Tibet (regionale beeldvorming)

Rivieren: De rivieren van Tibet stroomden al voordat de continenten India en Azië tegen elkaar botsten en hebben een stroomrichting van noord naar zuid kunnen behouden. Ze konden gemakkelijk door het sedimentaire gesteente stromen dat zacht was geworden door de Tethyszee. De rivieren hebben meegeholpen aan het ontstaan van ravijnen en bergketens die zich opdeelden in individuele massieven. Doordat de gebergten bleven doorgroeien werd het voor water steeds moeilijker om bepaalde gebieden te bereiken omdat er steeds minder neerslag viel. Hierdoor veranderden grote gebieden van Tibet, ooit dicht bebost en vruchtbaar, in onherbergzame plaatsen.

Klimaat: Tibet heeft een extreem klimaat en hierdoor kan maar 0.2 tot 0.3 procent van het land bewerkt worden. De luchtdruk en het zuurstofgehalte is op het Tibetaanse plateau veel lager dan in andere gebieden in de wereld van gelijke hoogte. De ijle lucht houdt weinig warmte tegen en hierdoor voelt de zon warm aan, maar in de schaduw is het kil. De temperatuurverschillen tussen dag en nacht zijn groot; in de zomer kan het kwik in woestijngebieden oplopen tot 29 °C en diezelfde nacht dalen tot 4 °C.

Omdat Tibet zo hoog ligt en afgeschermd wordt aan de zuidkant door de Himalayas, valt er niet veel regen want de Himalayas houden de meeste wolken tegen zodat de regen in Nepal valt. Er valt gemiddeld slechts 450 mm neerslag per jaar en de helft daarvan in de zomermaanden juli en augustus. In de winter valt er veel sneeuw, vooral in de bergen en de passen.

Dieren: Veel diersoorten kunnen zich door de grote hoogte en het barre klimaat van Tibet niet handhaven. Er zijn zeer weinig reptielen of amfibieen en ook geen insecten, waardoor er ook geen insectenetende vogels voorkomen. Er zijn in Tibet ruim 500 verschillende soorten vogels gesignaleerd, de meeste zijn waad- en watervogels. De meeste vissoorten behoren tot de zalm- en karperachtigen, maar de meeste meren zijn te zout om vis in stand te houden. De meest talrijke zoogdierensoort in Tibet zijn de knaagdieren, die overal voorkomen waar genoeg voedsel is. Roofdieren zoals wolven, vossen en beren voor een groot deel afhankelijk van deze knaagdieren als bron van voedsel.

