Begrippen

• Proza = regellengte afhankelijk van de lengte van de papierbreedte
• Poëzie = regellengte afhankelijk van de keuze van de schrijver.
• Fictionele teksten = verzonnen teksten ( onwaar )
• Zakelijke teksten = waargebeurde teksten ( waar )
• Epiek = verhalende literatuur ( tekst met verhaal )
• Lyriek = tekst waar gevoelens worden uitgedrukt, niet ‘hij vond het mooi’
• Dramatiek = toneeltekst, alleen de spreekzinnen: ‘kijkt heel verbaasd’
• Didactiek = zakelijke tekst met boodschap
• Episch-didactisch = 2 dingen naast elkaar: verhaal & idee erachter.
• Sprookje = kort verhaal dat gebouwd is op de tegenstellingen: goed & kwaad, arm/rijk & groot & klein, begint vaak met: er was eens….
• Sage = meestal langer verhaal over belangrijke personen en indrukkwekkende gebeurtenissen.
• Mythe = verhaal over bovennatuurlijke gebeurtenissen en persone n(goden)
• Legende = kort christelijk verhaal van god tot mens, bijv.: “de wandelende jood”
• Ballade = gedicht dat gezongen kan worden met eenvoudig verhaal.
• Epos/heldendicht = lang dichtwerk met grote avonturen van een held.
• Fabel = kort verhaal (proza/poëzie) waarin een levensles (moraal) wordt gegeven.
• Biografie = levensbeschrijving van iemand anders
• Autobiografie = levensbeschrijving van jezelf
• Recensie = beschouwing/bespreking van een werk (boek, tekst, etc.) in een krant of tijdschrift.
• Essay = persoonlijke bespreking over een letterkundig onderwerp.
• Memoires = verhaal over herinneringen over iets of iemand
• Leerdicht = lange middeleeuwse dichtelijke didactische teksten.
• Satire = verhaal waarin bestaande zaken op humoristische wijze worden bespot en aangevallen.
• Elegie/klaagzang = een gedicht waarin gevoelens van verdriet en wanhaap worden verbeeld.
• Ode/lofdicht = een gedicht waarin gevoelens van bewondering voor iets of iemand worden uitgedrukt.
• Tragedie/treurspel = ernstig toneelstuk
• Komedie/blijspel = vrolijk toneelstuk
• Klucht = kort toneelstuk met weinig verfijnde humor.
• Tragikomedie = toneelstuk dat afwisselend ernstig en vrolijk is.
• Melodrama = romantisch-sentimenteel toneelstuk vool sensationele theathereffecten.
• Enscenering/ Mise-en-scene = het bepalen van het decor, belichting,etc.
• Ab ovo = normaal chronologische volgorde (vanaf begin)
• In medias res = in het midden van het verhaal beginnen
• Post rem = in het einde beginnen en dan in een flash back.
• Fabel = verhaal in zijn logische en chronologische samenhang.
• Sujet = de manier waarop de fabel in de tekst wordt weergegeven.
• Narratologie = in welke lengte wordt wat vertelt?
• Opbouw v.e. boek = voorwerk, eigenlijke tekst, nawerk.
• Titel = kop op voorkant
• Ondertitel = niet altijd aanwezig, 2e kop
• Motto = stukje tekst overgenomen uit een ander boek
• Proloog = een inleidinkje
• Epiloog = slotwoord
• Handeling(plot, intrige) = de gebeurtenissen in het verhaal.
• Thema = samenvatting van de handeling
• Onderwerp = nog kortere samenvatting, bijv “drugsverslaafden”
• Oorlogsroman = verhaal over oorlog ( boekje )
• Liefdesroman = verhaal over liefde ( boekje )
• Misdaadroman = verhaal over misdaad ( boekje )
• Spionageroman = verhaal over spionage ( boekje )
• Hoofdhandeling = het verhaal op zich, bijv. “de ontmaskering van de dief”
• Bijhandeling = in het verhaal komen ook liefdesscènes voor.
• Dubbelroman = roman met 2 thema’s ( hoofd/bijhandelingen )
• Ingelast verhaal = als het 2e thema kort is.
• Kader/raamvertelling=als de roman dient om verhalen bij elkaar te houden.
• Gesloten einde = als je zonder vragen zit, bijv. als de dief ontmaskerd wordt.
• Open einde = er blijven vragen hangen, bijv. de dief wordt niet ontmaskerd.
• Motieven = een stuk ( of heel ) verhaal dat overgenomen is.
• Interne motieven = als ze slechts in 1 boek vóórkomen. ( herhalende stukken tekst )
• Externe motieven = als ze ook buiten het verhaal optreden. ( meerdere verhalen )
• Stof = als het hele verhaal steeds terugkomt
• Toespeling/allusie = het niet helemaal gebruiken van stof/toespeling, maar ernaar toe verwijzen.
• Hoofdfiguren =
• Bijfiguren =
• Achtergrondfiguren = figuren die in de realiteit ook vóórkomen
• Held= is hoofdpersoon als hij wordt bepaald door de gebeurtenissen.
• Antiheld = als de hoofdpersoon wordt bepaald door omgeving.
• Type = personage waarvan ofwel slechts 1 karaktertrek is gegeven.
• Karakter = het innerlijk van de figuren.
• Vlak karakter = personage waarvan we weinig weten. ( bijfiguur meestal )
• Rond karakter = personage waarvan we alles weten ( ALLES )
• Psychologische roman = verhaal waar personage zo diep mogelijk wordt beschreven
• Sociale roman = beschrijving van maatschappelijk bepaalde groep personen
• Ontwikkelingsroman = verhaal waarin de geestelijk rijping van een personage centraal staat.
• Historische roman = voor 1900
• Toekomstroman = na nu
• Zedenroman = roman waarin de zeden en gewoonten van een bepaalde tijd primair staat.
• Historische tijd = tijd voor 1900
• Ruimte = hoe de plaats er uit ziet
• Plaats = stad / provincie / land?
• Streekroman/western = romans gebaseerd op ruimte en plaats
• Tijdsduur = lengte van verhaal, jaar/ uur ??
• Tijdsvolgorde = begin tot eind, eind & flashbacks ?
• Perspectief/point of view = punt waar je de gebeurtenis vanuit ziet.
• Auctoriaal perspectief = vanuit de ogen van de schrijver
• Personaal perspectief = vanuit de ogen van de personage
• Alwetende verteller = iemand die alles ziet en hoort.
• Innerlijke monoloog/Stream of conciousness = directe weergave van een denkproces. ( bijv. maar toen schoot haar te binnen dat…… )
• Versnelling = sneller vertellen dan dat het is
• Vertraging = langzamer vertellen dan dat het is
• Flashback = terugblik
• Vooruitwijzing = verwijzing naar de toekomst
• Anachronie = flashback/forwards, iets wat niet bij de tijd past.
• Interne en externe vooruitwijzing
• Interne en externe flashbacks