Identiteit van kranten

Inleiding: Bij deze praktische opdracht van maatschappijleer moet ik de identiteit van drie verschillende landelijke kranten onderzoeken. Ik heb gekozen voor: – De Volkskrant. – De Telegraaf. – Het Algemeen Dagblad (AD) De reden dat ik voor die drie kranten heb gekozen is eigenlijk heel simpel: Het waren de enige drie kranten die ik een tijdje lang bij elkaar kon krijgen. Het AD en de Telegraaf heeft mijn moeder meegenomen van haar werk, en de Volkskrant heb ik een paar dagen lang van mijn oom gekregen. Ik heb het niet voor elkaar gekregen om een hele week lang alle kranten bij elkaar te krijgen. Wel heb ik daar vrij veel moeite voor gedaan, maar het kon gewoon niet. Ik heb ongeveer 3 dagen dat ik alle drie de kranten heb. Van de andere dagen heb ik er meestal twee.

Objectieve informatie over de kranten:

De Volkskrant: De geschiedenis van de volkskrant: De Volkskrant is op 2 oktober 1919 als weekblad opgericht. Een paar maanden later, vanaf 19 januari 1920, verschijnt de krant om de dag. Op 1 oktober 1921 wordt de Volkskrant een dagblad. In 1932 wordt de Volkskrant volledig eigendom van het Rooms-katholieke Werkliedenverbond, dat zijn hoofdgebouw in Utrecht heeft. In 1935 verhuist de Volkskrant van Den Bosch naar Utrecht. De krant groeit al snel uit tot een dagblad met nationale bekendheid en heeft in 1939 27.000 abonnees. Van 4 oktober 1941 tot 8 mei 1945 stopt de Volkskrant zelf haar publicatie onder druk van de bezetting. In de eerste jaren na de oorlog ontwikkelt de Volkskrant, onder leiding van hoofdredacteur Joop Lücker, zich tot een van de belangrijkste landelijke dagbladen in Nederland, met een oplage van 109.000. De opvolger van het Rooms-katholieke werkliedenverbond, de Katholieke Arbeidersbeweging (KAB) is nu nog steeds eigenaar van de krant. Dit betekent niet dat de Volkskrant een soort vakbondsblad is. In 1964 wordt Joop Lücker ontslagen. De leiding wordt overgenomen door Jan van der Pluijm. Vanaf die tijd wordt de Volkskrant steeds meer een dagblad met een uitgesproken progressief karakter en trekt vooral jonge lezers aan. Op 25 september 1965 verdwijnt de onderkop “Katholiek dagblad voor Nederland”. Op die dag verhuist de Volkskrant ook naar een nieuw gebouw aan de Wibautstraat in Amsterdam, pal tegenover het nieuwe gebouw van het Parool. In 1968 gaan de buren samen en vormen Perscombinatie NV. In 1975 sluit Trouw zich hierbij aan. De Volkskrant groeit in alle opzichten, wordt dikker en heeft in 1970 al meer dan 200.000 abonnees. In 1982 zijn er al weer 50.000 bijgekomen. In dat jaar neemt Harry Lockeveer de leiding van de redactie over. Er volgt een periode van ingrijpende vernieuwingen. De krant wordt uitgebreid met een aantal katernen, en in 1988 verschijnt de zaterdagkrant voor het eerst met 8 katernen. In 1995 neemt Harry afscheid als hoofdredacteur, en wordt opgevolgd door Pieter Broertjes. In dat zelfde jaar fuseert Perscombinatie met NDU, uitgever van o.a. NRC Handelsblad en het Algemeen Dagblad. De Volkskrant blijft in omgang en oplage groeien, en in 1999 worden er al gemiddeld zo’n 350.000 volkskranten gedrukt. In het jaar 2000 is landelijk een daling van de oplage van de Volkskrant te constateren.