Drie geografische gebieden: Het landschap van Tibet is erg gevarieerd en omdat het best uit te leggen zullen we Tibet in drie geografische gebieden verdelen. Het eerste gebied bestaat uit de Chang Tang, dit is het noordelijke plateau en heeft een oppervlak van meer dan 1 miljoen km². De Chang Tang beslaat ongeveer de helft van het Tibetaanse oppervlak en wordt in het westen begrensd door het Karakoram-gebergte, en in het noorden door de Astin-Tagh en in het noordoosten door het Nan Shan-massief. Het klimaat in de Chang Tang wordt gekenmerkt door dagelijkse sterke wind en het hele jaar door extreem lage temperaturen. Er valt weinig neerslag en de rivieren lopen dood in de bergen. Dit heeft als gevolg dat er in dit gebied een heleboel meertjes voorkomen met brak water. Het onherbergzame klimaat beperken de flora die uit kruiden en grassoorten bestaat. Er zijn maar zestig bloeiende planten, waarvan er slechts drie houtvormend zijn. Een bijzonder verschijnsel is het Zaidam, dit was vroeger een zoutmeer dat nu bijna geheel is droog gevallen maar nog wel een paar zoutmoerassen kent waar 200 verschillende waad- en watervogels zijn gesignaleerd. De meeste zoogdieren op het noordelijke plateau zijn woestijn- en steppedieren. Vooral de hoefdieren hebben zich goed aan het Tibetaanse klimaat en open vlakte aangepast; zij migreren over grote afstanden om voedsel te vinden. Voorbeelden van hoefdieren die goed standhouden op het plateau zijn de yak, de kiang (wilde ezel) en de Tibetaanse antilope. Het grootste gedeelte van de Chang Tang wordt nauwelijks door mensen bezocht. De jagers en nomaden die er wel permanent verblijven, bewegen zich voornamelijk door de zuidelijke en oostelijke delen van dit uitgestrekte gebied. Het tweede geografische gebied wordt gevormd door een strook die aan het noordelijke plateau grenst en een 3500 km lange rand vormt die zich uitstrekt van Balistan in het westen tot voorbij Xining, de hoofdstad van Qinghai, in het oosten. Het is een betrekkelijk smal gebied dat de Himalaya als zuidgrens heeft en vormt het drukbevolkte gedeelte van Tibet; bijna alle steden bevinden zich in dit gebied. Het heeft een betrekkelijk mild klimaat, in vergelijking met het noordelijke plateau, waardoor er meer flora en fauna voorkomt en er een aantal goed ontwikkelde landbouwsectoren aanwezig zijn, wat ook weer het grote aantal steden verklaart. De meeste neerslag valt in de zomermaanden en de rest van het jaar is het er doorgaans zonnig en droog. Het westelijke gedeelte van de strook bestaat voornamelijk uit grind waarop weinig groeit, maar in het oosten verandert dit, mede door warmer weer en meer neerslag, in grasrijke steppe die doorlopen tot aan de gele rivier. Het derde geografische gebied is het zuidoostelijke plateau dat slecht tien procent van het totale oppervlak van Tibet beslaat maar waar wel sprake is van een rijkere flora en fauna. Er zijn veel alpine- en tropische planten waarvan de meeste groeien in of nabij de dichte en vochtige bossen. Het zuidoostelijke plateau is namelijk bosrijk en de west- en noordgrens worden bepaald door de natuurlijke boomgrens. Het zuidoostelijke plateau ligt een stuk lager dan de andere geografische gebieden, het laagste punt is 1615 m, en dat is vooral te merken aan de duidelijke toename van bomen. Er kunnen hier meer bomen groeien doordat de vochtige zomermoesson het zuidoostelijke plateau gemakkelijk kan bereiken. De drie grootste rivieren van Azië (Salween, Mekong en Yangtzi) hebben hier namelijk diepe ravijnen uitgesleten. Deze ravijnen eroderen en doorsnijden de aarde, zodat de regen het gebied makkelijker kan bereiken.

§2: De Tibetaanse Bevolking

Men weet niet precies hoeveel mensen er op dit moment in Tibet wonen. De laatste keer dat er een volkstelling is geweest was in 1990 en toen waren er 4.593.330 etnische Tibetanen in Tibet. Toch is dit ook niet een realistisch getal, omdat er ook een meerderheid van Chinezen wonen in Tibet. Buiten Tibet wonen nog zo’n 200.000 gevluchte Tibetanen, voornamelijk in India, maar ook in Europa en Amerika. Op dit moment wonen er in de hoofdstad Lhasa voor elke Tibetaan drie chinezen.

De minderheden van de etnische bevolking is opgedeeld in vier grote groepen nomaden, de Menpa, de Lopa, de Denpa, en de Sherpa. De Lopa is de grootste groep met zo’n 300.000 mensen. Doordat deze volkeren lange tijd geïsoleerd leefden hebben ze hun primitieve levenswijze behouden en leven ze nog steeds voornamelijk van de landbouw, de jacht en van het verzamelen van voedsel.

§3: Cultuur en Traditie

Eten en drinken
De Tibetanen eten een pap van geroosterde en gemalen gerst, tsampa genoemd. Hierbij drinken ze boterthee; theebladeren die met yakboter gemengd worden, in de thee doen ze zout en soda, geen suiker. Buitenlanders vinden deze thee meestal ontzettend vies, omdat het een zeer aparte smaak en geur heeft. Tibetanen drinken heel erg veel thee, wel tien koppen thee per dag. ’s Avonds wordt er momos en thukpa gegeten. Momos zijn deegballen gevuld met vlees en groenten, thukpa is een soep met noodles, vlees en groenten.

