Licht op oranje versus twijfels over het koningshuis

Licht op oranje versus twijfels over het koningschap
Inleiding

Ik ga onderzoeken wat de rol van het koningshuis vandaag de dag is, in onze parlementaire democratie. Hiertoe ga ik de onderzoeksvraag beantwoorden: Welke rol speelt het koningshuis in de parlementaire democratie en waarom is Nederland nog steeds een koningshuis?

Maar om dit te kunnen doen beantwoord ik eerst de volgende deelvragen. • Uit welke delen bestaat het systeem? • Wat zijn de grenzen van het systeem? • Hoe beïnvloeden de delen van het systeem elkaar? • Hoe veranderen de delen als één deel verandert.

Uit welke delen bestaat het systeem?

Toen tijdens de regering van Willem II de grondwet werd gewijzigd, om zo een revolutie te voorkomen werd de basis gelegd voor het systeem dat we nu kennen. Het systeem dat we nu hebben is zowel een constitutionele monarchie als een parlementaire democratie. Het eerste wil zeggen dat aan het hoofd een vorst staat die via erfopvolging aan de macht komt, maar die zich wel aan de grondwet moet houden. Het tweede betekent dat in Nederland een stelsel wordt gebruikt waarbij het volk invloed uitoefent op de regering via een democratisch gekozen volksvertegenwoordiging.

De regering bestaat in Nederland uit de koningin en het kabinet. Alle ministers samen vormen het kabinet en zorgen samen voor het dagelijkse bestuur van ons land. De minister-president (premier) staat aan het hoofd van het kabinet. Iedere minister staat aan het hoofd van een departement (ministerie). Op een departement werken ook nog staatssecretarissen, deze nemen een aantal taken van de minister over. De ministers hebben de verantwoordelijkheid over de koningin, ook wel de ministeriele verantwoordelijkheid genoemd. De koningin is echter wel degene die het kabinet ontslaat en benoemd, maar ze mag alleen ministers benoemen die het vertrouwen van het parlement hebben. Het parlement bestaat uit de Tweede Kamer die wordt gekozen door het volk. Behalve de tweede hebben we ook de eerste kamer die door de Provinciale Staten wordt gekozen, deze wordt op zijn beurt door het volk gekozen. De Tweede kamer heeft taken op het gebied van wetgeving, maar ook het controleren van de regering. De Eerste kamer kan wetsvoorstellen alleen afwijzen of aannemen. De Eerste Kamer houdt zich alleen bezig met de hoofdlijnen van het beleid, ze staat ver af van de dagelijkse politiek. De Tweede Kamer houdt zich juist bezig met de dagelijkse politiek.

In Nederland is net als in veel andere landen de macht op gedeeld in drie delen de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht. De wetgevende macht bestaat uit het kabinet en uit de Staten Generaal. De uitvoerende uit het Kabinet en de rechtsprekende uit de rechters die onafhankelijk zijn en voor het leven worden benoemd.

In dit alles speelt de grondwet een belangrijke rol, deze dient namelijk om de rol van de koningin duidelijk vast te leggen. Maar ook om de rechten van het individu te garanderen. Je kunt de grondwet omschrijven als een verzameling van de hoogste wetten in het land, met rechten en plichten van burger en bestuur.

Alle leden van de Tweede kamer zijn lid van een politieke partij. Alle kamerleden van één politieke partij bij elkaar vormen een fractie. Elke partij heeft een voorzitter; de fractievoorzitter. De fractieleider van de grootste partij wordt meestal door de koningin tot formateur benoemd. Hij heeft de taak om een kabinet samen te stellen dat op voldoende steun van de kamer kan rekenen. De formateur wordt meestal daarna premier. Vaak wordt het werk van de formateur voorbereidt door een informateur, deze zoekt uit welke partijen eventueel met elkaar zouden willen samenwerken. Uit de 2 of meer partijen met een meerderheid in de Tweede kamer wordt de regering gevormd. De partijen die in regering zitten heten regeringspartijen of de coalitie. De partijen die niet in de regering zitten heten de oppositiepartijen.

Wat zijn de grenzen van het systeem?