De oplage van de Volkskrant: De oplage van de Volkskrant is vanaf 1946 tot nu fors gestegen. Dit is de oplageontwikkeling sinds 1946: 1946: 120.120
1950: 159.601
1960: 164.800
1970: 190.700
1980: 236.900
1985: 271.100
1990: 331.100
1991: 339.330
1992: 342.900
1993: 351.400
1994: 358.200
1995: 361.200
1996: 368.400
1997: 345.732
1998: 350.850
1999: 352.898
2000: 346.377
Hoe ziet de Volkskrant zichzelf, en wat is de identiteit van de Volkskrant: De Volkskrant ziet zichzelf als een goede informatieve en betrouwbare krant. De Volkskrant wil in de eerste plaats zo goed en zo volledig mogelijk nieuws brengen, zakelijk en genuanceerd maar wel met ‘smoel’. D.w.z. dat de berichten en artikelen samen een bredere sociale, politieke en economische samenhang hebben waaruit een duidelijke visie op humaniteit en progressiviteit spreekt. In het redactiestatuut staat over de identiteit van de krant letterlijk: ‘De Volkskrant is een landelijk ochtendblad dat zich tot taak stelt de lezers zo eerlijk en zo veelzijdig mogelijk te informeren. Zij is voortgekomen uit de katholieke arbeidersbeweging. Mede daarom wil zij vooruitstrevend zijn en vooral opkomen voor verdrukten en ontrechten. In het bijzonder beoogt zij ontwikkelingen te bevorderen die een belofte inhouden voor een menswaardiger samenleving.’ Over de redactie zeggen ze het volgende: ‘De redactie van de Volkskrant is zich ervan bewust dat de krant voortkomt uit een traditie van emancipatie. Zij weet zich blijvend geïnspireerd door de gedachte dat alle mensen, tot welke groep zij ook behoren, gelijke rechten hebben op ontwikkeling en ontplooiing, en beschouwt het als haar maatschappelijke opdracht de emancipatie te bevorderen. Daaronder verstaat zij het wegnemen van sociale, economische, politieke en intellectuele belemmeringen en het streven naar gelijkberechtiging.’

De Telegraaf:

De geschiedenis van de Telegraaf: De Telegraaf is een van de oudste kranten van Nederland. Het dagblad verscheen voor het eerst op 1 januari 1893. Aan de wieg stond jonkheer Henry Tindal, een politiek actieve man die sinds 1888 het avondblad De Amsterdammer bezat. Deze krant was voornamelijk op de elite gericht. Tindal zag een gat in de markt. Zijn Telegraaf moest een ochtendblad worden, politiek en godsdienstig neutraal zijn en veel aandacht aan handel, scheepvaart en nijverheid besteden. Daarnaast moest er De Courant komen, een goedkoop avondblad voor het volk. Deze zag acht dagen na De Telegraaf het levenslicht. Na het verschijnen van beide bladen kocht Tindal nog diverse kranten op. Alle werden gedrukt in de Elektrische Drukkerij in de Gravenstraat in Amsterdam, de eerste “drukfabriek” van ons land. In die tijd bestonden er in Amsterdam negen kranten, waaronder ook De Echo, Het Nieuws van den Dag en het Algemeen Handelsblad. Hoewel De Telegraaf een langzame start kende, bleek de krant goed aan te slaan. De Telegraaf onderscheidde zich door het levendige uiterlijk en, geheel naar Tindals idee, door uitvoerige, actuele berichtgeving. De Telegraaf als krant deed het goed, totdat Tindal, die zakelijk geen kei was, in 1901 failliet werd verklaard. Toen hij in 1902 stierf, leek het gedaan met De Telegraaf en De Courant. Redder in de nood was drukker H.M.C. Holdert, die aanzienlijk meer kaas van het krantenvak had gegeten. Zijn familie had De Echo opgericht. Holdert blies de succesformule nieuw leven in. Hij verlaagde de abonnementsprijs, breidde de redactie uit en stelde meer pagina’s beschikbaar. De krant werd dikker en levendiger. In dertig jaar tijd zou Holdert acht kranten overnemen, die hij alle in De Telegraaf en vooral in De Courant liet opgaan. Een van de meest spraakmakende transacties was zijn overname van Het Nieuws van den Dag, die hij met De Courant samenvoegde. Het ging Holdert niet eens om de krant, maar om de gebouwen en de grond aan de Nieuwezijds Voorburgwal van de Verenigde Drukkerijen die Het Nieuws van den Dag drukten en huisvestten. De Nieuwezijds Voorburgwal was een echte krantenstraat, waar alle uitgevers perse wilden zitten. In 1926 wist Holdert een stuk grond aan de Nieuwezijds Voorburgwal 225 te verwerven. Daar liet hij een 35 meter hoog pand neerzetten, toen een van de hoogste in Amsterdam. Samen met zijn compagnon Hülsmann was Holdert eigenaar van het Telegraaf-concern en de enige grote krantenmagnaat die Nederland ooit heeft gekend. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog maakte de krant nog onmisbaarder dan in vredestijd. De Nederlandse regering, die angstvallig de neutraliteit van ons land handhaafde, zag scherp op de pers toe. Vooral De Telegraaf sprong met haar fel anti-Duitse houding in het oog. De krant werd verweten de neutraliteit van Nederland ernstig in gevaar te brengen. Hoofdredacteur J.C. Schröder werd eind 1915 op verdenking van een misdrijf tegen de veiligheid van de Staat enkele weken in preventieve hechtenis genomen. Na een lange reeks van processen werd hij vrijgesproken. Hoewel het verhaal dat De Telegraaf “fout” was in de Tweede Wereldoorlog nog altijd hardnekkig de ronde doet, gedroeg de krant zich niet afwijkend van andere dagbladen. Tot deze conclusie komt dr. R. Vos in zijn boek “Niet voor publicatie, de legale Nederlandse pers tijdens de Duitse bezetting”. Uit zijn onderzoek blijkt dat andere kranten in de oorlog in feite dezelfde berichtgeving verzorgden. De Telegraaf viel echter het meest op omdat het destijds al de grootste krant van Nederland was en bovendien een voor die tijd zeer uitdagende en moderne opmaak hanteerde. Vos wist onomstotelijk vast te stellen dat het afschuwelijke artikel “Ter overdenking”, gericht tegen het joodse volksdeel, op slinkse wijze door de bezetter in de maag van De Telegraaf werd gesplitst. Iemand van de Presse-Abteilung van de nazi’s in Den Haag, die over de Nederlandse kranten waakte, had dit verhaal geschreven. Het moest echter zonder bronvermelding worden geplaatst.