Kleding
Hoewel er nog steeds veel traditionele kleding gedragen wordt, begint de jeugd ook westerse kleding te dragen, vooral de jongens. De originele kleding van de Tibetanen bestaat uit een gewaad gemaakt van wol of van de huid van een schaap, ‘s nachts worden deze gewaden als deken gebruikt. Omdat het erg koud is worden vele lagen over elkaar gedragen. De kleren hebben vaak felle kleuren. Turkoois en rood zijn vaak favoriet. Tibetanen zijn ook dol op hoeden die zie je dan ook in allerlei kleuren, vormen en maten. Ook sieraden zijn erg gewild, vooral van zilver en goud. Soms dragen ze wel acht kilo aan sieraden.

Huwelijk
Vroeger werden zoons en dochters vaak uitgehuwelijkt, en de huwelijken vonden plaats tussen dezelfde standen. Tegenwoordig trouwt men omdat men van elkaar houdt, wel spelen bepaalde oude tradities nog steeds een rol. De eigenschappen van de bruid en de bruidegom moeten bij elkaar passen en de Shenxiao (dat is zoiets als bij ons je geboortehoroscoop) moeten ook bij elkaar passen. Bloedverwanten mogen niet met elkaar trouwen, hoewel er wel eens een uitzondering aan de kant van de moeder wordt gemaakt. Een slaaf moet toestemming van zijn meester hebben om te mogen trouwen. Soms trouwde een man met meerdere vrouwen, maar dat komt niet zo heel vaak voor.

Feesten
De Tibetanen kennen veel verschillende feestdagen. Omdat ze met een maankalender werken staan de data nooit vast. Een van de belangrijkste feesten is het Tibetaanse nieuwjaar, Losar, op nieuwjaarsdag gaat iedereen naar de tempel om Boeddha te aanbidden, daarna is het vijf dagen feest. Er zijn dan Opera’s, zangwedstrijden, sportevenementen, paardenrennen en nog veel meer. Ook erg bekend is het lantaren festival, tijdens dit festivals worden allerlei lantarens buitengehangen en de beroemde grote yakboterbeelden gemaakt. Bruiloften en begrafenissen worden nog steeds op traditionele wijze gevierd, met zang en dans, en veel boterthee. Er worden dan ook offers aan Boeddha en de huisgeesten geschonken.

De Taal
Men spreekt twee talen in Tibet; Chinees en Tibetaans. Er wordt steeds meer Chinees geschreven en gesproken op scholen en tegenwoordig is het alleen mogelijk om te studeren in het Chinees.

Het Tibetaans is erg verschillend van het Chinees. De Grammatica verschilt op verscheidene punten, ze hebben geen lidwoorden en geen meervouden. Ze gebruiken ook een andere zinsconstructie. Wij zeggen bijvoorbeeld: “Ik zie Jan” zij zeggen: “Ik Jan zie” Het Tibetaanse schrift is ontwikkeld tijdens de 7de eeuw, gebaseerd op Indiaans schrift en heeft 30 basis letters, die op drie verschillende manieren geschreven kunnen worden, afhankelijk van de context. Sinds de zevende eeuw is het Tibetaanse schrift niet meer herzien en daarom zijn de gesproken en geschreven taal erg verschillend.

§4: De Tibetaanse religie

In Tibet is er een unieke religieuze cultuur, dit komt doordat Tibet al heel lang bijna geen contacten heeft gehad met het buitenland, omdat het land geheel omsloten is door het woeste Himalaya gebergte. Hierbij komt nog eens het feit dat de Tibetanen geen vreemde invloeden toelieten in hun eigen land.De Tibetanen voelen zich dan ook verbonden met elkaar, ongeacht rijkdom en aanzien, door hun godsdienst.