De koningin heeft geen echte macht, zij is meer het visitekaartje van Nederland. Zij moet het volk vertegenwoordigen bij officiële gelegenheden. Zij moet andere vorsten of presidenten uit het buitenland ontvangen als die hier op staatsbezoek zijn en zij moet zelf staatsbezoeken afleggen.

Al heeft de koningin dan geen echte macht, ze is wel het officiële hoofd van de regering. De ministers nemen de beslissingen, maar de koningin moet wel haar handtekening onder een wet zetten, anders is deze niet geldig.

De koningin wordt op de hoogte gehouden van zaken van de regering door een bespreking tussen haar en de minister-president. Hij vertelt haar in een vertrouwelijk gesprek wat er besproken is in de laatste vergadering. Wanneer er een nieuwe regering aangesteld moet worden, wordt zij nauwkeurig bij het overleg betrokken (dmv het benoemen van de formateur en de informateur) . Ook moet zij de ministers beëdigen, dat wil zeggen dat de ministers de koningin moeten beloven dat ze zich aan de wet zullen houden.

De koningin is onschendbaar en de ministers zijn verantwoordelijk voor haar optreden, zij moet dus voorzichtig doen en kan geen gekke dingen uithalen. Ze mag zich niet uitlaten over politieke kwesties, er was zelfs al veel ophef toen ze toch naar Oostenrijk ging toen Haider daar regeerde.

Ook moet zij op de derde dinsdag van september de troonrede voorlezen. Dan worden de plannen van de regering voor het komende jaar bekendgemaakt. Ze legt staatsbezoeken af en bezoekt plaatsen waar een ramp heeft plaats gevonden.

Hoe beïnvloeden de delen van het systeem elkaar?

Beatrix staat symbool voor onze monarchie. Zij is echter niet verantwoordelijk. In Nederland kennen wij het systeem van ministeriële verantwoordelijkheid. Toch moet ze al haar besluiten eerst goed overwegen voordat zij een definitieve beslissing maakt.

Ondanks de weloverwogen beslissingen die ze neemt staat ze onder veel druk. De koningin krijgt dan ook regelmatig kritiek. Zo wordt er vaak gezegd dat zij haar zin op politiek gebied vaak doordrijft. Men zegt dat Beatrix een grote rol heeft gespeeld in de benoeming van Willem-Alexander tot IOC lid. Op zulke momenten blijkt dat haar invloed enorm is.

Maar ondanks kritiek die ze zo nu en dan te verduren heeft. Worden veel gebaren van de koningin door het volk erg op prijs gesteld. Ze laat het dan ook vaak merken als ze meeleeft met een trieste gebeurtenis. Over het algemeen zijn de mensen blij als ze dit laat zien, ook al kan de koningin niet veel meer doen dan luisteren naar de mensen.

Ook doet zij veel om zich betrokken te voelen bij het volk. Zo viert de koningin elk jaar uitgebreid haar verjaardag. Niet op haar officiële verjaardag maar op 30 april, de verjaardag van haar moeder. Op deze dag bezoekt de koninklijke familie twee steden. Maar ook in de rest van het land draait het dan om de koningin. En heel even zijn dan alle roddels niet meer belangrijk. Want net zoals alle andere beroemdheden wordt er ook veel over de koningin en haar familie vertelt.

Zo was er voor het huwelijk van Maxima en Alexander veel te doen over haar vader, die minister was onder een dictator. Mag hij wel of niet bij het huwelijk aanwezig zijn. Maar ook zijn er recentere schandalen zoals de affaire Margarita. Waarin de dochter van Irene, Margarita allerlei uitlatingen heeft gedaan over het koningshuis omdat ze vond dat zij, maar voornamelijk haar man niet eerlijk behandeld is.

Natuurlijk zullen er altijd mensen zijn die niet tevreden zijn met de huidige manier van regeren en over hoe de koningin haar taken uitvoert. Maar het is ook onmogelijke om een koningin te hebben waar alle Nederlanders tevreden over zijn. Want uiteindelijk blijft ook Beatrix een mens met een eigen karakter. Wel doet zij haar uiterste best haar taken zo serieus mogelijk uit te voeren. En misschien is dat de reden waarom de mensen toch zo blij zijn als de koningin hun stad bezoekt. Want als zij te bewonderen is komt iedereen kijken. Ondanks de roddels en kritieken die de ronde doen.

