superioriteit aan.

Bij het sluiten van de Vrede van Versailles kwamen verschillende staten tot stand als gevolg van emanciperend nationalisme. Nationalisme kreeg een slechte naam door de combinatie van nationalisme en fascime in Italie en Duitsland. Nationalisme werd negatief bekeken door Europa na de tweede wereld oorlog.

Hedendaags Nationalisme
Bij het uiteenvallen van de Sovjet Unie heeft het emanciperend nationalisme geleid tot 15 nationale staten, Joegoslavie viel na een oorlog tussen emanciperend staten uiteen in diverse staten.

Het nationalisme onderscheidt zich van alle stromingen door het feit dat bij deze stroming het om alle burgers gaat en niet om een bepaalde groepering, het gaat altijd om een volk of een land. Het nationalisme kwam juist op in het begin van de 19e eeuw, anders dan de andere stromingen. Mensen werden zich na de Franse revolutie bewust van het feit dat ze een volk, een eenheid waren.

Het nationalisme was een democratische kracht, ze waren voor volkssoevereiniteit dus democratisch.