De godsdienst die wordt aangehangen in Tibet is een aftakking van het boeddhisme; het lamaïsme. Tibet is daarmee het enige land dat lamaïstisch is. Het woord lamaïsme komt van het Tibetaanse woord Lama, dat Monnik betekent. De hoogste religieuze leider heet de Dalai Lama. Wij zullen hier straks wat meer over vertellen.

Boeddhisme/ Lamaïsme
Boeddhisten geloven niet in een of meerdere goden en ook niet in de hemel, maar zij geloven dat je na je dood weer gereïncarneerd wordt, telkens weer totdat je genoeg ervaring hebt opgedaan en het ultieme leven hebt geleid, zoals Boeddha (die zij vereren), heb je dat gedaan dan ben je verlicht. Het is echter heel moeilijk om als mens te reïncarneren en je taak op aarde af te ronden, daarom is het heel belangrijk dat je zo vroom mogelijk probeert te leven en niet teveel belang hecht aan vergankelijke dingen, zoals materiele zaken, rijkdom en macht. Lamaïsten denken dat de mens zoveel lijdt, omdat hij zoveel wil. Ook heel belangrijk in het lamaïsme is medeleven, een van de taken die je een beter mens maken is andere mensen/dieren/dingen helpen.

Het boeddhisme is in Tibet gekomen in de zesde eeuw na Christus. In die tijd was er met naburige landen veel strijd. Op een gegeven moment was in de zesde eeuw de 33ste koning van Tibet, Songsten Gampo, in oorlog met Nepal en China. Beide boeddhistische landen boden de koning een bruid aan, in ruil voor vrede, het huwelijk volgde en de prinsessen namen attributen mee, langzamerhand werd het hele koningshuis en later het hele volk beïnvloed.

De Dalai Lama / De Panchen Lama
Zoals vermeld is de Dalai Lama de hoogste religieuze leider van Tibet.Dalai Lama betekent Oceaan van wijsheid. Hij (want het mag alleen een man zijn) wordt niet gekozen en hij kan zijn functie ook niet erven, als bij een koning. De Dalai Lama wordt gevonden. Hij is een reïncarnatie van de eerste Dalai Lama, Tsong Khapa, die in het begin van de vijftiende eeuw leefde. Op het moment regeert de veertiende Dalai Lama, Tenzin Gyatso. Als een Dalai Lama sterft wordt hij opgevolgd door een regent, die regent neemt de taken over en zoekt naar de nieuwe Dalai Lama.

De Panchen Lama is de op een na belangrijkste man in Tibet. Hij vervult ongeveer de zelfde functie als de vice-president in Amerika, alleen dan op religieus niveau. De eerste Panchen Lama was de leraar van de vijfde Dalai Lama, die hem ook deze naam gaf. Panchen betekent grote geleerde

§5: De politieke geschiedenis van Tibet

De geschiedenis van Tibet is eigenlijk altijd beïnvloedt door twee dingen; het boeddhisme en de Tibetaanse strijd voor onafhankelijkheid. En in een zekere zin staat dit ook centraal in de huidige situatie van Tibet. In het volgende stuk zullen wij een globale beschrijving geven van historie van Tibet en de huidige politieke situatie. Voor een overzicht verwijzen we u naar de bijlage.

onafhankelijkheidsstrijd
Men weet eigenlijk maar weinig van de vroege geschiedenis van Tibet, maar men gaat ervan uit dat de Tibetaanse geschiedenis in de 2e eeuw voor Christus begint, na de stichting van de Yarlung-dynastie in Centraal-Tibet. Het was nog geen eenheidsstaat: lange tijd werd Tibet nog bewoond door nomadenstammen. In de 7e eeuw werden deze door koning Songsten Gampo verenigd tot een politieke eenheid. Onder invloed van Gampo en daarop volgende koningen was Tibet gedurende drie eeuwen één van de invloedrijkste staten in Azië. Gampo had ook op een andere manier invloed op de geschiedenis; hij gaf aan zijn ministers de opdracht om het Tibetaanse schrift te ontwikkelen, zodat de belangrijkste historische gebeurtenissen voortaan opgeschreven konden worden. Uit deze bronnen hebben we geleerd dat verschillende volkeren geprobeerd hebben om de macht in Tibet te krijgen.