Hoe verandert het systeem als het koningshuis zou worden afgeschaft?

De invloed van de koningin is vaak in opspraak. Er zijn veel mensen die vinden dat het koningshuis moet worden afgeschaft en dat er een gekozen President moet komen. Zelf is Beatrix ook bewust van het feit dat de invulling van het koningschap moet veranderen, de samenleving veranderd immers ook. Maar sommigen willen meer dan dat, maar als het koningshuis zou worden afgeschaft. Wat is dan het alternatief?

Het alternatief is een Republiek, een republiek is een staat waarvan het hoofd wordt aangewezen door een verkiezing. De staatsvorm republiek, bestaat al sinds de oudheid, de tijd van de Grieken en Romeinen. Het ambt van president bestond toen nog niet, doch het waren toen veelal republieken met een beheerraad. Er zijn dus twee opties voor een republiek een beheerraad en een President, omdat er vooral naar een visitekaartje wordt gezocht is een President het beste. Onder President wordt verstaan de voor aan zittende voorzitter. Veelal de titel van het staatshoofd van een republiek. Deze wordt voor een periode van enkele jaren gekozen, erfopvolging is dan niet meer van belang.

De Verenigde Staten waren het eerste land ter wereld die het ambt van president instelden, zo plus minus 1785. Daarna volgden, op 15 stuks na, alle andere landen op de wereld. De bevoegdheden van een president lopen uiteen van louter symbolisch tot een veto over alle besluiten en wetsvoorstellen.

Nederland is al een keer Republiek geweest namelijk van 1600 tot 1795. Dit was toen de naam voor de statenbond of federatie van de zeven Noord-Nederlandse provinciën. De benaming van de staat was toen “De Republiek Der Verenigde Nederlanden”. Dit werd echter weer afgeschaft door Napoleon in 1814.

Toen er weer een kans was dat Nederland een Republiek zou worden werd de grondwet in 1848 veranderd, alle macht ging naar het volk. Dat gebeurde omdat de toenmalige koning bang was vervangen te worden door een republiek, zoals in het buitenland gebeurde, waar toen zelfs koningen vermoord werden.

Deze machtsoverdracht geschiedde via de ministeriële verantwoordelijkheid. Dit betekent dat de ministers verantwoordelijk zijn. De minister-president is verantwoordelijk voor al het doen en laten van het staatshoofd, de koning(in). De koning(in) is sinds die tijd symbolisch en wordt gedoogd. Deze heeft geen macht, slechts enkele bevoegdheden. Het huidige staatsbestel is hier in grote lijnen nog steeds op gebaseerd. De functie van minister president werd pas in 1945 ingesteld, via een grondwetswijziging. In 1983 werd deze functie versterkt, tot eerstverantwoordelijke voor het gehele regeringsbeleid.

Positie van de staat der Nederlanden
Het belangrijkste kenmerk van een land is de soevereiniteit. Met het toetreden tot de EU, bestaat de soevereiniteit niet meer. Het gevolg daarvan is dat Nederland geen land meer is, maar een lidstaat van de EU.

Wat verandert er nou precies in Nederland als het koningshuis zou worden opgeheven? En hoe ziet de procedure om een president te kiezen er dan uit?

Het antwoord op de eerste vraag is vrij simpel, er verandert voor het volk bijna niks. Behalve dat ‘iedereen’ in principe president zou kunnen worden en dat je af en toe naar de stembus moet voor een verkiezing. Als nu bijvoorbeeld het koningshuis zou worden afgeschaft, zou er gestemd moeten worden voor een President welke invulling hij moet krijgen is dan nog de vraag moet hij alleen een statussymbool worden of ook de taken van de minister-president. Het voordeel van een gekozen president is dat het steeds na elke verkiezing iemand anders kan worden. Er is dan dus geen erfopvolging meer, we zullen niet meer de hele tijd ‘vastzitten’ aan 1 iemand die het land vertegenwoordigd. We kunnen dannu zelf stemmen wie er president wordt.