Voor alle kranten die tot de bevrijding legaal verschenen, dus niet alleen voor De Telegraaf, gold na de oorlog een verschijningsverbod totdat de zuiveringsprocedures waren voltooid. Hoofdredacteur J.M. Goedemans, die in 1942 van de Duitsers zijn beroep niet meer mocht uitoefenen vanwege een artikel waaruit sympathie voor verzet tegen de bezetter kon worden afgeleid, overwon de grote moeilijkheden rond de herverschijning in 1949. Hij bracht De Telegraaf aan de top van de Nederlandse dagbladwereld. In verhalen over De Telegraaf na de herverschijning neemt zijn opvolger J.J.F. Stokvis een centrale plaats in. Stokvis, die een feilloze intuïtie voor nieuws had, vormde vanaf 1964 met M.E. Borrius
Broek en C.J. Brandt een directioneel driemanschap. Brandt gold als een van de zakelijke breinen van de krant. Met eindeloos geduld bracht hij fusies tot stand en zette hij een organisatie op die het onder meer mogelijk maakt dat De Telegraaf vrijwel overal in het buitenland te koop is. In 1971 ging het Telegraaf concern naar de Amsterdamse effectenbeurs.

Bijna vijftig jaar waren De Telegraaf en De Courant Nieuws van de Dag, inmiddels zonder “n”, aan de Nieuwezijds Voorburgwal gehuisvest. In 1974-‘75 verhuisden ze naar de Basisweg in het westelijke havengebied van Amsterdam. Omdat er aanzienlijk meer ruimte nodig was om alle uitgaven en afdelingen onder te brengen, is naast dit pand inmiddels een hypermoderne toren met tien verdiepingen verrezen. Begin 1998 kwam er een eind aan meer dan honderd jaar De Courant Nieuws van de Dag. Hierbij werd niet over één nacht ijs gegaan. De krant kostte al enige tijd meer dan ze opbracht. Met pijn in het hart werd dan ook besloten een van de oudste kranten van Nederland op te heffen. Het laatste exemplaar verscheen op 14 februari. De Courant Nieuws van de Dag is nu samengevoegd met De Telegraaf. Het Amsterdamse nieuws valt te lezen op een speciale pagina, Metropool geheten.