Mongolen 13e eeuw n.Chr. Britten 1904
Chinezen 1910

theocratie
Ondanks deze annexaties bleef Tibet telkens grotendeels onafhankelijk. Het had zijn eigen bestuur die gebaseerd was op een theocratische staatsvorm waarin de opvolging bepaald werd door reïncarnatie. De politiek én geestelijk leider was het hoofd van de boeddhistische orde gelupga; de Dalai Lama. In 1912 lukte het Tibet om de Chinezen te verdrijven, want China had binnenlandse problemen. In 1912 riep Tibet de onafhankelijkheid uit.

Chinese bezetting
Tot 1949 fungeerde Tibet als onafhankelijke staat. Maar in 1951 viel China Tibet aan en werden de Tibetanen gedwongen de Zeventienpunten Overeenkomst te tekenen. Hierin werd China’s soevereiniteit over Tibet vastgelegd. Tibet zou een zekere mate van autonomie behouden, daar kwam echter maar weinig van terecht. Omdat Tibet in het verleden niet om juridische erkenning van de onafhankelijkheid had verzocht bij de internationale gemeenschap was de juridische status van Tibet onduidelijk. Daarom was het voor de internationale gemeenschap moeilijk in te grijpen.

§6: Huidige politieke situatie

Internationale politiek
Er bestaat nog steeds verwarring over Tibet; China heeft op dit moment de macht, maar Tibet wordt als een onafhankelijk land gezien door de meerderheid van de Verenigde Naties. En doordat de Tibetanen niet over genoeg pressiemiddelen beschikken om China tot onderhandelen te dwingen, is Tibet afhankelijk van de internationale gemeenschap. Hoewel de internationale politiek welwillend tegenover Tibet staat, wegen economische belangen vooralsnog te zwaar om sancties tegen China af te kondigen.

rechtvaardiging
China rechtvaardigt haar optreden in Tibet door te stellen dat ze het Tibetaanse volk op vreedzame wijze moest bevrijden van imperialistische invloeden en dat Tibet met het moederland verenigd moest worden. China claimt namelijk dat Tibet altijd een deel van China is geweest. Maar waarschijnlijk zijn de voornaamste redenen van de Tibetaanse “bevrijding” de oplossing van China’s overbevolking en het belang van Tibet op strategisch en economisch gebied. De economische ontwikkeling, grondstofwinning en nucleaire afvaldumping beïnvloeden het milieu. De Tibetanen worden op sociaal en economisch gebied gemarginaliseerd. Chinezen krijgen betere huisvesting, scholing en medische voorzieningen. Ze krijgen subsidies, belastingvoordelen en lagere grondprijzen, zodat de Chinese bevolking de middenstand heeft overgenomen. De cultuur, zoals religie, taal en architectuur, komt in het gedrang. Tibetanen die hier tegen in opstand komen, worden veelal opgepakt, zonder rechtszaak gevangen gezet en gemarteld. De banen die hier door “vrijkomen” worden overgenomen door Chinezen. Meer chinezen in Tibet betekent dat Chinees de belangrijkste taal wordt en dat Chinese waarden en normen de overhand krijgen in Tibet.

Sinds de Chinese annexatie is er veel veranderd in Tibet: meer dan de helft van het Tibetaans grondgebied is ingelijfd bij aangrenzende Chinese provincies en het overgebleven deel is hernoemd tot de ‘Tibet Autonome Regio’ (TAR). De regio is niet echt autonoom te noemen, want zij staat volledig onder Chinees bestuur. massale immigratie van Chinezen naar Tibet. Tibet is verregaand gemilitariseerd
onderwijs, media en cultuur zijn onderworpen aan de communistische leer
Chinees is de officiële voertaal
uitoefening van het boeddhisme staat onder strenge regels

Conclusie

In dit hoofdstuk zullen wij proberen antwoord te vinden op de vraag: in hoeverre komen beeld en werkelijkheid overeen.