Willen we dit eigenlijk allemaal wel? Natuurlijk zullen er altijd mensen blijven die het niet eens zijn met het bestuur van een land. Er zijn genoeg mensen die erg ‘gehecht’ zijn aan het koninklijk huis, het heeft veel waarde voor hen. Maar er zijn daarentegen ook weer genoeg mensen die het bestuur van ons land ‘moderner’ willen, zoals bijvoorbeeld een republiek. Er zal altijd wel iemand zijn die het er wel of juist niet mee eens is.

Waarom is Nederland nog steeds een koningshuis?

Aangezien er verschillende meningen bestaan ten aanzien van de monarchie worden er veel verschillende argumenten gebruikt hieronder staan de belangrijkste argumenten op een rijtje:

Voor handhaving • Door de grote verschillen in ons volk is er behoefte aan een nationaal symbool (vorstenhuis, vlag, volkslied) dat het volk een eenheid maakt. • Het koningshuis staat centraal voor Nederland, het houdt Nederland een eenheid. Het heeft vooral een symbolische betekenis. • Waarom al die moeite doen als we het ook gewoon zo kunnen laten, ze hebben toch geen macht. • Veel mensen vinden het koningshuis leuk en het gaat toch prima zo waarom zou je het veranderen.

Tegen handhaving: • In een democratie hoort een staatshoofd dat zijn functie door erfopvolging verkrijgt, niet thuis. • In een democratische republiek kan iedereen in principe staatshoofd worden. Een slechte president kan altijd weer weggestemd worden. • In een democratische republiek is de regeringsduur van het staatshoofd altijd aan een bepaalde termijn gebonden. In een monarchie daarentegen kan het staatshoofd als gevolg van een veel langere regeringsduur een oncontroleerbare invloed uitoefenen op de verantwoordelijke ministers. • Als het kabinet valt, is de continuïteit van het staatsgezag door de grondwet gewaarborgd. Daarvoor is geen koning(in) nodig. • Het is een grote misvatting te beweren dat het Nederlandse koningshuis diepgeworteld zou zijn in onze historie. Vanaf 1588 was Nederland ruim twee eeuwen een republiek. • Tegenargumenten als \"Het gaat toch prima zo\" (hoe weten we dat zeker), \"Het gewone volk vindt het zo leuk\" (een belediging voor het volk) en \"Ze zijn zo gewoon\" (iedereen die het wil zien weet wel beter), zijn niet steekhoudend. • Daarentegen blijft Nederland ook wel een eenheid als het een president aan het hoofd krijgt, de geschiedenis van het koninkrijk wordt alleen niet voortgezet. • In de wereld bestaan er nog maar 14 of 15 koning- en keizerrijken met symbolische vorsten. In totaal met nog geen 300 miljoen inwoners. De wereldbevolking bedraagt 6 miljard. Dit betekent 95% leeft in een republiek. Wij vormen dus een zeer ouderwets staatje, echt modern zijn we niet.

Mijn mening

Ik vind dat Nederland een Republiek moet worden. Dat vond ik voor dat ik aan deze opdracht begon en dat vind ik nog steeds. Ik vind dat om principiële redenen, en ben het met de argumenten tegen handhaving eens. Daar komt nog eens bij dat alle argumenten voor geen echte onderbouwing hebben. Ze komen er allemaal op neer dat we niet moeilijk moeten doen als het makkelijk kan en dat het wel leuk is om allemaal roddels over hun te lezen in de Privé. Ik vind niet dat een gekozen president macht moet krijgen, eigenlijk moeten alleen de taken van de koningin worden overgenomen. Die zijn dan meteen gerechtvaardigd. Dan kan een gekozen persoon de informateur aanwijzen, en aangezien die persoon dan ook mag stemmen kan hij extra invloed uitoefenen, door een formateur te kiezen die hem aanstaat al moet die dan wel van de grootste partij zijn. Verder zijn er nog enkele aanpassingen nodig zoals het afschaffen van de ministeriele verantwoordelijkheid. Maar mag het Wilhelmus gewoon blijven en ook met de kleur oranje is niks mis.