De oplage van de Telegraaf: De Telegraaf is de grootste krant van Nederland en heeft gemiddeld een oplage van ruim 800.000 exemplaren. In de zomermaanden wordt geregeld een oplage van 1,2 miljoen exemplaren gehaald.

Hoe ziet de Telegraaf zich zelf en wat is de identiteit van de krant? De Telegraaf heeft een geheel eigen gezicht. Het is een krant die op voor ieder begrijpelijke wijze het nieuws en de achtergronden beschrijft, daarbij steevast de menselijke aspecten belichtend. De slogan van de Telegraaf is: “De Telegraaf: de krant van wakker Nederland”. De Telgraaf heeft een rommelige opmaak, en dat levert altijd veel commentaar op. De hoofdredactie vindt een krant een onrustig product, dus je moet ook wel, volgens de hoofdredactie, kunnen zien dat de krant haastig gemaakt is. De Telegraaf is een typisch voorbeeld van een populaire krant.

Het Algemeen Dagblad (ad):

Geschiedenis van het AD: Het Algemeen Dagblad is echt een stomme krant. Ik heb helemaal niets over de geschiedenis van het Algemeen Dagblad kunnen vinden. Ik heb heel internet zo’n beetje afgezocht, maar ik kon echt niets vinden. Op de site van het AD (www.ad.nl) was ook helemaal niets te vinden. Ik heb al 2 e mails gestuurd naar het AD, maar ze willen blijkbaar gewoon niet reageren. Toen ik de Telegraaf een e mail stuurde, kreeg ik die zelfde dag nog 1 terug met allemaal info over de Telegraaf (geschiedenis, oplage etc) Ik heb dus helaas niets over de geschiedenis van het AD kunnen vinden, terwijl ik er wel veel moeite voor heb gedaan.

De oplage van het Algemeen Dagblad: De oplage van het Algemeen dagblad was in 1998: 396.910 exemplaren. Hiermee is het AD na de Telegraaf (met ruim 802.500 exemplaren) de krant met de grootste oplage.

Hoe ziet het Algemeen Dagblad zichzelf en wat is de identiteit van het AD? Net zoals de Telegraaf is ook het Algemeen Dagblad een typisch voorbeeld van een populaire krant (d.w.z. dat ze veel sensatie met grote koppen aanduiden), maar ze zien zichzelf als ‘Nederlands populairste kwaliteitskrant’. Dat is de ondertitel van het Algemeen Dagblad.

Dit was de objectieve informatie over de kranten. Ik heb de meeste informatie van de internet sites gehaald. Bij de Volkskrant stond het op de internet site zelf, en bij de Telegraaf heb ik genoeg informatie gekregen na het verzenden van een e mail. Van het Algemeen Dagblad heb ik helemaal niets gehoord (na 2 e mails). Op hun internet site stond ook helemaal niets over de krant zelf.

Verschillen in de berichtgeving: Ik heb drie artikelen uit de 3 kranten gehaald die over hetzelfde onderwerp gingen. Alle 3 de artikelen die ik heb gebruikt heb ik in een plastic mapje achterin dit werkstuk gestopt.