Overeenkomsten: Een van de dingen die overeen kwam met ons beeld, is de positie van de religie binnen Tibet. Hoewel het op dit moment niet geheel is toegestaan om het boeddhisme uit te oefenen door de Chinezen, neemt het geloof een hele belangrijke positie in binnen het dagelijks leven van de Tibetaan. Ook is het zo dat de inwoners van Tibet vaak nog vrij primitief leven, van landbouw en jagen. 50% van de Tibetanen is boer en 20% kloosterling. Voor de komst van de Chinezen kende Tibet geen wegen. Het land is niet of nauwelijks geïndustrialiseerd, hoewel het land een rijke variëteit aan delfstoffen kent.

Verschillen: Ons geologische beeld was niet helemaal compleet; Tibet bestaat niet alleen uit gebergte, maar het heeft ook oerwouden, bossen en uitgestrekte graslanden. Een van ’s werelds grote gebieden met weidegrond ligt namelijk in Tibet. De onderdrukking door China is nog erger dan als wij gedacht hadden, er zijn zeer strenge regels opgesteld en die worden door de militaire macht van China ook zeer strikt nageleefd. Hoewel de VN namens een groot deel van de internationale politiek heeft verklaard dat Tibet onafhankelijk is, heeft het alsnog niet internationaal in kunnen grijpen van wegen juridische gronden en de economische situatie.

Evaluatie

Bij het maken van ons werkstuk hebben wij mee- en tegenvallers gekend; Er bleek een ongelofelijke hoeveelheid informatie beschikbaar, zowel op internet als in de bibliotheek. Vooral de hoeveelheid fotomateriaal was overweldigend. Wat wel tegenviel bij het informatie zoeken, was dat Tibet niet meer zo geliefd was bij de toerist. Wij hadden meerdere oproepen gedaan op internet bij reissites maar we kregen geen enkele reactie terug. Gelukkig kregen we reisgidsen mee met de nodige reisinformatie van een reisbureau. De informatie sorteren viel ook wat tegen, omdat het grotendeels in het Engels geschreven was.

Bij het maken van ons werkstuk hebben wij mee- en tegenvallers gekend; Er bleek een ongelofelijke hoeveelheid informatie beschikbaar, zowel op internet als in de bibliotheek. Vooral de hoeveelheid fotomateriaal was overweldigend. Wat wel tegenviel bij het informatie zoeken, was dat Tibet niet meer zo geliefd was bij de toerist. Wij hadden meerdere oproepen gedaan op internet bij reissites maar we kregen geen enkele reactie terug. Gelukkig kregen we reisgidsen mee met de nodige reisinformatie van een reisbureau. De informatie sorteren viel ook wat tegen, omdat het grotendeels in het Engels geschreven was.

De samenwerking verliep heel erg goed, uiteindelijk hebben we in een middag onze zorgvuldig voorbereide stukken tot een werkstuk samengevoegd. We hopen dat U veel plezier eraan gehad heeft.

Bronvermelding

Boeken
De Tibet reisgids, Elisabeth B. Booz, rijswijk 2000
Tibet, Kazuyoshi Nomachi, Boston 1997
Tibetan Foothold, Dervla Murphy, London 1966
Tibet caught in time, John Clarke, London 1997
De Himalaja, Nigel Nicolson, Amsterdam 1981
Tibet, Chris Taylor, South Yarra, 1986

Websites http://tibet.pagina.nl http://library.thinkquest.org/25772/site/dutch http://www.visit99.com/nl

Reisgidsen
China & Centraal-Azië, Special Traffic, 2001-2002
China-Azië, VNC Traffel, 2001