Het eerste artikel wat ik heb gekozen gaat over Nederlandse militairen die naar Afghanistan gaan. Ze moeten naar Afghanistan om daar de vrede te bewaren in de hoofdstad Kabul. Dit artikel stond op woensdag 9 januari in alle 3 de kranten. Het AD pakte uit met een grote foto van mensen die militairen uitzwaaien op de voorpagina, met een klein tekstje eronder dat verwijst naar blz. 5, waar nog een foto staat van een paar militairen, en een artikel hierover. Ze gebruikte een pakkende kop bij het artikel: “Naar land vol haat en verwoesting”. Het taalgebruik is vrij mild en niet moeilijk te begrijpen. Het artikel oogt betrouwbaar, alhoewel het stukje over de bijbel met de groen-bruine camouflagekleuren ook wel verzonnen kan zijn, om het artikel wat leuker te maken. Het AD geeft geen commentaar of een eigen menig over het artikel. De Telegraaf pakte uit met een foto(tje) van militairen die naast het vliegtuig lopen. Het artikel heeft bij de Telegraaf de kop “Kwartiermakers naar Afghanistan”. Het artikel stond helemaal op de voorpagina, en dus niet zoals bij het AD, eerst een verwijzing naar een andere blz. Het taalgebruik is moeilijker dan in het AD. Zo gebruikt de Telegraaf een aantal moeilijke woorden zoals “detachement”. Het hele artikel is met dikgedrukte letters geschreven, en het is eigenlijk een soort uitleg van de foto. Het artikel oogt net zoals het AD wel betrouwbaar, alles wat wordt gezegd is wel waar. De Telegraaf geeft geen commentaar of hun mening over het artikel. De Volkskrant pakt uit met een hele grote foto en een vrij groot artikel op pagina 3. Ze gebruiken een erg serieuze kop: “Kwartiermakers goed gebrieft naar Kabul.” De foto is bijna dezelfde als die van het AD. Je ziet 2 ouders die hun zoon uitzwaaien. Het is een vrij moeilijk taalgebruik dat ze gebruiken. Het artikel kan wel betrouwbaar zijn, maar er worden steeds dingen in gezegd die bijvoorbeeld een commandant gezegd heeft. Dat kan ook best verzonnen zijn, hoewel het wel betrouwbaar klinkt. De Volkskrant geeft net zoals de Telegraaf en het AD geen mening over het onderwerp.

Het tweede krantenbericht dat ik heb gekozen gaat over winkeldiefstal. Dit artikel is ook van woensdag 9 januari en stond wederom in alle 3 de kranten. Alle 3 de kranten meldde dat er 410 miljoen euro schade was door winkeldiefstal in 2001. Het AD pakte het grootst uit met dit onderwerp. Ze hadden een grote kop (“Winkeldiefstal niet te stuiten”) op de voorpagina, met een vrij lang artikel eronder en een grafiek van de schade door winkeldiefstal. Het taalgebruik in het artikel is niet moeilijk te begrijpen en vrij gemakkelijk. Er worden geen moeilijke woorden gebruikt. Het artikel is aardig betrouwbaar, met een grafiek van schade door winkeldiefstal erbij. Het is een objectief bericht, maar er zijn ook mensen in het artikel die hun mening geven, bijv dat de fabriek het veel te duur vindt om al in de fabriek de artikelen te beveiligen. Het AD geeft geen eigen mening over het artikel. De Telegraaf pakte uit met een pakkende kop op pagina 7. “Winkeldiefstal in 2001 explosief gestegen” luidt de kop. Het artikel is onderverdeeld in een aantal tussenkopjes als “beveiliging” en “jatgevoelig”. Ook zijn een aantal stukjes tekst in het artikel dikgedrukt. Dit zijn dan belangrijke stukjes. Het taalgebruik is wel te begrijpen, maar wel moeilijker dan het AD. Er worden een paar moeilijke woorden gebruikt. Het artikel is wel aardig betrouwbaar te noemen, want er worden veel objectieve feiten genoemd. De Telegraaf geeft net zoals het AD geen commentaar of eigen mening over het artikel. De Volkskrant pakte het minst groot uit, en had ergens op pagina 17 een artikel over dit onderwerp staan. Het taalgebruik van het artikel zelf was op zich niet zo moeilijk, maar ik vond de kop wel best moeilijk: “Diefstal berokkent winkels 410 miljoen euro schade”. Het artikel lijkt heel erg betrouwbaar en er staat eigenlijk bijna niets in het artikel waardoor het onbetrouwbaar lijkt. Net zoals het AD en de Telegraaf geeft ook de Volkskrant geen commentaar of mening over dit onderwerp.

Het derde en laatste artikel gaat over een genetisch gemanipuleerde stier genaamd Herman, die kan blijven leven door belangstelling van een paar bedrijven. Het stond in alle 3 de kranten op donderdag 10 januari. Het AD heeft op pagina 3 een artikel hierover met de kop: “Hoop voor de stier Herman”. Het taalgebruik van dit artikel is niet zo moeilijk en gemakkelijk te begrijpen. Het is een betrouwbaar artikel, want alles wat in het artikel wordt gezegd heb ik ook in het journaal gezien en is dus waarschijnlijk wel waar. Het AD geeft niet hun eigen mening over dit onderwerp, en ook geen commentaren.

De Volkskrant had ook een artikel op pagina 3 alleen dan met de kop: “Herman mag blijven leven als ster in uitvaartspot”. Ik vind het geen goede kop, want het is vrij moeilijk te begrijpen. De Volkskrant gebruikt een serieus taalgebruik, wat soms nog best moeilijk te begrijpen is. Het bericht is wel betrouwbaar, om dezelfde reden als bij het AD. De Volkskrant geeft geen commentaar of mening over dit onderwerp. De Telegraaf heeft op pagina 9 een artikel(tje) staan over dit onderwerp met de kop: “Stier Herman lijkt gered van dood”. Het is een kort artikeltje met een gemakkelijk taalgebruik. Het is wel een betrouwbaar artikel. De Telegraaf geeft niet een commentaar of mening over dit onderwerp.

Dit waren de 3 artikels die ik uit de kranten heb gezocht. Het zijn er maar 3 omdat ik het nog best moeilijk vond om in alle 3 de kranten artikels over hetzelfde onderwerp te vinden. Ook had ik er niet zoveel tijd voor, en van een paar dagen had ik steeds maar 2 kranten, en het leek mij het best om gewoon van alle 3 de kranten eenzelfde artikel te doen.

Conclusies over de berichtgeving van de krant:

De Volkskrant: Aan de 3 artikelen die ik van de volkskrant heb gelezen, is wel te zien dat de Volkskrant alles zo serieus mogelijk opschrijft. Ook de koppen van de volkskrant zijn heel erg serieus. Ze geven bij geen van de 3 artikelen commentaar of hun eigen mening, waardoor de artikelen allemaal dus heel objectief zijn. De artikelen van de volkskrant zijn goed geordend zonder al te veel poes pas.

De Telegraaf: De 3 artikelen van de telegraaf zijn minder serieus opgeschreven als de volkskrant. De koppen van de telegraaf zijn simpel en gemakkelijk te begrijpen. Het taalgebruik in de artikelen zelf is soms nog wel wat moeilijk bij de telegraaf. Ze gebruiken bijvoorbeeld veel moeilijke woorden, terwijl het ook wel makkelijk kan. De artikelen van de telegraaf zijn niet echt goed geordend en zien er soms een beetje rommelig uit, zoals die van stier Herman. Ook de telegraaf geeft bij geen van de 3 artikelen een eigen mening, waardoor de artikelen net zoals bij de volkskrant dus objectief zijn.

Het Algemeen Dagblad: Ik vond de artikelen van het Algemeen Dagblad het beste opgeschreven. Er werden nauwelijks moeilijke woorden gebruikt en de artikelen waren gemakkelijk te lezen. Bij het artikel over winkeldiefstal was er bijvoorbeeld een grafiek bijgevoegd, wat de boel meer verduidelijkte. De artikelen van het Algemeen Dagblad waren goed geordend en het zag er allemaal eigenlijk wel goed en netjes uit. Net zoals bij de Volkskrant en de Telegraaf geeft het Algemeen Dagblad bij geen van de 3 artikelen een eigen mening of een commentaar en is dus ook objectief.

Op welke wijze is de identiteit van elke krant terug te vinden in de berichtgeving?

De Volkskrant: De identiteit van de volkskrant is in alle 3 de artikelen goed terug te vinden. Alle 3 de artikelen zijn namelijk heel informatief en ze zijn zonder meningen van de krant zelf zo eerlijk mogelijk opgeschreven.

De Telegraaf: Ook de identiteit van de Telegraaf is in de artikelen terug te vinden. De artikelen zijn namelijk rommelig opgeschreven, wat de redactie expres gedaan heeft om aan te tonen dat een krant een onrustig product is en dat de artikelen dus haastig eruit moeten zien. Ook is in de artikelen terug te vinden dat de Telegraaf een populaire krant is. Dat zie je bijvoorbeeld aan de grote koppen en aan dat de belangrijke, sensationele stukjes dikgedrukt zijn. Het Algemeen Dagblad: Dat het Algemeen Dagblad een populaire kwaliteitskrant is, is in de 3 artikelen wel terug te vinden. Ze gebruiken namelijk wel grote en dikgedrukte koppen bij sensationele gebeurtenissen, maar schrijven alles toch serieus en gemakkelijk op.